13-14 Yaş Otizmli Bireylerin Otizme Yönelik Davranışlarının Ortaya Konulması ve Temel Spor Becerileri ile Motivasyon Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 15 - 25, 31.08.2022

Meryem Altun Ekiz M. Fatih Şaşmaz Duygu Çam

Öz

Bu araştırmanın amacı, otizmli bireylerin otizme yönelik davranışlarının ortaya konulması ve temel spor becerileri ile motivasyon arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırma örneklemini, Hatay ilinde yaşayan, 2021- 2022 eğitim öğretim döneminde UD (özel) Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezine devam etmekte olan 13 ve 14 yaşlarında olan 28 otistik birey oluşturmuştur. Araştırmada ilişkisel tarama modelli kullanılmıştır. Veri toplama araçları olarak: Temel Spor Becerileri Test Formu, Irmak ve ark. (2007)‟nın geçerlik güvenirliğini yapmış olduğu Otizm Davranış Kontrol Listesi (ABC: Autism Behavior Checklist), Durand ve Crimmins (1988) tarafından tasarlanan Motivasyon Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin çözümünde ve yorumlanmasında, X, Ss, Min.,Max., Mann Whitney “U” ve Sperman Brown Sıra Farkları Korelasyon testleri kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda; temel spor becerilerinden olan ayak ile topa vurma becerisi en yüksek ortalamaya sahip olduğu, ABC kayıt formunun alt boyutlarda aritmetik ortalaması en yüksek dil becerileri ile ilişki kurma iken beden ve nesne kullanımı en düşük ortalamaya sahip olduğu görülmüştür. Motivasyon değerlendirme formundaki alt boyutlarda duygu ve geri çekilme en yüksek ortalamaya sahipken; dikkat en düşük ortalamaya sahip olduğu görülmüştür. Otizmli bireylerin temel spor becerileri ile yaş
arasında anlamlı farklılık bulunurken; ABC ile motivasyon arasında anlamlı farklılık bulunmamıştır. 13 yaşındaki bireylerin temel spor becerileri test ortalaması 14 yaşındaki bireylere göre daha yüksek bulunmuştur. Cinsiyete göre temel spor becerileri ve motivasyonda anlamlı farklılık bulunurken; ABC‟de anlamlı farklılık bulunamamıştır. Erkeklerin motivasyon ile temel spor becerileri test ortalaması kadınlara göre daha yüksek bulunmuştur. Korelasyon analizi sonuçlarına göre ise; temel spor becerileri ile motivasyon arasında pozitif yönde ve 0.05 düzeyinde anlamlı ilişki olduğu bulunmuştur. Buna göre otizmli bireylerin temel spor becerileri
puanlarının artması durumunda motivasyon düzeylerinin de artacağı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Otizm, Davranış Kontrol Listesi, ABC, Motivasyon

Kaynakça

• Bildt, A.,Sytema, S., Krajier, D. (2005) Adaptivefunctioningandbehaviorproblems in relation tolevel of education in childrenandadolescentswithintellectual disability. J Intellect DisabilRes, 49, 672-681.
• Borazancı, S. (2000). Otistik seviyeler. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Çetinkaya, B.B. (2019). Lise öğrencilerinde sosyal anksiyete ve otistik özellikler ilişkisi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul. Darıca, N.,Abidoğlu, Ü., Gümüşçü, Ş. (2005). Otizm ve otistik çocuklar. (4. Baskı). İstanbul: Özgür Yayınları.
• Durand, V., M., Crimmins, D.B. (1988). Identıfıyingthevariablesmaintaining selfinjuriousbehavior. Journal of AutismandDevelopmentalDisorders, 18, 99- .
• Durmuş, K.,Sarol, H., Gürkan, R.K. (2021). Otizm spektrum bozukluğu ve fiziksel aktivite: Otizm spektrum incelemesi ve sevince. İnsan Bilimleri Dergisi , 18 (4),691–703.
• Gallahue, D. (1996). Developmentalphysicaleducationfortoday’schildren. C. Brown & BenchmarkPublishers, 610. Dubuque.
• Gallahue, D.L.,Ozmun J.C. (2006).Understanding Motor Development: Infant, Children, Adolescents, Adults. Sixth Edition.
• Gay, L., R., Airasian, P. (2000). Educationalresearch: Competenciesforanalysisand aplication. (6. Baskı). Columbus, OH: Merrill.
• Gültekin , O., Başyiğit, F. E. (2018). Türkiye de 2013-2017 yılları arasında otizm ve etkin alanında yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 4 (1), 116-129.
• Jordan, R. (1999). Autisticspecturumdisorders: An introductoryhandbookfor practitioners. London: David FultonPublishers.
• Krug, D.A.,Arick, J.R., Almond, P.A. (1993).Autismscreeningınstrumentfor educational planning. Second Edition, Pro-edInc. Austin, Texas.
• Orhan, B.E. (2020). Uyarlanmış fiziksel aktivitelere katılan otizm spektrum bozukluğu olan bir bireyin davranış problemlerindeki değişimlerin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sevimay-Özer, D. (2005). Engelliler için beden eğitimi ve spor. (2. Baskı). Ankara: Nobel.
• Sucuoğlu, B. (2003). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş. (Ed. Ataman, A.). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Taner, İ. (2020). Otizm spektrum bozukluğu olan bireylerde spor eğitiminin fiziksel uygunluk, öz bakım, sosyal ve akademik becerilere etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Yarımkaya, E., İlhan, E.L. Karasu, N. (2017). Akran aracılı uyarlanmış fiziksel aktivitelere katılan otizm spektrum bozukluğu olan bir bireyin iletişim becerilerindeki değişimlerin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18 (2), 225-252.
• Yılmaz-Irmak, T.,Tekinsav-Sütçü, S., Aydın, A., Sorias, O. (2007). Otizm davranış kontrol listesinin (ABC) geçerlilik ve güvenirliliğinin incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 14(1), 13-23.