Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinde Algılanan Stresin Yordayıcısı Olarak Psikolojik Sağlamlık

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 123 - 132, 31.08.2022

Dila Şeyda Taşdemir Erkan Demirkan

Öz

Stres, kişinin kendisi veya çevresi tarafından kaynaklanan, fiziksel veya psikolojik gerilimlere neden olan baskı ya da farklı biçimlerde endişe veren durumlar olarak ifade edilmektedir. Psikolojik sağlamlık ise bireylerin yaşamlarında karşılaştıkları zor durumların üstesinden gelme, mücadele etme ve adapte olma şeklinde tanımlanmaktadır. Psikolojik sağlamlık ve ruh sağlığı arasındaki ilişki psikoloji, sosyoloji gibi farklı bilim dallarından araştırmacıların ilgi duyduğu bir konu olmasına rağmen, spor bilimleri alanında gerçekleştirilmiş sınırlı sayıda araştırma mevcuttur. Bu bağlamda bu araştırmada, spor bilimleri öğrencilerinde psikolojik sağlamlık ve algılanan stres arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Hitit Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesinde dört farklı bölüme devam etmekte olan 450 öğrenci oluşturmuştur. Öğrencilerin yaş aralığı 17 ile 31 arasında değişmekte olup, ortalama yaşları 21.00±2,18 yıl olarak tespit edilmiştir. Yapılan bu çalışma kapsamında, Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği, Algılanan Stres Ölçeği ve sosyo-demografik özelliklerini belirlemeye yönelik olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde Pearson korelasyon analizi ve hiyerarşik regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin cinsiyeti, yaşı ve yaptığı spor branşı kontrol edildiğinde psikolojik sağlamlık düzeyleri yüksek olan
bireylerin algıladıkları stres düzeylerinin düşük olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Stres, Psikolojik Sağlamlılık, Spor Bilimleri

Kaynakça

• Altungül, O. (2006). Futbol Aktivitelerine Katılanların Kişilik Özellikleri Işığında Stres Düzeylerinin Belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Aytaç, S. (2009). İş stresi yönetimi el kitabı iş stresi: oluşumu, nedenleri, başa çıkma yolları, yönetimi. Ankara: Labour Ministry-Casgem.
• Bayrakdaroğlu, S. (2014). Taekwondocuların Psikolojik Sağlamlık ve Öz Anlayış Düzeylerinin Takım Sporcularıyla Karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Benson, P. L., Scales, P. C., Hamilton, S. F. ve Sesma, A., Jr. (2006). Positive youth development: theory, research and applications. In R.M Lerner & W. Damon (Eds).
• Handbook of child psychology: theoretical models of human development John Wiley & Sons Inc.
• Bronfenbrenner, U. (2005). Making human beings human: bioecological perspectives on human development. Sage.
• Bulthuis, T. J. (2008). Resilience Factors of University and College Students with Learning Disabilities as Revealed Through Retrospective Interviews (A Thesis of master of education). Brock University, Ontario.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çekceoğlu, H. (2019). Spor Yapan ve Spor Yapmayan Lise Öğrencilerinin Psikolojik Sağlamlık ve Hedef Bağlılık Düzeylerinin İncelenmesi (Yüksek lisans tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Çeviker, A., İnce, İ. ve Bayrak, M. (2018). Milli Takım Düzeyindeki Genç Bayan Güreşçilerin Sosyal Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi. Patara Antique City Parlaement Building, Antalya. Innovation and Global Issues:3 Extended Abstracts Book.
• Cohen, S., Kamarck, T. ve Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior, 24(4), 385–396.
• Dearden, J. (2004). Resilience: A study of risk and protective factors fromthe perspective of youth people with experience of local authority care. Support For Learning, 19(4), 187-193.
• Dereceli, Ç. (2021). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin covid 19 sürecinde algıladıkları stres düzeylerinin psikolojik sağlamlık üzerindeki etkisinin incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 5(2), 74-81.
• Doğan, T. (2015). Kısa psikolojik sağlamlık ölçeği‟nin türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93–102.
• Enders, C. K. (2010). Applied Missing Data Analysis. New York: Guilford Press.
• Ephesin, R. (2000). Stres avcıları. Güncel Psikoloji Dergisi, 1(2), 23. Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F. ve Dereboy, Ç. (2013). Algılanan stres ölçeğinin türkçeye uyarlanması: Güvenirlik ve geçerlik analizi. New/Yeni Symposium Journal, 51, 132–140.
• Fasey, K. J., Sarkar, M., Wagstaff, C. R. ve Johnston, J. (2021). Defining and characterizing organizational resilience in elite sport. Psychology of Sport and Exercise, 52, 1-12. Figueroa-Fankhanel F. (2014). Measurement of stress. Psychiatr Clin North Ama, 37, 455- 487.
• Fletcher, D. ve Sarkar, M. (2013). Psychological resilience: a review and critique of definitions, concepts, and theory. European Psychologist, 18(1), 12–23.
• Fletcher, D. ve Sarkar, M. (2012). A grounded theory of psychological resilience in olympic champions. Psychology of Sport and Exercise, 13, 669–678.
• Galli, N. ve Gonzalez, S, P. (2015) Psychological resilience in sport: a review of the literature and implications for research and practice. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 13(3), 243-257.
• Garmezy, N., Masten, A. S. ve Tellegen, A. (1984). The study of stress and competence in children: a building block for developmental psychopathology. Child Development, 97-111.
• Ghaderi, D. ve Ghaderi, M. (2012). Survey of the relationship between big five factor, happiness and sport achievement in Iranian athletes. Annals of Biological Research, 3(1), 308-312.
• Gizir, C. A. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 129-138.
• Göçet E. (2006). Üniversite Öğrencilerinin Duygusal Zeka Düzeyleri ile Stresle Başa Çıkma Tutumları Arasındaki İlişki (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Gümüştekin, G. ve Öztemiz, B. (2005). Örgütlerde stresin verimlilik ve performansla etkileşimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 271-288.
• Gürgan, U. (2006). Grupla Psikolojik Danışmanın Üniversite Öğrencilerinin Yılmazlık Düzeyine Etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. ve Anderson, R. E. (2014). Multivariate data analysis (7. bs.). Harlow: Pearson Education Limited.
• Ho, R. (2014). Handbook of univariate and multivariate data analysis with IBM SPSS. Boca Raton: CRC Press.
• Kara, E. (2021). Öğrenci Sporcularda Algılanan Stres ile Psikolojik Sağlamlık İlişkisi: Başa Çıkma Stratejileri, Bilinçli Farkındalık ve Algılanan Sosyal Desteğin Aracılığı (Doktora tezi). Eskişehir Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Kearney, L. J. (2010). Differences in Self-Concept, Racial Identity, Self-Efficacy, Resilience, and Achievement Among African-American Gifted and Non-Gifted Students: Implications for Retention and Persistence of African Americans in Gifted Programs. (A Thesis of doctor of philosophy). Howard University.
• Kumpfer, K. L. (1999). Outcome measures of interventions in the study of children of substance-abusing parents. Pediatrics, 103(Supplement 2), 1128-1128.
• Masten, A. S. (1999). Resilience comes of age: reflections on the past and outlook for the next generation of research. in M. D. Glantz, J. Johnson, & L. Huffman (Eds.), Resilience and development: Positive life adaptations, 282-296. New York: Plenum.
• Meredith, L. S., Sherbourne, C. D., Gaillot, S. J., Hansell, L., Ritschard, H. V., Parker, A. M. ve Wrenn, G. (2011). Promoting psychological resilience in the us military. Rand Health Quarterly, 1(2).
• Özdevecioğlu, M. ve Yalçın, Y. (2010). Spor tatmininin sporcuların stres ve saldırganlık düzeyleri üzerindeki etkisi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 63-76.
• Richardson, G. E., Neiger, B. L., Jensen, S. ve Kumpfer, K. L. (1990). The resiliency model. Health Education, 21(6), 33-39.
• Rutter, M. (1987). Psychosocial resilience and protective mechanisms. American Journal of Orthopsychiatry, 57(3), 316-331.
• Şahinler, Y. ve Ulukan M. (2021). Investigation of psychological resilience levels of boxing sports. International Journal of Sport Culture and Science, 9(1), 79 – 90.
• Sarkar, M. (2017). Psychological resilience: definitional advancement and research developments in elite sport. International Journal of Stress Prevention and Wellbeing, 1(3), 1-4.
• Sarkar, M. ve Fletcher, D. (2014). Psychological resilience in sport performers: a review of stressors and protective factors. Journal of Sports Sciences, 32(15), 1419-1434.
• Schoon, I. (2006). Risk and resilience: adaptations in changing times. Cambridge University Press.
• Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P. ve Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15(3), 194-200.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2012). Using multivariate statistics (6. bs.). Boston: Pearson.
• Terzi, Ş. ve Çankaya, Z.C. (2009). Bağlanma stillerinin öznel iyi olmayı ve stresle başa çıkma tutumlarını yordama gücü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 1-11.
• Tükel, Y. (2021). Covid 19 sürecinde rekreatif faaliyetlere katılan bireylerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin incelenmesi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi-Büsbid, 6(1), 91-104.
• Tutar, H. (2000). Kriz ve stres ortamında yönetim. Hayat Yayınları, İstanbul, 204-222.
• Ulukan, H. ve Ulukan, M. (2021). Investigation of the relationship between psychological resilience, patience and happiness levels of physical education teachers. International Journal of Educational Methodolog, 7(2), 335-351.
• Ungar, M. (2005). Handbook for working with children and youth: pathways to resilience across cultures and contexts. Sage Publications.
• Yockey, R. D. (2011). SPSS demystified: a step-by-step guide to successful data analysis. Boston: Prentice Hall.