Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Örgütsel Adanmışlıklarına Etkisi: Marmara Bölgesi Örneği

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 116 - 125, 31.08.2023

Ufuk Dilekçi Eyüp Acar

Öz

Araştırmanını amacı, beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin mesleki tükenmişliklerinin örgütsel adanmışlıklarına etkisinin incelenmesidir. Araştırmanın everenini Marmara bölgesinde görev yapan beden eğitimi ve spor öğretmenleri oluştururken, araştırmanın evreni içerisinden gönüllülük ilkesi doğrultusunda araştırmaya katılan 474 öğretmen örneklem grubunu oluşturmaktadır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma da veri toplama araçları olarak “Maslach Tükenmişlik Envanteri” ve “Öğretmenlerde Çok Boyutlu Örgütsel Adanmışlık” ölçekleri kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 22. Paket program kullanılmıştır. Verilerin analiz aşamasında, çoklu regresyon analizine ilişkin ön varsayımlar kontrol edilmiş olup sonrasında oluşturulan hipotezlere ilişkin korelasyon ve çoklu regresyon analizi uygulanmıştır. Sonuç olarak mesleki tükenmişlik alt boyutlarından duygusal tükenme ve duyarsızlaşma ile örgütsel adanmışlık alt boyutları arasında negatif, kişisel başarı ile örgütsel adanmışlık alt boyutları arasında ise pozitif yönde anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Mesleki tükenmişlikte duyarsızlaşmanın örgütsel adanmışlık (öğretmenlik mesleğine adanma, okula adanma, çalışma grubuna adanma, öğretim işlerine adanma) üzerinde anlamlı bir etkisi görülmezken, duygusal tükenme örgütsel adanmışlığı negatif yönde, kişisel başarı ise örgütsel adanmışlığı pozitif yönde etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Mesleki Tükenmişlik, Örgütsel Adanmışlık, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmeni

Kaynakça

• Akçamete, G., Kaner, S., Sucuoğlu, B. (2001). Öğretmenlerde tükenmişlik iş doyumu ve kişilik. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Arı, G. S., ve Bal, E. Ç. (2008). Tükenmişlik kavramı: Birey ve örgütler açısından önemi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(1), 131-148.
• Celep, C. (2000). Eğitimde örgütsel adanma ve öğretmenler. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çam, O. (1992). Tükenmişlik envanterinin geçerlilik ve güvenilirliğinin araştırılması: Serbest bildiri raporu. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi, Ankara.
• Çoban, F.M. (2020). İmam hatip liseleri meslek dersleri öğretmenlerinin mesleğe adanmışlık ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Bursa.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Esen, M. (2019). İş stresi, mesleki tükenmişlik ve örgütsel bağlılık ilişkisi: sağlık çalışanları üzerine bir araştırma. International Journal of Economic & Social Research, 15(1).
• George, D., ve Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson.
• Görür, D., ve Günaydın, S.C (2019). Tükenmişlik düzeyinin örgütsel bağlılık üzerine etkisi: Bir alüminyum fabrikası örnek olay çalışması. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1) s.6-12.
• Karagöz, L. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin görüşlerine göre örgütsel adanma ile örgütsel yurttaşlık davranışları arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behaviour, 2(22), 99-113.
• Maslach, C., ve Leiter, M. P. (1997). The truth about burnout Sanfrancisco. CA: Josey-Bass Simpson, M. R. (2009). Engagement at work: A review of the literature. International journal of nursing studies, 46(7), 1012-1024.
• Tomic, W. ve Tomic, E. (2008). Existential fulfillment and burnout among principals and teachers. Journal of Beliefs & Values, 29(1), 11–27.
• Watts, J. Robertson, N. (2011). Burnout in university teaching staff: A systematic literature review. Educational Research, 53(1), 33- 50.
• World Health Organization (WHO). Burn-out an “occupational phenomenon”: ınternational classification of diseases. https://www.who.int/news/item/28-05-2019-burn-out-anoccupational-phenomenoninternational-classification-of-diseases (Erişim tarihi: 10.06.2023).
• Yılmaz, E. (2014). Serbest muhasebeci mali müşavirlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile işe bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki: samsun ilinde bir araştırma. Journal of Accounting and Taxation Studies, 7(3), 49-70.