Spor Bilimleri Öğrencilerinin Engellilere Yönelik Algı Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 13, 30.04.2024

Beydanur Demirbilek Yeşim Karaç Öcal Ebru Olcay Karabulut

Öz

Bu araştırmada spor bilimleri öğrencilerinin engellilere yönelik algı düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmaya 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Yozgat Bozok Üniversitesinde öğrenim gören 121 kadın, 181 erkek olmak üzere toplam 302 öğrenci gönüllü olarak katılım sağlamıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilmiş olan kişisel bilgi formu ve öğrencilerin engellilere yönelik algı düzeylerini belirlemek amacıyla Diğer ve Yıldız (2021) tarafından hazırlanan “Engelli Bireylere Yönelik Algı Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin dağılımı Kolmogorov-Smirnov testi ile incelenmiş olup basıklık ve çarpıklık değerleri dikkate alındığında verilerin normal dağılım gösterdiği tespit edilmiştir. Verilerin analizinde Independent Samples t testi, One-Way ANOVA ve Pearson korelasyon analizi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda spor bilimleri öğrencilerinin engelli bireylere yönelik algı düzeylerini okunulan bölüm değişkenine göre spor yöneticiliği bölümünde öğrenim gören puan ortalamalarının diğer bölümlerde öğrenim gören öğrencilerin puan ortalamalarından anlamlı derecede yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yaş ile engelli bireylere yönelik algı değişkeni arasında ise benimsemek ve farkındalık alt boyutlarında negatif yönlü düşük düzeyde ve anlamlı bir fark bulunduğu tespit edilmiştir. Medeni durum değişkenine göre bireysel destek alt boyutunda evli bireylerin puan ortalamalarının bekar bireylerin puan ortalamalarından anlamlı derecede yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Cinsiyet, sınıf, çevrede ve ailede özel eğitime muhtaç birey olup olmama değişkenlerine göre ise anlamlı fark bulunamadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Spor Bilimleri, Engelli Bireyler, Algı Düzeyleri, Üniversite Öğrencileri

Kaynakça

• Akbuğa, B. ve Gürsel, F. (2007). Bilgilendirme yoluyla Beden Eğitimi Spor Yüksekokulu öğrencilerinin engelli bireye yönelik değişen tutumları. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 5-8.
• Aral, N. ve Gürsoy, F. (2018). Özel gereksinimli çocuklar ve eğitimleri: Özel eğitim. Ankara: Hedefcs Yayınları.
• Aslan, M. ve Şeker, S. (2013). Engellilere yönelik toplumsal algı ve dışlanmışlık (Siirt Örneği). Siirt Üniversitesi Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu, http://www.sosyalhaklar.net/2011/bildiri/aslan seker.pdf
• Babadağ, M. (1996). Tekerlekli sandalyeye bağımlı bedensel özürlüler için mutfak ekipmanları tasarımı ve eviye tasarımı için bir irdeleme. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Bishop, S. R., Lau, M., Shapiro, S., Carlson, L., Anderson, N. D., Carmody, J., Segal, Z. V., Abbey, S., Speca, M., Velting, D. ve Devins, G. (2004). Mindfulness: A proposed operational definition. Clinical psychology: Science and Practice, 11(3), 230-241.
• Çelik, F., Terkeş, N., Uslular, E., Şahin, Ö., Savaş, L., Karateke, A., Duygun, G., ve Kahraman, H. (2017). Hemşirelerin işitme engelli bireylere yönelik tutumlarının belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 20(4), 244-253.
• Diaz, R., Miller, E. K., Kraus, E., ve Fredericson, M. (2019). Impact of adaptive sports participation on quality of life. Sports Medicine and Arthroscopy Review, 27(2), 73–82.
• Diğer, H. ve Yıldız, A. (2021). Engelli bireylere yönelik algı ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(2), 807-822.
• Engelliler Hakkında Kanun (2005), Sayı 25868, 5 (44).
• Field, A. (2018). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. (5. Baskı). Sage.
• Gedik, Z., ve Toker, H. (2018). Üniversite öğrencilerinin engelli bireylere yönelik tutumları ve sosyal beğenirlik düzeyleri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1, 111-116.
• İlhan, E. L. ve Esentürk, O. K. (2014). Zihinsel engelli bireylerde sporun etkilerine yönelik farkındalık ölçeği (zebseyfö) geliştirme çalışması. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9(1), 19-36.
• Kaldık, B. (2022). Üniversitedeki Z Kuşağı’nın engelli bireylere yönelik tutumları üzerine bir araştırma. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 39-53
• Karademir, T., Açak, M., Türkçapar, Ü., ve Eroğlu, H., (2018). Beden eğitimi öğretmen adaylarinin zihinselengellilere yönelik tutumlarinin belirlenmesi. Journal of Physical Education and Sport Sciences, 20(3), 103-112.
• Karataş, Z. (2020). Sosyal hizmet ve ilahiyat lisans programı öğrencilerinin engelli bireylere ilişkin tutumları. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 15, 65-79.
• Kardaş, N. T., Kardaş, S. B. ve Sadık, R. (2017). Zihinsel engelli çocuğu olan bireylerin çocuklarının sportif etkinliklerine yönelik tutumlarının incelenmesi. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 1(2), 34-43.
• Kılıç, E., ve Çıtıl, R. (2019). Üniversite hastanesindeki doktor ve hemşirelerin engellilere yönelik uygulamalar konusundaki farkındalıkları ve engellilere yönelik tutumları. TJFMPC, 13(2), 129-141.
• Kürkçüoğlu, I., Ergan, M., Alsını, T. G. E., Keskin, T., Alsını, A. M., ve Başkurt, F. (2021). Diş hekimliği öğrencilerinin engellilere yönelik tutumlarının belirlenmesi. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 28(3), 433-440.
• Kritsotakis, G., Galanis, P., Papastefanakis, E., Meidani, F., Philalithis, A. E., Kalokairinou, A., ve Sourtzi, P. (2017). Attitudes towards people with physical or intellectual disabilities among nursing, social work and medical students. Journal of Clinical Nursing, 26(23-24), 4951-4963.
• Oliva Ruiz, P., Gonzalez-Medina, G., Salazar Couso, A., Jiménez Palomares, M., Rodríguez Mansilla, J., Garrido Ardila, E. M., ve Merchan Vicente, M. N. (2020). Attitude towards people with disability of nursing and physiotherapy students. Children, 7(10), 191.
• Özcan, G. H., (2016). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin zihinsel engelli çocuklara yönelik tutumlarını etkileyen faktörlerin incelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi), Gedik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özkubat, U., Sanır, H., Töret, G. ve Babacan, A. (2016). Yetersizlikten etkilenmiş çocukların sosyal kabullerini sağlamada kaynaştırmaya hazırlık etkinliklerinin etkisi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 211‐232.
• Öztürk, H., Abakay, U. (2014). Research of attitudes of the students studying in schools of physical education and sport toward disabled kids. Turkish Journal of Sport and Exercise, 16(3), 66-68.
• Ramadass, S., Rai, S. K., Gupta, S. K., Kant, S., Wadhwa, S., Sood, M. ve Sreenivas, V. (2005). Prevalence of disability and its association with sociodemographic factors and quality of life in India: A systematic review. Journal of Family Medicine and Primary Care, 7(6), 1177-1184.
• Sağlam, M. ve Altındağ, Ö. (2017). Üniversite öğrencilerinin engelli bireyler hakkındaki farkındalıkları. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 17(1), 22-37.
• Sel, A. ve Yıldız, Z. (2020). Öğretmenlerin engelli bireylere yönelik algı ve tutumu: ölçek geliştirme, analizi ve yorumu. Ankara.
• Şahin, H., ve Bekir, H. (2016). Üniversite öğrencilerinin engellilere yönelik tutumlarının belirlenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(3), 767-779.
• Şahin, H. (2004). Engelilik kimin sorunu? Bireyin mi, toplumun mu? Öz-Veri, 1(1), 40-50.
• Şenel, H. G. (1995). Yetersizliğe sahip kardeşi olanlarla, olmayanların yetersizliğe yönelik tutumları ve kaygı düzeyleri yönünden karşılaştırılması. Özel Eğitim Dergisi, 2(1), 33-39.
• World Health Organization (2013), “Disability Report by the Secretariat”, Sixty- Sixht World Health Assembly Provisional Agenda Item 13.5.
• Yanıkkerem, E. ve Esmeray, N. (2017). İşitme ve konuşma engelli kadınların yaşadığı güçlükler. Annals of Health Sciences Research, 6(2), 38-46. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/annhealthscires/issue/65347/1006826
• Yaralı, D. (2015). Öğretmen adaylarının özel gereksinimli bireylere yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Education Faculty, 17(2), 431-455
• Yılmaz, A., Kırımoğlu, H., Aslanboğa, T. ve Aslanboğa, R. (2019). Gençlik ve spor il müdürlüğü çalışanlarının zihinsel engelli bireylerin sportif etkinliklerine yönelik tutum düzeyinin incelenmesi (Bingöl il örneği). Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 4(3), 360-372. Doi: 10.31680/gaunjss.574732