Öğrencilerde Kişilik Tipleri ve Kariyer Kararı: Spor Bilimleri ve Diğer Bölüm Öğrencilerinin Özellikleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 3, 286 - 298, 26.12.2024

Said Yüksel Ercan Polat Samet Sağ

Öz

Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin kişilik tipleri ve kariyer kararı düzeylerini incelemektir. Nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılan çalışmanın örneklemini, Yozgat Bozok Üniversitesi'nde öğrenim gören ve uygun örnekleme yöntemiyle seçilen 197 öğrenci oluşturmuştur. Veri toplama araçları olarak kişisel bilgi formu, Beş Faktör Kişilik Ölçeği ve Kariyer Kararı Ölçeği kullanılmıştır. Veriler, çevrimiçi anket yöntemiyle Google Formlar platformu üzerinden toplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS programı kullanılarak parametrik testlerden bağımsız gruplar t-testi ve Pearson korelasyon analizi uygulanmıştır.
Araştırma bulguları, sorumluluk alt boyutu dışındaki tüm alt boyutlarda eğitim alanına (Spor Bilimleri-Diğer Bölümler) göre anlamlı farklılıklar olduğunu göstermiştir. Lisanslı sporculuk değişkenine göre yalnızca dışadönüklük ve duygusal denge alt boyutlarında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. İş deneyimi değişkenine göre dışadönüklük, uyumluluk, deneyime açıklık ve bilinçli kariyer kararı alt boyutlarında anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Korelasyon analizleri sonucunda, tüm değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler saptanmış olup, sorumluluk alt boyutu ile kariyer kararı alt boyutları arasında düşük düzeyde, diğer tüm
değişkenler arasında ise orta düzeyde ilişkiler tespit edilmiştir. Araştırma sonuçları, üniversite öğrencilerinin eğitim alanları, lisanslı sporculuk durumları ve iş deneyimlerinin kişilik tipleri ve kariyer kararları üzerinde önemli etkiler oluşturduğunu ortaya koymuştur. Özellikle Spor Bilimleri öğrencileri ile diğer fakülte öğrencileri arasında belirgin farklılıklar tespit edilmiş olup, kişilik tipleri ile kariyer kararı arasındaki ilişkilerin varlığı, kariyer danışmanlığı ve mesleki yönlendirme süreçlerinde kişilik özelliklerinin dikkate alınması gerektiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Kişilik Tipleri, Kariyer Kararı, Üniversite Öğrencileri

Kaynakça

• Allen, M. S., ve Laborde, S. (2014). The role of personality in sport and physical activity. Current directions in psychological science, 23(6), 460-465.
• Allen, M. S., Greenlees, I., ve Jones, M. (2013). Personality in sport: A comprehensive review. International Review of Sport and Exercise Psychology, 6(1), 184-208.
• Bacanlı, H., İlhan, T., ve Aslan, S. (2009). Beş faktör kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: sıfatlara dayalı kişilik testi (SDKT). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 261-279.
• Benet-Martínez, V., ve John, O. P. (1998). Los Cinco Grandes across cultures and ethnic groups: Multitrait multimethod analyses of the big five in Spanish and English. Journal of Personality and Social Psychology, 75(3), 729–750.
• Costa, P. T., ve McCrae, R. R. (1995). Domains and facets: Hiyerarchical personality assessment using the revised neo personality inventory. Journal of Personality Assessment, 64(1), 21-50.
• Creswell. J. W. ve Creswell, J. D. (2017) Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches. 4th Edition, Sage, Newbury Park.
• Çelik, A., Kasapoğlu, A., Kayar, O., Sağ, S., Yarar, H., ve Polat, E. (2024). Elit güreşçilerde kişilik tipleri ve zihinsel dayanıklılık seviyeleri arasındaki ilişkiler. Spor Eğitim Dergisi, 8(2), 74-88.
• Duriez, B., Soenens, B., ve Beyers, W. (2004). Personality, identity styles, and religiosity: An integrative study among late adolescents in Flanders (Belgium). Journal of Personality, 72(5), 877-910.
• Gati, I., ve Asher, I. (2001). Prescreening, in‐depth exploration, and choice: From decision theory to career counseling practice. The Career Development Quarterly, 50(2), 140-157.
• Gati, I., Krausz, M., ve Osipow, S. H. (1996). A taxonomy of difficulties in career decision making. Journal of counseling psychology, 43(4), 510-526.
• Goldberg L. R. 1990. An alternative `Description of personality': the Big-Five factor structure. Journal of Personality and Social Psychology 59, 1216-1229.
• Hirschi, A., ve Läge, D. (2007). The relation of secondary students' career-choice readiness to a six phase model of career decision making. Journal of Career Development, 34(2), 164-191.
• Holland, J. L. (1997). Making vocational choices: A theory of vocational personalities and work environments (3rd ed.). Psychological Assessment Resources.
• Işık, E. (2014). Relationship of childhood career development to life satisfaction, and state anxiety. Elementary Education Online, 13(2), 682-693.
• Kayadibi, S., ve Kırdök, O. (2019). Lise öğrencilerinin kariyer kaygıları ile beş faktör kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 372-388.
• Kılıç, Ö. U. (2018). Üniversite son sınıf öğrencilerinin kariyer kararı verme yetkinliği düzeylerini etkileyen değişkenler. OPUS International Journal of Society Researches, 9(16), 248-275.
• Kılınç, H., ve Fırat, M. (2017). Opinions of expert academicians on online data collection and voluntary participation in social sciences research. Educational Sciences: Theory & Practice, 17(5). 1461–1486.
• Köse, M. (2020). Bireylerin spor yapma durumlarına göre kişilik tipleri ve psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Niğde.
• Lounsbury, J. W., Tatum, H. E., Chambers, W., Owens, K. S., ve Gibson, L. W. (1999). An investigation of career decidedness in relation to" Big Five" personality constructs and life satisfaction. College Student Journal, 33(4), 646-646.
• McCrae, R. R., ve Costa, P. T. (2003). Personality in adulthood: A five-factor theoryperspective. Guilford Press.
• Mount, M. K., Barrick, M. R., Scullen, S. M., ve Rounds, J. (2005). Higher-order dimensions of the big five personality traits and the big six vocational interest types. Personal Psychology, 58, 447-478.
• Schmitt, D. P., Allik, J., McCrae, R. R. Ve Benet-Martinez, V. (2007). The geographic distribution of big five personality traits: Patterns and profiles of human self-description across 56 nations. Journal of CrossCultural Psychology, 38(2), 173-212.
• Somer, O., Korkmaz, M., ve Tatar, A. (2004). Kuramdan uygulamaya beş faktör kişilik modeli ve beş faktör kişilik envanteri. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Sudak, M. K. ve Zehir, C. (2013). Kişilik tipleri, duygusal zeka, iş tatmini ilişkisi üzerine yapılan bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(22), 141-165.
• Şener, N. ve Aydın, D. (2022). Lise öğrencilerinin holland kişilik tipleri ile mesleki olgunluk düzeyleri arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(3), 906-925.
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., ve Ullman, J. B. (2013). Using multivariate statistics (Vol. 6, pp. 497 516). Boston, MA: pearson.
• Tomrukçu, B. (2008). Beş faktör kişilik özellikleri ile iş değerleri arasındaki ilişki üzerine bir inceleme (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Verbruggen, M., ve Sels, L. (2010). Social-cognitive factors affecting clients’ career and life satisfaction after counseling. Journal of Career Assessment, 18(1), 3-15.
• Yusupu, R. (2015). Üniversite öğrencilerinin kariyer kararları ile mükemmeliyetçilik, öğrenme motivasyonu ve akademik başarı arasındaki ilişkiler (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.