Özel Gereksinimli Bireyler İçin Eğlenceli ve İlham Verici Rekreasyonel Faaliyetler: Hayata Katılımı Artıran Fırsatlar

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 2, 61 - 72, 30.08.2025

Murat Ali Bindesen

Öz

Rekreasyonel etkinlikler, yalnızca fiziksel sağlık üzerinde değil, aynı zamanda bireylerin psikolojik ve sosyal gelişimi üzerinde de olumlu etkiler yaratmakta; yaşam kalitesini artırarak sosyal entegrasyonu güçlendirmektedir. Ancak, fiziksel erişim kısıtları, yetersiz altyapı ve rehberlik eksikliği gibi çeşitli engeller, özel gereksinimli bireylerin bu tür faaliyetlere katılımını sınırlamaktadır. Katılım eksikliği, obezite, hipertansiyon ve diyabet gibi kronik hastalık risklerini artırmakla kalmayıp, aynı zamanda psikolojik stres, yalnızlık ve düşük yaşam doyumu gibi olumsuz sonuçlara da yol açabilmektedir. Buna karşılık, motivasyon, özgüven, odaklanma ve sosyal destek gibi olumlu kişilik özellikleri, bu engellerin aşılmasında ve bireylerin atletik başarısında belirleyici rol oynamaktadır. Rehabilitasyon süreci ise bireyin fiziksel, psikolojik ve sosyal potansiyelini en üst düzeye çıkarmayı hedefleyen, multidisipliner ve bütüncül bir yaklaşımı gerektirir. Bu çalışmanın amacı, özel gereksinimli bireylerin rekreasyonel faaliyetlere katılımını çok boyutlu bir perspektifle ele alarak, karşılaşılan engelleri ve çözüm önerilerini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Erişilebilirlik , Fiziksel aktivite , Özel gereksinimli birey , Sosyal entegrasyon , Yaşam kalitesi

Kaynakça

• Arslan, A. (2019). Zihinsel engelli bireylerde rekreatif etkinliklerden dramanın sosyal ve motor beceri gelişimine etkisi (Yüksek Lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Cavkaytar, A., Melekoğlu, M., & Yıldız, G. (2014). Geçmişten günümüze özel gereksinimli olma ve zihin yetersizliği: Dünya’da ve Türkiye’de kavramların evrimi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (Özel Sayı), 111-122.
• Çetin, E. (2018). Özel gereksinimli çocuklar ve okumaya giriş. Nobel.
• Çetiner, H. (2019). Sağlık rekreasyonu kapsamında terapatik rekreasyon uygulamaları. Journal of Recreation and Tourism Research, 6(4), 405-411. https://doi.org/ 10.31771/jrtr.2019.42
• Değirmenci, S. (2016). Görme engelliler için sesli kitaplarda yeni çözümler ve bir toplumsal farkındalık projesi örneği (Yüksek Lisans tezi). Yaşar Üniversitesi.
• Duman, S., Baştuğ, G., Taşğın, Ö., & Akandere, M. (2011). Bedensel engelli sporcularda kendine güven duygusu ile yaşam doyum düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 1364-1373.
• Durukan, E. (2022). Sporda araştırma ve değerlendirmeler. İçinde R. Oran, Görme engelli çocuklar için spor ve küçük oyunlar. Gece Kitaplığı.
• Erbaş, Ü., Gümüş, H., & Talaghir, L. G. (2021). Leisure and recreation activities for disabled people. International Journal of Disabilities Sports and Health Sciences, 4(1), 1-7. https://doi.org/10.33438/ijdshs.732891
• Erişim adresi https://erisilebilirlik.prohes.com.tr/blog/turkiyede-ulusal-engelli-veri-tabanina-gore-nufusun-13-uyani-9-milyon-engelli/26# Erişim tarihi: 14.04.2025 İlhan, L. (2009). Zihinsel engelli çocuğu olan anne-babaların çocuklarının özel eğitimleri sürecinde beden eğitimi ve spor etkinliklerine yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 38-48.
• Kalkan, G. (2017). 9. Kalkınma planı (2007-2013) kapsamında ulusal turizm eylem planında öngörülen hedeflerin ve sonuçlarının değerlendirilmesi. İçinde G. Yurcu, M.A. Kasalak, & Z. Akıncı, Yaşlı bireylerde rekreatif faaliyetlere katılımı etkileyen faktörler. Strategic Researches Academy.
• Kara, E., Beyazoğlu Bacı, G., & Tatar, S. T. (2020). Fiziksel engelli sedanter bireyler ile aktif spor yapan fiziksel engelli bireylerin yaşam doyum düzeylerinin karşılaştırılması. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 5(2), 154-165. https://doi.org/10.31680/gaunjss.643966
• Say, C. (2013). İşitme engellilerde spor eğitimi ve serbest zaman aktivite doyumu (Yüksek Lisans tezi). Sakarya Üniversitesi.
• Toy, A. B., & Kesici, İ. (2020). Özel gereksinimli çocuğu olan annelerin eğitim ihtiyaçları. Journal of Advanced Education Studies, 2(1), 61-93.
• Yancı, H. B. A. (2010). Öğretilebilir zihinsel engeli olan çocukların ruhsal ve sosyal uyumunda sportif rekreasyonun önemi (Doktora tezi). Marmara Üniversitesi.
• Zorba, E. & Yaşın, İ. (2023). Spor Paradigmaları II. İçinde M. Varol & A. H. Başkan, Hafif düzey zihinsel engelli bireylerin yaptıkları rekreatif amaçlı spor etkinliklerinin yaşam kalitesine etkisi. Özgür Yayınlar. https://doi.org/10.58830/ozgur.pub208