Konya İli Meram İlçesinde Bulunan Anıt Ağaçların İncelenmesi ve Koruma Statülerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 100 - 111, 31.12.2022

Can Güneş , Serpil Önder

Öz

Doğal peyzajın en önemli unsurlarından biri olan ağaçlar, kırsal ve kentsel ekosistemde; ekolojik, estetik, sosyo-ekonomik ve insan sağlığı ile ilgili faydaları yönünden peyzaj çalışmalarının gelişiminde önemli katkılar sağlamaktadır. Doğal hayatın vazgeçilmez bir parçası olan ağaçların bir bölümü de tabiat varlığı niteliğinde bulunan anıt ağaçlardır. Bu çalışmada dünyadaki ve ülkemizdeki anıt ağaç kavramı ve yasal düzenlemeler irdelenmiş, doğal ve kültürel mirası zengin olan Konya İli Meram İlçesi özelinde bulunan ve hızlı kentleşme, alt yapı çalışmaları ve kentsel sorunlar nedeniyle hayati faaliyetleri kısıtlanmış, bakımsız, envanter bilgileri eksik ve koruma alanı sınırları belirlenmemiş anıt ağaçlar üzerinde durulmuştur. Meram ilçesinde bulunan Saplı Meşe (Quercus robur L.), Doğu Çınarı (Platanus orientalis L.) ve Akkavak (Populus alba L.) türündeki 66 adet anıt ağacın, gövde ve tepe çapı ölçümleri yapılmış, boy, koruma alan sınırı hesaplanarak çevresel faktörleri belirlenmiştir. Yapılan çalışma ile bölgenin tarihi dokusuna uyumlu ve sürdürülebilir bir kent peyzajı oluşturmak için elde edilen güncel envanter bilgileri, ilgili kanunlar ve TSE standartları kapsamında değerlendirilmiş, mevzuat ve uygulamalar arasındaki ilişkiler ortaya konulmuştur. Sonuç olarak, anıt ağaçların tespit, tescil, bakım, koruma ve çevresel şartlarının iyileştirilmesi için öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

: Anıt ağaç, Anıt ağaçların koruma statüsü, Konya, Meram, Tabiat varlığı

A Study on the Investigation of Monumental Trees in the Meram District of Konya and Determination of their Protection Status

Öz

Trees, one of the most important elements of the natural landscape, are used in rural and urban ecosystems; It provides important contributions to the development of landscape studies in terms of ecological, aesthetic, socio-economic and human health benefits. Some of the trees, which are an indispensable part of natural life, are monumental trees, which are natural assets. In this study, the concept of monumental trees and legal regulations in the world and in our country have been examined, in Meram District of Konya Province, which has a rich natural and cultural heritage, vital activities have been restricted due to rapid urbanization, infrastructure works and urban problems, it is neglected, inventory information is missing and the boundaries of the protection area are not determined. The emphasis is on monumental trees. The trunk and crown diameters of 66 monumental trees of the Oak (Quercus robur L.), Eastern Sycamore (Platanus orientalis L.) and White Poplar (Populus alba L.) species in the Meram district were measured, the height and the protection area limit were calculated and their environmental factors were determined. With the study, the current inventory information obtained in order to create a sustainable urban landscape that is compatible with the historical texture of the region was evaluated within the scope of relevant laws and TSE standards, and the relations between legislation and practices were revealed. As a result, suggestions were made for the identification, registration, maintenance, protection and improvement of environmental conditions of monumental trees.

Anahtar Kelimeler

Konya, Meram, Monumental tree, Monumental trees protected status, Natural assets

Kaynakça

• [1]Uysal, K., 2014, “Alanya Ve Manavgat (Antalya) İlçelerinin Anıt Ağaçları”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta, s.4-5.
• [2]Asan, Ü., 1992, Anıt Ağaçların Birey ve Toplum Psikolojisi Üzerindeki Etkileri, Yeşile Çerçeve Dergisi, 18, s.18-19.
• [3]Anonim, 2005, TSE 13137 Anıt Ağaçlar - Envanter, Seçim Kuralları ve İşaretleme Standardı, Mart 2005. [4]Asan, Ü., 2007, Anıtsal ağaçların tanımı, teknik özellikleri ve korunmaları. Kent ağaçları ve süs bitkilerinde bakım ve budama esasları semineri bildiri kitabı, İstanbul, s.157- 168.
• [5]Polat, Z., 2017, Doğanın Mirası Anıt Ağaçlar, Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(8): 908-916.
• [6]Anonim, 2021a, Anıt Ağaçlar, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, https://csb.gov.tr/anit-agaclar-makale Erişim Tarihi: 20.06.2021
• [7]Atik, M., Balta, S., Durak, A., 2017, Peyzajda Yaşayan Doğal Tarih: Anıt Ağaçlar, Peyzaj ve Süs Bitkiciliği Dergisi, 7(23), s.22-26, ISSN:2147-2564
• [8]Yörüklü, N., 1997, “Bursa Ve Yakın Çevresindeki Anıt Ağaçların Saptanması ve Koruma Olanaklarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma”, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, s.58.
• [9]Genç, M., 2003, Anıt Ağaç ve Ağaç Toplulukları Tespiti ve Tescili Ulusal Eylem Planı, Süleyman Demirel Üniversitesi, Kişisel Rapor, Isparta, s. 9-10.
• [10] Çevikçelik, M., 2021, Anıt Ağaçların Hukuki Rejimi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 2, 2021, s. 1485-1505.
• [11] Anonim, 1983, 2863 Sayılı Kültür Ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Resmi Gazete, Sayı: 18113, Tertip: 5 Cilt: 22 s.444.
• [12]Anonim, 2021c Tabiatın Sessiz Tanıkları Anıt Ağaçlar, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, https://www.anitagaclar.gov.tr/proje-hakkinda Erişim Tarihi: 20.08.2021
• [13]Anonim, 2020a, Korunan Alanların Tespit, Tescil Ve Onayına İlişkin Usul Ve Esaslara Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Resmi Gazete Sayı: 31070.
• [14]Genç, M., ve Güner, Ş. T., 2003, Göller Bölgesi'nin Anıt Ağaçları, T.C. Isparta Valiliği İl Özel İdare Müdürlüğü Yayını, Isparta, s. 5-6-11-12.
• [15]Anonim, 2014, Meram İlçe Raporu, Mevlana Kalkınma Ajansı, https://www.mevka.org.tr/Yukleme/Uploads/Dsy7vxfrL719201725452PM.pdf Erişim Tarihi: 20.10.2021
• [16]Anonim, 2021b, Konya Valiliği, http://www.konya.gov.tr/meram, Erişim Tarihi: 20.10.2021
• [17]Anonim., 2018, Meram Belediyesi, III. Derece Doğal Sit Alanı Uygulama İmar Planı Notları Revizyonu, Konya.
• [18]Anonim, 2021d, Yürüyen Köşk, Türkiye Cumhuriyeti Yalova Valiliği, http://www.yalova.gov.tr/yuruyen-kosk Erişim:18.10.2021
• [19]Jim CY. 2004. Spatial differentiation and landscape-ecological assessment of heritage trees in urban Guangzhou (China). Landscape and Urban Planning, 69: 51–68.
• [20]Jim CY, Zhang H. 2013. Defect-disorder and risk assessment of heritage trees in urban Hong Kong. Urban Forestry&Urban Greening, 12 (4): 585-596.
• [21]Yurdadön A., P., Özkır,D. ve Ofluoğlu,Y., 2016, “Bursa Kent Belleği ve Kimliğinin İnşasında Anıt Ağaçların Rolü”, Kent Araştırmaları Dergisi, cilt:7,Sayı:19, Mayıs, s.821.