RUS DİL BİLİMİ ÇERÇEVESİNDEKİ METİN ALGISINDA N.V. GOGOL’ÜN “FAYTON” ADLI ESERİNİN TARİH VE ZAMAN OLGUSU ÜZERİNE

Yıl 2023, , 224 - 239, 31.12.2023

Gülbanu Akcan

https://doi.org/10.37999/udekad.1317636

Öz

Metin, belli bir toplumun kullandığı dilin kuralları gereği oluşturularak toplumun kültürünü, hayat tecrübelerini, tarihini, dilsel kimliğini, milli dünya görüşünü ve değerlerini yansıtan büyük bir yapıttır. Bir metin kurallar ve belirli içsel yapı çerçevesinde oluşturulsa da metinin ortaya çıkışını belirleyen toplum ve dönemin kendisidir. Her bir metin, ortaya çıktığı dönemin özelliklerini yansıtmakla birlikte farklı dönem ve zaman dilimlerinde yeniden ele alınması her seferinde farklı zamansal algıların doğmasına neden olmaktadır. Bu bakımdan metin, ortaya çıktığı dönemden aynı olarak ele alındığı her bir farklı zaman dilimi içerisinde incelendiğinde türlü yönlerden değişik şekillerde algılanabilmektedir. Metin algısında kültürel ve toplumsal gerçeklik, dinsel kimlik, yazarın biyografisi, yazarın kullandığı dil veya stili, metinin kaleme alındığı kültürel-tarihi ve ideolojik dönem gibi unsurlar önem arz eder. Bu çalışma, metin algısının tarih ve zaman olgusu çerçevesinde nasıl farklı şekillerde kendini gösterdiğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bunun için Rus edebiyatının önde gelen yazarlarından N.V. Gogol'un "Fayton" adıyla Türkçeye kazandırılan "Kolyaska" (Коляска) eserindeki zaman olgusu ele alınmaktadır. Çalışmada eserin zaman algısı ele alınarak zaman içinde değişime uğrayan, geçmişteki kullanımlarının günümüzde farklı şekillerde anlam kazanmasıyla dilde yer eden kelimeler ve ifadeler incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Metin, Metin Algısı, Metindilbilim, Rus edebiyatı, Gogol

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

The Phenomenon of History and Time in N.V. Gogol’s “Carriage” in Terms of Text Reception in the Framework of Russian Linguistics

Öz

The text is a great work that reflects the culture, life experiences, history, linguistic identity, national worldview and values of its society; a text is created in accordance with the rules of the language used by a certain society. Although a text is created within the frame-work of rules and a certain internal structure, it is society and the period itself that determines the emergence of the text. Although each text reflects the characteristics of the period in which it emerged, its reconsideration in different periods and time periods causes different temporal perceptions to emerge each time. In this respect, the text can be perceived in differ-ent ways from various perspectives when it is examined in different time periods. Factors such as cultural and social reality, religious identity, biography of the author, language or style used by the author, cultural-historical and ideological period in which the text was written are important in the perception of the text. This study aims to reveal how text perception manifests itself in different ways within the framework of history and time. For this purpose, this study examines the phenomenon of time in a text “Phaeton” (Коляска) by one of the leading writers of Russian literature N.V. Gogol. The study examines the words and expres-sions that have changed over time and that have gained meaning in different shapes today.

Anahtar Kelimeler

text, text perception, textlinguistics, Russian literature, Gogol

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Belyanin, V. P. (1988). Psiholingvistiçeskiye aspektı hudojestvennogo teksta. MGU.
• Bolotnova, N. (2009). Filologiçeskiy analiz teksta. Flinta. Nauka.
• Dilidüzgün, Ş. (2017). Metindilbilim ve Türkçe Öğretimi. Uygulamalı bir Yaklaşım. Anı Yayıncılık.
• Fillipov, K. (2003). Lingvistika teksta: Kurs lektsii. İzdatelstvo S.-Peterburgskogo universiteta.
• Gerasimenko, İ. (2014). Estetiçeskaya morfologiya russkogo formalizma. Vestnik Rossiyskogo gosudarstvennogo gumanitarnogo universiteta. Seriya Filologiya, Sotsiologiya, İskusstvovedeniye, 14 (136), 69-78.
• Gogol, N. V. (2008). Kolyaska. “Public Domain”
• Gogol, N. V. (1960). Üç Öykü. (Çev. Orhan Veli Kanık, Erol Güney, Oğuz Peltek ). Dünya Klasikler Dizisi: 29. Cumhuriyet.
• Jabitskaya, L. (1974). Vospriyatiye hudojestvennoy literaturı i liçnost. Literaturnoye razvitiye v yunosti. Ştiintsa.
• Kasavin, L. T. (2008). Tekst, diskus, kontekst. Vvedeniye v sotsialnuyu epistemologiyu yazıka. Kanon+
• Kay, Y. (2017). Vospriyatiye hudojestvennogo teksta kak obyekt izuçeniya integrativnıh nauk. Filologiçeskiye nauki. Voprosı teorii i praktiki, 175-178.
• Kravçenko, A. V. (2004). Yazık i vospriyatiye. İzdatel'stvo İrkutskogo gosudarstvennogo universiteta.
• Lihaçev, D. S. (1989). O filologii. Vısşaya şkola.
• Murzin, L. N. & Stern, A. S. (1991). Tekst i ego vospriyatiye. İzdatelstvo Uralskogo universiteta.
• Pançenko, N.V, Kaçesova, İ. Yu, Komissarova, L.M, Çuvakin, A.A, Zemskaya, Yu.N. (2010). Teoriya teksta. Uçebnoe posobiye. Flinta.
• Riasanovsky, N.V & Steinberg, M.D. (2014). Rusya Tarihi. Başlangıçtan Günümüze. İnkılâp.
• Simmons, E. (2008). Politiçeskiy kontrol i sovetskaya literatura. Politiçeskaya lingvistika (24), 156-163.
• Şçerba, L.V. (1974). Yazıkovay sistema i reçevaya deyatelnost. İzdatelstvo Nauka.
• Tretyakov, E. O. (2014). Filosofiya i poetika çetıryoh stihii v povesti N.V. Gogolya “Kolyaska”: znaçeniye otsutstviya. Sibirskiy filologiçeskiy jurnal (2), 27-35.
• Özer, Z. (2018). Tarihdilbilim Bağlamında Rusya Başkentleri. Rus Edebîyatında Kent/Kasaba İmgesi. Editör Ayla Kaşoğlu. Bilgin Kültür Sanat. 52-79.
• Vinogradov, V.V. (1971). O teorii hudojestvennoy reçi. Vısşaya şkola.