A PERSIAN WORK GIVEN AS A GIFT TO SULTAN MURAD II: TUHFE-İ SULTAN MURAD HAN

Yıl 2024, , 67 - 87, 31.03.2024

Çetin Kaska

https://doi.org/10.37999/udekad.1391768

Öz

Sultan Murad II, who was interested in art and literature, and sometimes sang poetry, made an effort to have his palace as a scientific council, organized scientific assemblies there and held meetings with poets twice a week. Murad II gave great support to scientific institutions, local and foreign scholars, and was known as the patron of scholars. He was one of the first Ottoman sultans to write poetry, and his poems are scattered in poet biographies and poetry magazines. During his reign, translation activities from Persian and Arabic to Turkish accelerated, and attention was paid to ensure that the language of the works written or translated was understandable. During the reign of this sultan, important scholars and Sufis were raised in the Ottoman lands. One of them was Hızır Bey. Hızır Bey exhibited his skill with the works he wrote in Turkish, Arabic and Persian. One of the important works written by Hızır Bey is the Persian treatise called Tuhfe-i Sultan Murad Han. In this treatise gifted to Murad II, there are narrations about Prophet Adam giving forty years of his life to Prophet David, our Prophet performing the obligatory noon prayer as four rakats in Medina and then performing the afternoon prayer as two rakats in Dhulhulayfa and the questions and answers related to these narrations. information has been given. In this study, the Persian treatise called Tuhfe-i Sultan Murad Han, located in the Istanbul Beyazıt Library (nr. B5577, p. 41b-44b), will be discussed for the first time and its Turkish translation will be included.

Anahtar Kelimeler

Hızır Bey, Tuhfe-i Sultan Murad Han, Persian, Sultan Murad II

SULTAN II. MURAD’A HEDİYE EDİLEN FARSÇA BİR ESER: TUHFE-İ SULTÂN MURÂD HAN

Öz

Sanat ve edebiyat ile uğraşan ve bazen de şiir söyleyen Sultan II. Murad, sarayının bir ilim meclisi olması için gayret göstermiş, orada ilmî meclisler tertip etmiş ve haftada iki gün şairlerle toplantı yapmıştır. II. Murad eğitim kurumlarına, yerli ve yabancı âlimlere destek vermiş, fikir ve edebiyat erbâbının hâmisi olarak tanınmıştır. Osmanlı padişahları içinde ilk şiir söyleyenlerden olup şiirleri dağınık halde şair tezkirelerinde ve şiir mecmualarında bulunmaktadır. Saltanatı döneminde Farsça ve Arapça’dan Türkçe’ye tercüme faaliyeti hızlanmış, yazılan veya tercüme edilen eserlerin dilinin anlaşılır olmasına dikkat edilmiştir. Bu padişah döneminde de Osmanlı topraklarında önemli âlim ve mutasavvıflar yetişmiştir. Onlardan biri de Hızır Bey’dir. Hızır Bey yazdığı Türkçe, Arapça ve Farsça eserleriyle maharetini sergilemiştir. Hızır Bey’in kaleme aldığı önemli eserlerinden biri de Tuhfe-i Sultân Murâd Han adlı Farsça risâledir. II. Murad’a hediye edilen bu risâlede Hz. Âdem’in kendi ömründen kırk seneyi Hz. Dâvûd’a bağışlaması, Hz. Peygamber’in öğle namazı farzını Medine’de dört rekât olarak kıldıktan sonra Zülhuleyfe’de ikindi namazı farzını iki rekât olarak kılmasına dair rivayetler ve bu rivayetlerle ilgili soru ve cevaplara yer verilmiştir. Bu çalışmada İstanbul Beyazıt Kütüphanesi’nde bulunan (nr. B5577, vr. 41b-44b) Tuhfe-i Sultân Murâd Han adlı Farsça risâle ilk defa detaylı ele alınacak ve Türkçe tercümesine yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Sultan II. Murad, Hızır Bey, Tuhfe-i Sultân Murâd Han, Farsça

Kaynakça

• Altınkulaç, T. (1997). Hammâd b. Zeyd. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Azamat, N. (1996). II. Murad Devri Kültür Hayatı. Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi.
• Baltacı, C. (1995). Fahreddîn-i Acem. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Bebek, A. (1998). Hayâlî. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Canan, İ. (1995). Enes b. Mâlik. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Çakan, İ. L. (1988). Abdullah b. Abbas. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Çelebioğlu, Â. (2018). Türk Mesnevi Edebiyatı/ Sultan İkinci Murad Devri. Dergâh Yayınları.
• Demir, H. (2014). Hızrî, Hızır Bey, Hızır Çelebi. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hizri-hizir-bey-hizir-celebi (22.08.2023).
• Elmas, A. & Yılmaz, H. (2018). İstanbul’un İlk Belediye Başkanı Hızır Bey Çelebi. Socıal Scıences Studıes Journal, 14 (14), 569-576.
• Hızır Bey, Tuhfe-i Sultân Murâd Han. Beyazıt Kütüphanesi, nr. B5577, vr. 41b-44a.
• İpşirli, M. (1989). Alâeddin Arabî Efendi. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• İpşirli, M. (2015). Sultan II. Murad Devri İlim ve Kültür Hayatı Üzerine Değerlendirmeler. Sultan II. Murad ve Dönemi. Ed. İsmail Yaşayanlar. Gaye Kitabevi.
• İsen, M. (2014). Murâdî, II. Murâd, Sultân Murâd-i Sânî Bin Çelebi Sultân Mehmed-i Evvel. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muradi-ii-murad-sultan-muradi-sani (20.08.2023).
• Kandemir, M. Y. (1993). Câmi‘. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kandemir, M. Y. (1994). Ebû Hüreyre. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Koç, A. (2019). Sinan Paşa. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Köse, S. (1998). Hocazâde Muslihuddin Efendi. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kut, G. (1986). Murâdî. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. Dergâh Yayınları.
• Latîfî (1990). Latîfî Tezkeresi. Haz. Mustafa İsen. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Öz, M. (2012). Alâeddin-i Tûsî. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özcan, N. (1988). Abdülkâdir-i Merâgî. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özek, A. (2022). El-Keşşâf. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Sehî Bey (1998). Sehî Bey Tezkiresi. Haz. Mustafa İsen. Akçağ Yayınları.
• Sezikli, H. A. (1991). Amr b. Ma’dîkerib. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Süreyya, M. (1996). Sicill-i Osmanî. Haz. Nuri Akbayar. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Üzüm, İ. (1997). Hatibzâde Muhyiddin Efendi. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yaşaroğlu, M. K. (2020). Molla Gürânî. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yavuz, S. S. (2022). Kestellî. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yazıcı, İ. (1991). Bahrü’l-Ulûm. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yazıcıoğlu, M. S. (1983). Hızır Bey ve Kasîde-i Nûniye’si. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 27, 549-588.
• Yazıcıoğlu, M. S. (1998). Hızır Bey. TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Zavotçu, G. & Ekşi, M. A. (2023). Sultan II. Murâd’ın “Şerh Eylemez” Redifli Gazeli’nin Şerhi. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 9 (2), 395-405.
• “Nebevi Hadisler Ansiklopedisi Tercümesi”, https://hadeethenc.com/tr/home (20.08.2023)
• “Darulkitap İslam Ansiklopedisi”, https://www.islamiokul.com/kitap/files/a.s..htm (20.08.2023)
• “Hadis Kitapları”, https://www.hadiskitaplari.com/ (20.08.2023)
• “Sorularla İslamiyet”, https://sorularlaislamiyet.com/ (16.01.2024)
• “Türkçe Kur’an Mealleri”, https://www.kuranmeali.com/index.php (20.08.2023)