ON THE PROGRESS OF STUDIES IN ARABIC LANGUAGE AND LITERATURE IN GERMANY

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 571 - 589, 30.06.2025

Abdullah Gümüşsoy

https://doi.org/10.37999/udekad.1642412

Öz

The spread of the Arabic language beyond the geographies where Arabic-speaking societies live has gained momentum as a result of the adoption of the Islamic religion by societies whose native language is not Arabic. While studies on the Arabic language are considered and accepted as a part of religious education in Islamic countries, studies on the Arabic language, literature, and culture have different components in western societies. This study focuses on the history of the studies on Arabic language and literature in Germany, the phases that the language went through, the prominent names in this field, their works, and their reflections today. Starting from this point, the phenomenon of orientalism, which means "studying the east," is briefly discussed, and information on the works of researchers such as Johann Reiske (d. 1774), Wilhelm Freytag (d. 1861), Heinrich Fleischer (d. 1888), and Wilhelm Ahlwardt (d. 1909), who were prominent figures in the 18th century in terms of laying the foundation for the basis of philology in the field of the Arabic language in Germany and works of Carl Brockelmann (d. 1956) and Johann Fück (d. 1974), who specialized in the field of Arabic language and worked on this field in the late period, is provided. The historical process of the impact of these researchers in this field and its reflections on the present day is summarized, and the studies carried out on this subject are Arapdiscussed. The article consists of an introduction and two sections. The introduction section provides an overview of the initial studies conducted in the field of Arabic language and literature in the West, particularly in Germany, along with the influencing factors and the relationship of the subject with the concept of orientalism. The first section addresses the lives, scientific personalities, and works of the researchers who are considered the pioneers of the studies on the Arabic language in Germany, while the second section discusses the scientific personalities and works of the researchers selected from the names that left their mark in the recent period. This section also discusses the institutes that were established in Germany for the purpose of researching Eastern sciences and are still active. It was seen that the researchers discussed in the study were the pioneers of radical changes in the field. The study revealed that the researchers under discussion were the pioneers of radical changes in the field.

Anahtar Kelimeler

Arabic language an literature , Germany , Arabic studies

ALMANYA’DA ARAP DİLİ VE EDEBİYATI ALANINDAKİ ÇALIŞMALARIN SERENCÂMI ÜZERİNE

Öz

Arapçanın, ana dili Arapça olmayan toplumlarda yayılması İslâm dininin diğer toplumlar tarafından benimsenmesiyle hız kazanmıştır. İslâm ülkelerinde Arapça üzerine yapılan çalışmalar dinî eğitimin bir parçası olarak değerlendirilip kabul görürken batı toplumlarında Arap dili, edebiyatı ve kültürüne dair çalışmaların farklı bileşenleri olmuştur. Bu araştırma Almanya’da Arap dili ve edebiyatı üzerine yapılan çalışmaların tarihçesi, geçirdiği evreler, bu alanda öne çıkan isimler, eserleri ve günümüzdeki yansımaları hakkındadır. Makalede “doğuyu inceleme” anlamına gelen oryantalizm-şarkiyatçılık olgusuna da kısaca temas edilmiş, Almanya’da Arap dili alanında filoloji temelinde yapılan çalışmaların temelini atma hususunda XVIII. yüzyılda öne çıkan isimlerden Johann Reiske (ö. 1774), Wilhelm Freytag (ö. 1861), Heinrich Fleischer (ö. 1888), Wilhelm Ahlwardt (ö. 1909) ile son dönem Arap dili alanında uzmanlaşarak bu alana dair çalışmaları olan Carl Brockelmann (ö. 1956), Johann Fück (ö. 1974) gibi araştırmacıların eserleri, faaliyetleri, alana dair etkilerinin günümüze yansımaları ile ilgili tarihi süreç özetlenerek, bu konuda yapılan çalışmalara değinilmiştir. Çalışmada, Almanya’da 16. yüzyılda başlayan doğu dilleri bağlamında Arapça üzerine yapılan araştırmaların temel dini metinleri incelemeye odaklanırken, süreç içerisinde filoloji merkezli edebiyat çalışmalarına yöneldiği, 18. yüzyıldan itibaren kurumsallaşmaya başlayarak Arap dili ve edebiyatı mirasına dair pek çok eserin tahkikli neşri, tenkidi ile birlikte, titiz indekslerin hazırlanmasının Almanya’da yapılan Arap dili araştırmalarının dikkat çeken yönlerinden olduğu kanaatine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arap dili ve edebiyatı , Almanya , Arapça araştırmaları

Kaynakça

• Adıbelli, R. (2013). Doğu Hristiyanlarının Bugünkü Durumuna Genel Bir Bakış. Milel ve Nihal: İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 10, (2), 134.
• el-‘Akîkî, N. (1963). el-Musteşrikûn, 697, TDV Yayınları.
• Balic, İ. & Furat, A. Z. (2024). Geschichte des arabischen Schrifttums, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 14, 37-38, TDV Yayınları.
• Başkan, M. (2020). Institut für Geschichte der Arabisch-Islamischen Wissenschaften. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 2. baskı, EK-1, 640-641, TDV Yayınları.
• Bedevî, A. (1993). Mevsû‘atu’l-müsteşrikîn, 299, Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn.
• Bobzin, H. (2012). Alman Doğubilimciliğinin Dünü Bugünü Yarını. (Çev. Tanrıverdi, E.). İstanbul Üniversitesi Şarkiyat Mecmuası, 21, 179-192. (Orijinal eserin yayın tarihi 1997).
• Brockelmann, C. (1909). Geschichte der Arabischen Literatur. C. F. Amelangs Verlag.
• Bulut, Y. (2007). Oryantalizm. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 33, 428-437, TDV Yayınları.
• Cühâ, M. (1982). ed-Dirâsâtu’l-‘Arabiyye ve’l-İslâmiyye fî Ûrûbbâ, 213-214, Ma‘hedu’l-İnmâi’l-‘Arabî.
• Demirayak, K. (2014). Arap Edebiyatı Tarihi I – Cahiliye Dönemi, 14, Fenomen Yayınları.
• Durmuş, İ. (1996). Freytag, Georg Wilhelm. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 13, 200, TDV Yayınları.
• Ebû Halîl, Ş. (1987). Carl Brockelmann fi’l-mîzân. Dâru’l-Fikr.
• Fück, J. (1955). Die Arabischen Studien in Europa. Otto Harrassowitz Verlag.
• Görgün, H. (2007). Reiske, Johann Jacob. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 34, 544-545, TDV Yayınları.
• Görgün, H. (2013). Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 44, 193-194, TDV Yayınları.
• Görgün, H. (1997). Hartmann, Martin. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 16, 248-250, TDV Yayınları.
• Görgün H. (2024). Arap İslam Bilimleri Enstitüsü. Türk Maarif Ansiklopedisi, 1, 246-248, Türkiye Bilimler Akademisi / Türkiye Maarif Vakfı Yayınları.
• İçöz, A. (2019) Doğu Hristiyanlarının Arapça’yı Yazı Dili Olarak Benimseme Sürecinde Gösterdikleri Farklı Yaklaşımlara Genel Bir Bakış. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14, 88.
• Kanar, M. (1996). Geschichte der arabischen Literatur. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 14, 35-37, TDV Yayınları.
• Küçük, H. (2002). Günümüz Hollanda’sında İslam Araştırmaları. Marife, 2 (3), 261.
• Nuhoğlu, H. Y. (1989). Ahlwardt, Wilhelm. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 2, 28-29, TDV Yayınları.
• Okay, M. O. (1994). Edebiyat. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 5, 395-397. TDV Yayınları.
• Sellheim, R. (1981). Autobiographische Aufzeichnungen und Erinnerungen von Carl Brockelmann: als Manuskript herausgegeben von. Oriens, 27-28 (1), 1-65. https://doi.org/10.1163/18778372-02702801002 (Erişim Tar.: 03.03.2025).
• Schmiede, A. (1996). Fleischer, Heinrich Leberecht. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 13, 163-164, TDV Yayınları.
• Schmiede, A. (1996). Fück, Johann W. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 13, 247-248, TDV Yayınları.
• Versteegh, K. (2017). History of Arabic Language Teaching Professionals in the 21st Century, (çev. Günaydın, M.). Arap Dili Öğretiminin Tarihçesi, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16, 339.
• Yüce, N. (1992). Brockelmann, Carl. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 6, 335-336, TDV Yayınları.
• ez-Ziriklî, H. (1980). el-A’lâm, Dâru’l-‘İlim li’l-Melâyîn.
• Elektronik Kaynakça
• URL1: https://siebleben.de/heimatgeschichtsverein-gustav-freytag/ (erişim tar. 13.02.2025).
• URL2: https://www.saw-leipzig.de/de/mitglieder/fleischerhl384 (erişim tar. 13.02.2025).
• URL3:https://www.uni-greifswald.de/universitaet/einrichtungen/archiv/ueber-uns/geschichte/ (erişim tar. 03.03.2025).
• URL4:https://staatsbibliothek-berlin.de/die-staatsbibliothek/abteilungen/orient/recherche-und-ressourcen/handschriften/kataloge (erişim tar. 03.03.2025).
• URL5: https://www.ibtav.org/portfolio-category/eserleri/ (erişim tar. 03.03.2025).
• URL6: https://www.catalogus-professorum-halensis.de/fueckjohann.html (erişim tar. 13.02.2025)
• URL7: https://dmg-web.de/page/orient_de (14.02.2025).