SÂMİHA AYVERDİ’NİN “GÜLLÜ” ADLI HİKÂYESİNDE YÜCELTİLMİŞ ERKEKLİK, KADINLIĞIN FARKLI GÖRÜNÜMLERİ VE CİNSİYETLENDİRİLMİŞ AŞK TARZLARI

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 302 - 319, 31.12.2021

Duygu Dinçer Zeynep Tek

https://doi.org/10.37999/udekad.996270

Öz

Güllü, Sâmiha Ayverdi’nin tek hikâye kitabı olan Mâbed’de Bir Gece’de yer alan hikâyelerinden biridir. Metin, Aslan Bey’e âşık olan iki kadının aşk tecrübesini ele almaktadır. Bu kadınlardan biri, Aslan Bey’in eşi Safiye; diğeri ise sevdiği kadın olan Güllü’dür. Hikâye, bu iki kadın arasındaki diyaloğu patriarkal kodlar ekseninde kurgulamaktadır. Bu çalışmanın amacı, feminist edebiyat eleştirisi aracılığıyla metindeki kadın-erkek ilişkilerini Sylvia Walby’nin patriarka kuramı, John Alan Lee’nin aşkın renkleri kuramı ve Carol Gilligan’ın ihtimam etiği gibi toplumsal cinsiyet temelli yaklaşımlara dayalı olarak incelemektedir. Yapılan çözümlemelerde, anlatıda toplumsal cinsiyete ilişkin üç ana tema ve on bir alt kategorinin ortaya çıktığı görülmüştür. Bu temalardan ilki Aslan Bey’in soyu, bireysel özellikleri, romantik ilişkilerdeki yaklaşımı ve sınıfsal konumu çerçevesinde ele alınan yüceltilmiş erkeklik olgusudur. İkincisi Safiye ve Güllü’nün medeni hâli, bedeni, sınıfı, toplumsal cinsiyete dayalı ev içi iş bölümü ve ihtimam etiği üzerinden ele alınan kadınlık görünümleridir. Üçüncüsü ise Safiye ve Güllü’nün sahiplenici ve özgecil aşk tarzı bağlamında gelişen aşka ilişkin tutumlarıdır. Elde edilen bulgular kadınların aşk tecrübelerinin patriarkal sistemin ürettiği romantik ideolojiler ekseninde deneyimlendiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

“Güllü”, Sâmiha Ayverdi, aşk tarzları, kadınlık, erkeklik

GLORIFICATION OF MASCULINITY, DIFFERENT FACETS OF FEMININITY, AND GENDERED LOVE STYLES IN SÂMIHA AYVERDI’S SHORT STORY “GÜLLÜ”

Öz

Güllü is one of the stories in Mâbed’de Bir Gece, a unique story book of Sâmiha Ayverdi. The story addressed the love experience of two women who had fallen in love with a man named Aslan. One of these women is Safiye who is the wife of Aslan, and the other one is Güllü who is his darling. The story has been built on the dialogue between these two women in the context of patriarchy. The aim of this study was to investigate women and men relationships based on gender-centered approaches such as patriarchy theory of Sylvia Walby, colors of love theory of John Alan Lee, care ethics of Carol Gilligan. It was found that there are three themes and eleven subcategories related to gender in the text. The first one of these themes was glorification of masculinity, which was addressed in the framework of Aslan Bey’s ancestry, individual characteristics, romantic attitudes, and class. The second one was facets of femininity, which were addressed in the context of Safiye and Güllü’s marital status, body, class, gender-based domestic division of labor, and care ethics. The third one was attitudes towards love, which emerged based on manic and agapic love. The findings showed that women’s love experiences were experienced in the context of romantic ideologies produced by the patriarchal system.

Anahtar Kelimeler

“Güllü”, Sâmiha Ayverdi, love styles, femininity, masculinity

Kaynakça

• Acar-Savran, Gülnur (2004). Beden emek tarih: Diyalektik bir feminizm için. İstanbul: Kanat Kitap.
• Ayverdi, Sâmiha (1940). Mabetde bir gece. İstanbul: Gayret Kitabevi.
• Ayverdi, Sâmiha (1976). Mâbed’de bir gece (2. baskı). İstanbul: Damla Yayınevi.
• Berktay, Fatmagül (2012). Tek tanrılı dinler karşısında kadın: Hristiyanlıkta ve İslamiyette kadının statüsü üzerine karşılaştırmalı bir yaklaşım (4. baskı). İstanbul: Metis Yayınları.
• Bhasin,  Kamla (2003). Ataerkil sistem: Erkeklerin dünyasında yaşamak. çev. Ayşe Coşkun. İstanbul: Kadınlarla Dayanışma Vakfı Yayınları.
• Bora, Aksu ve Üstün, İlknur (2006). Sıcak aile ortamı: Demokratikleşme sürecinde kadınlar ve erkekler. İstanbul: Tesev Yayınları.
• Cengiz, Kurtuluş, Tol, Uğraş Ulaş ve Küçükural, Önder (2004). “Hegemonik erkekliğin peşinden”. Toplum ve Bilim, 101: 50-70.
• Connell, Raewyn W. (2015). Erkeklikler. çev. Nagihan Konukçu. Ankara: Siyasal Kitap.
• Cornell, Drucilla (2014). “Etik feminizm nedir?”. Çatışan feminizmler: Felsefi fikir alışverişi (2. baskı). çev. ed. Feride Evren Sezer. İstanbul: Metis Yayınları. 86-118.
• Davidoff, Leonore (2012). Feminist tarihyazımında sınıf ve cinsiyet (3.baskı.). çev. Zerrin Ateşer-Selda Somuncuoğlu. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Dedehayır, Handan (2009). “Mekânlar, ilişkiler ve duygularını işe koşan kadınlar”. Kadın ve mekan.  der. Ayşen Aktpınar, Gönül Bakay ve Handan Dedehayır. İstanbul: Turkuvaz Kitap. 158-172.
• Felski, Rita (2003). Literature after feminism. Chicago, USA: The University of Chicago Press.
• Gilligan, Carol (2017). Kadının farklı sesi: Psikolojik kuram ve kadının gelişimi. çev. Duygu Dinçer, Fulden Arısan ve Merve Elma. İstanbul: Pinhan Yayınları.
• Hendrick, Clyde & Hendrick, Susan S. (2006). “Styles of romantic love”. The psychology of love. ed. Robert J. Sternberg & Karin Weis. New Haven, Conn.: Yale University Press. 149-170.
• Hendrick, Susan S. & Hendrick, Clyde (2020). “Romantic love in the age of COVID-19”. Journal of Loss and Trauma. 1-4. Doi: 10.1080/15325024.2020.1763557
• Hosseini-Maasoum, Seyed M., Davtalab, Hoda & Vahdati, Mahnoosh (2012). “The feminist analysis of Shirley Jackson’s The Lottery: A dominant-discourse-control framework.” Mediterrenean Journal of Social Sciences, 3(11): 343-351.
• Irigaray, Luce (2012). Meryem’in esrarı. çev. Feyan Yıldırım. İstanbul: Pinhan Yayınları.
• Kırzıoğlu, Banıçiçek (2010). Sâmiha Ayverdi: Hayatı-eserleri. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Lee, John A. (1976). “Forbidden colors of love: Patterns of gay love and gay liberation”. Journal of Homosexuality, 1(4): 401-418. Doi: 10.1300/J082v01n04_04
• Lee, John A. (1977a). The colors of love (3rd edition). USA: Bantam Books.
• Lee, John A. (1977b). “A typology of styles of loving”. Personality and Social Psychology Bulletin, 3: 173-182. Doi: 10.1177/014616727700300204
• Lin, Li-Wen & Huddleston-Casas, Catherine A. (2005). “Agape love in couple relationships”. Marriage & Family Review, 37(4): 29-48. Doi: 10.1300/ J002v37n04_03
• Mallandain, Ian & Davies, Martin F. (1994). “Notes and shorter communications: The colors of love: Personality correlates of love styles”. Personality and Individual Differences, 17(4): 557-560. Doi: 10.1016/0191-8869(94)90092-2
• Millet, Kate (1973). Cinsel politika. çev. Seçkin Selvi. İstanbul: Payel Yayınevi.
• Okay, M. Orhan (2014). “Takdim”. Mabette bir gece (7. baskı). İstanbul: Kubbealtı Yayınları. 7-11.
• Ramazanoğlu, Caroline (1998). Feminizmin ve ezilmenin çelişkileri. çev. Mefkure Bayatlı. İstanbul: Pencere Yayınları.
• Shaver, Philip R. & Hazan, Cindy (1988). “A biased overview of the study of love”. Journal of Social and Personal  Relationships, 5: 473-501. Doi: 10.1177/0265407588054005
• Turan, Selçuk (1946). “Selçuk kervansarayları”.  Belleten, X(39): 471-496.
• Walby, Sylvia (2021). Patriyarka kuramı. çev. Hülya Osmanağaoğlu (2. baskı). Ankara: Dipnot Yayınları.