Özel Gereksinimli Öğrencilerle Çalışan Alan Dışı Öğretmenlerin İhtiyaçlarının Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 159 - 173, 23.04.2024

Esra Çınar , Emine Eratay

https://doi.org/10.32960/uead.1372600

Öz

Öğrencilere verilen eğitimin niteliğinin arttırılması için öğretmen yeterliliklerinin üst düzeyde tutulması ve öğretmenlerin alanla ilgili yenilikleri takip etmesi gerekmektedir. Öğretmenlerin ihtiyaçlarının belirlenmesi de öğretmenlerin gelişimlerine destek olarak alanlarıyla ilgili gerekli ve güncel bilgilerin kazanılmasını destekleyen unsurlardan bir tanesidir. Alanyazın, özel gereksinimli öğrencilerle çalışan hem özel eğitim alanı mezunu hem de alan dışı olan öğretmenlerin farklı ihtiyaçlarının olduğunu ve bu ihtiyaçların hedefe yönelik olması gerektiğini göstermektedir. Hedeflerin belirlenebilmesi için öğretmenlerin bu ihtiyaçlarının belirlenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda araştırmada özel gereksinimli öğrencilerle çalışan alan dışı öğretmenlerin ihtiyaçlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda alan dışı olan ve özel gereksinimli öğrencilerle çalışan, araştırmaya katılmayı kabul eden 10 öğretmenle görüşülmüştür. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile gerçekleştirilmiştir. Öğretmenlerden toplanan veriler betimsel analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular incelendiğinde öğretmenlerin öncelikli olarak; özel gereksinimli öğrencilerin davranış problemleriyle baş etme, öğretim süreci, yöntem ve teknikleri, aileyi eğitime dahil etme, gerekli uyarlamalar yapma ile ilgili eğitimlere ihtiyaç duydukları ortaya konulmuştur. Ayrıca belirtilen ihtiyaçlar doğrultusunda alan dışı öğretmenlerin özel gereksinimli öğrencilerle daha verimli çalışabilmeleri için gerekli uygulamalar ve düzenlemeler önerilerek tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Özel gereksinimli öğrenciler, özel eğitim, özel eğitim uygulamaları

Identifying the Needs of Out-of-Field Teachers Working with Students with Special Needs

Öz

Teacher qualifications should be kept at a high level and teachers should follow innovations in the field in order to increase the quality of education provided to students. Identifying the needs of teachers is one of the elements that support the development of teachers and the acquisition of necessary and up-to-date information about their fields. The literature shows that both teachers who are graduates of the field of special education and out-of-field teachers working with students with special needs have different needs and that these needs should be targeted. These needs of teachers need to be identified in order to set goals. In this context, the study aims to determine the needs of out- of-field teachers working with students with special needs. For this purpose, 10 out-of-field teachers working with students with special needs who agreed to participate in the study were interviewed. The study was conducted with semi-structured interview technique, which is one of the qualitative research methods. The data collected from the teachers were analyzed with descriptive analysis method. When the findings obtained from the study were examined, it was concluded that teachers primarily needed trainings on coping with the behavioral problems of students with special needs, the teaching process, methods and techniques, including the family in education, and making necessary adaptations. Furthermore, necessary practices and regulations are proposed and discussed in order for out-of-field teachers to work more efficiently with students with special needs in line with the needs identified.

Anahtar Kelimeler

Students with special needs, special education, special education practices

Kaynakça

• Akçamete, G., Kaner, S., & Sucuoğlu, B. (2001). Öğretmenlerde tükenmişlik iş doyumu ve kişilik. Nobel Yayın Dağıtım.
• Akman Dömbekci, H., & Erişen, M. A. (2022). Nitel araştırmalarda görüşme tekniği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 141-160.
• Brownell, M.T., Hirsch, E., & Seo, S. (2004). Meeting the demand for highly qualified special education teachers during severe shortages: what should policymakers consider? The Journal of Special Education, 38 (1) 56–61. https://doi.org/10.1177/00224669040380010501
• Can, H., Akgün, A., & Kavuncubaşı, Ş. (1995). Kamu ve özel kesimde personel yönetimi. Siyasal Kitabevi.
• Coşkun, R., Altunışık, R., & Yıldırım, E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı. Sakarya Yayıncılık.
• Çıkılı, Y., Gönen, A., Aslan Bağcı, Ö., & Kaynar, H. (2020). Özel eğitim alanında görev yapan öğretmenlerin bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) hazırlama konusunda yaşadıkları güçlükler. OPUS International Journal of Society Research, 15(10), Special Issue, 5121-5148. https://doi.org/10.26466/opus.659506
• Demirel, P. D. Ö., & Budak, Y. D. D. Y. (2003). Öğretmenlerin hizmet içi eğitim ihtiyacı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 33 (33), 62-81. https://dergipark.org.tr/en/pub/kuey/issue/10364/126866 adresinden alınmıştır.
• Deniz, S. (2017). Rehber öğretmen adaylarının özel eğitime yönelik özyeterlik algılarının incelenmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 17 (38), 154-175. https://dergipark.org adresinden alınmıştır.
• Ergenekon, Y. (2009). Özel eğitim öğretmenlerine mesleklerinin ilk yılında sağlanan destekler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(1), 215- 239.
• Eripek, S. (2002). Özel eğitim. Anadolu Üniversitesi.
• Fimian, M.J. (1986). Social support an occupational stress in special education. Exceptional Education, 52 (5), 436-442. https://doi.org/10.1177/001440298605200505
• Glaser B. (1978). Theoretical Sensitivity. Mill Valley, CA, The Sociology Press.
• Griffin, C.C., Kilgore, K.L., Winn, J.A., Wilborn, A.O., Hou, W., & Garvan, C.W. (2009). “First-year special educators the influence of school and classroom context factors on their accomplishments and problems” Teacher Education and Special Education, 32(1), 45-63.
• Güleç-Aslan, Y., Özbey, F., Sola., Özgüç, C., & Cihan, H. (2014). Vaka araştırması: Özel eğitim alanında çalışan öğretmenlerin sorunları ve ihtiyaçları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (31), 639-654.
• Işıtan, D., & Dayı, E. (2022). Sınıfında özel gereksinimli öğrenci bulunan genel eğitim öğretmenlerinin özel eğitim danışmanlığına ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 23(1), 85-107. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.790359.
• İzci, Y. D. D. E. (2005). Sınıf Öğretmeni Adaylarının "Özel Eğitim" Konusundaki Yeterlikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (14), 106-114. https://dergipark.org.tr/en/pub/esosder/issue/6128/82186 adresinden alınmıştır.
• Karataş, Z. (2017). Sosyal bilim araştırmalarında paradigma değişimi: Nitel yaklaşımın yükselişi. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 68-86. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tushad/issue/31792/350444
• Kırnık, D. (2022). Özel eğitim alanında çalışan temel eğitim öğretmenlerinin eğitim ihtiyaçlarına ilişkin görüşleri. Trb2-Ices, 67.
• Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2006). T.C. Resmi Gazete, 26184, 31 Mayıs 2006. Resmi Gazete (1997). Özel eğitim hakkında kanun hükmünde kararname. No: 573. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_10/10111011_ozel_egitim_kanun_hukmunda_kararname.pdf, adresinden 18.01.2023 tarihinde alınmıştır.
• Omak, S., Alpdoğan, Y., & Sazak, E. (2022). Sınıfında OSB’li öğrenci bulunan özel eğitim öğretmenlerinin özel alan yeterliklerine ilişkin görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 152-171. https://doi.org/10.31592/aeusbed.1030716.
• Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretmenlerin hizmet içi eğitiminde yeni yaklaşımlar. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 83-95.
• Sivrikaya, T., & Yıkmış, A. (2016). Özel eğitim sınıflarında görev yapan özel eğitim mezunu olan ve olmayan öğretmenlerin öğretim süreciyle ilgili gereksinimleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (4) , 1984-2001 . https://dergipark.org.tr/en/pub/aibuefd/issue/28550/30460 adresinden alınmıştır.
• Şen, E., & Yurtsever, S. (2007). Difficulties experienced by families with disabled children. Journal for Specialists in Pediatric Nursing, 12(4), 238–252. https://doi.org/10.1111/j.1744-6155.2007.00119.x.
• Ünlü, Ö., Melekoğlu, M. A., & Ünlü, E. (2019). Alan dışı özel eğitim öğretmenlerinin ders verme yeterliliklerine ilişkin çalışmaların incelenmesi [Review of researches related to competencies of special education teachers graduated from alternative certification programs]. Elementary Education Online, 18(4), 1609- 1640. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.632528
• Üre, Ö. (2002). Özel eğitim ve rehberlik. Gürhan Can (Ed.), Psikolojik danışma ve rehberlik. Pegem A Yayıncılık.
• Yadigar, G. (2018). Özel eğitim sınıflarında/okullarında öğrenim gören hafif düzeyde zihinsel yetersizliğe sahip öğrencisi bulunan velilerin özel eğitimden beklenti düzeyleri (Sivas ili örneği). [Yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Yıldırım, A., & Simsek, H. (1999). Qualitative research methods in social sciences. Seçkin Yayıncılık.