2017 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitaplarında Öz Çocuk Güvenliği Konularına Yer Verilme Durumu

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 259 - 285, 30.10.2024

Murat Ceylan , Refik Turan

https://doi.org/10.32960/uead.1541238

Öz

2017 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve ders kitaplarında öz çocuk güvenliği ile ilgili konulara yer verilme durumunu incelemeyi amaçlayan bu araştırmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada temel veri kaynakları olarak Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanarak 2017-2018 eğitim ve öğretim yılından itibaren uygulanmaya başlanan 2017 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ile bu öğretim programına uygun olarak hazırlanan 4., 5., 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarından yararlanılmıştır. Araştırma kapsamında ilgili öğretim programı ve ders kitapları öz çocuk güvenliği ile ilgili konulara yer verilme boyutuyla incelenerek elde edilen bulgular oluşturulan kategori ve temalar altında organize edilerek sunulmuştur. Araştırma sonucunda öğretim programında yer alan dersin özel amaçlarından 6’sında, kazanımların ise 16’sında doğrudan veya dolaylı bir şekilde öz çocuk güvenliğine yer verildiği anlaşılmıştır. İlgili kazanımlarla bağlantılı olarak ders kitaplarında da doğrudan öz çocuk güvenliğine yönelik konulara yer verilmemekle birlikte dolaylı bir şekilde öz çocuk güvenliği kapsamında değerlendirilebilecek bilgilere yer verilmiştir. Araştırma sonucunda genel olarak 2017 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve ders kitaplarında öz çocuk güvenliği ile ilgili konuların yetersiz olduğu sonucuna ulaşılmış olup, sosyal bilgiler dersi kapsamında bu konulara doğrudan ve daha fazla ve sistemli bir şekilde yer ayrılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, öz çocuk güvenliği, sosyal bilgiler eğitimi, sosyal bilgiler öğretim programı, sosyal bilgiler ders kitapları

Etik Beyan

Araştırma tamamen öğretim programı üzerinde gerçekleştirilmiş ve Doküman İncelemesi yöntemi kullanılmıştır. Dolayısıyla bu araştırmada etik kurul onayını gerektirecek bir durumun olmadığını beyan ederim.

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

Derginizin editöryal ekibine teşekkür ederiz.

Inclusion of Self-Child Safety Topics in the 2017 Social Studies Curriculum and Textbooks

Öz

In this research, which aims to examine the inclusion of issues related to self-child safety in the 2017 Social Studies Curriculum and textbooks, the document review method was used. The 2017 Social Studies Curriculum, which was prepared by the Ministry of National Education and implemented in the 2017-2018 academic year, and the 4th, 5th, 6th and 7th grade social studies textbooks prepared in accordance with this curriculum were used as the main data sources in the research. Within the scope of the research, the relevant curriculum and textbooks were examined in terms of the extent to which they included issues related to self-child safety, and the findings were organized and presented under the categories and themes created. As a result of the research, it was understood that 6 of the specific objectives of the course in the curriculum and 16 of the outcomes directly or indirectly included self-child safety. Although the textbooks did not directly include issues related to self-child safety in connection with the relevant outcomes, they did include information that could be evaluated indirectly within the scope of self-child safety. As a result of the research, it was concluded that the topics related to self-child safety in the 2017 Social Studies Course Curriculum and textbooks are generally insufficient, and it is recommended that these topics be directly, more systematically and more frequently covered within the scope of the social studies course.

Anahtar Kelimeler

Child, self-child safety, social studies education, social studies curriculum, social studies textbook

Kaynakça

• Açıl, Ö., Güvenç, H., Hayta, A., & Kılıç, S. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. MEB Yayınları.
• Akdur, R., & Sungur, İ., (2015). Trafik güvenliği ve çocuklar. Ankara Trafik Vakfı, 58, 22-30.
• Aktu, Y. (2021). Bilişsel davranışçı terapi odaklı psikoeğitim uygulamasının ebeveynlerin çocuk istismarı farkındalıklarına etkisinin karma yöntemle incelenmesi. [Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Altınok, G. (2021). Çevre eğitiminde sıfır atık politikasının sosyal bilgiler dersine yansıması ve öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. [Yüksek lisans tezi, Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Aydın, H., & Gündüz, V. (2010). Çocuk güvenliğinin sağlanmasında yerel yönetimlerin rolü: “Taş Atan Çocuklar” sorunu. Türk İdare Dergisi, (468), 9-32. http://www.tid.gov.tr/kurumlar/tid.gov.tr/tum-sayilar(2)/2001-2025/2010/Eylul/Yil82_468_2010_.pdf#page=9
• Barr, R., Barth, J. L., & Shermis, S. S. (2013). Sosyal bilgilerin doğası. C. Dönmez (Edt.). Anı Yayınevi.
• Bursalıoğlu, Z. (1999). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Pegem Yayınevi.
• Şen Celasin, N., & Sevinç, H. Y. (2019). Araç içinde çocuk güvenliği: Çocuk oto güvenlik koltuğu kullanımı. Life Sciences, 14(4), 94-103.
• Daro, D., & Donnelly, A.C. (2015). Reflections on Child Maltreatment Research and Practice: Consistent Challenges. In: Daro, D., Cohn Donnelly, A., Huang, L., Powell, B. (eds) Advances in Child Abuse Prevention Knowledge. Child Maltreatment, vol 5. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-16327-7_1
• Doğan, T., & Aydın, F. T. (2021). Mutlu çocuklar mutlu yetişkinler mi oluyor? İnsan ve Toplum, 11(1), 69-95.
• Erikson, E. H. (1963). Childhood and society. New York, NY: Norton.
• Evirgen, Ö. F., Özkan, J., & Öztürk, S. (2017). İlkokul sosyal bilgiler 5. sınıf ders kitabı. MEB.
• Hamre, B. K., & Pianta, R. C. (2005). Can instructional and emotional support in the first- grade classroom make a difference for children at risk of school failure? Child Development, 75, 949-967.
• İnan, S. (2014). Öğretmenler ve öğretmen adayları için sosyal bilgiler eğitimine giriş: Kavramlar, yaklaşımlar, etkinlikler. Anı yayınevi.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi, Nobel Yayınları.
• Keskindemirci, G., Ozboru Askan, O., Kok, H., Senol, E., Yilmazbas, P., Ozbay, Y. S., & Gokcay, G. (2021). Informed parents- safe environment for children. Çocuk Dergisi- Journal of Child, 21(3), 260-265. https://doi.org/10.26650/jchild.2021.989506
• Mathews, B., Thomas, H. J., & Scott, J.G. (2023), A new era in child maltreatment prevention: call to action. Med J Aust, 218: S47-S51. https://doi.org/10.5694/mja2.51872
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). An expanded source book qualitative data analysis. SAGE Publications.
• Öz B., & Demirutku, K. (2018). Trafikte çocuk güvenliği: Temel unsurlar, tespitler ve öneriler. Nobel Akademi Yayıncılık.
• Özpolat, A. O., & Aktuna, E. (2023). Türkiye’de çocuk yoksulluğuna ilişkin bir değerlendirme. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 204-223.
• Öztürk, A., & Tat, M. (2021). Güvende: Çocuğu kötü muamelenin etkilerinden korumak için neler yapılabilir? Gelişim ve Psikoloji Dergisi, 2 (4), 181-207.
• Öztürk, C. (2013). Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. Sosyal Bilgiler Öğretimi, (ss. 1-31). C. Öztürk (Ed.), Pegem Akademi Yayınevi.
• Powell, M. A., Graham, A., Canosa, A., Anderson, D., Moore, T., Robinson, S., & Taylor, N. (2020). Child safety in policy: Who is being kept safe and from what?. Social Policy & Administration, 54(7), 1160-1178. https://doi.org/10.1111/spol.12591
• Sisman, E. E., Erdinc, L., Özyavuz, M., & Erdinç, L. (2010). Çocuk güvenliği açısından çocuk oyun alanlarının değerlendirilmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 7(2), 141-150.
• Steib, S. (2003). Risk assessment and decisionmaking in child protection. Children’s Voice, 12(6), 34–35. http://www.jstor.org/stable/45395224
• Stone, S. (2007). Child maltreatment, out-of-home placement and academic vulnerability: A fifteen-year review of evidence and future directions. Children and Youth Services Review, 29, 139-161.
• Sucu, E. (2020). Sosyal bilgiler ders kitaplarında çocuk haklarının analizi. [Yüksek lisans tezi, Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Traube, D. E. (2012). The Missing Link to Child Safety, Permanency, and Well-Being: Addressing Substance Misuse in Child Welfare. Social Work Research, 36(2), 83–87. http://www.jstor.org/stable/42659820
• Turan, R. (2018). 2017 İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretim Programında 2018 yılında gerçekleştirilen güncelleme üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Akşemseddin İnsan, Toplum ve Spor Bilimleri Sempozyumu. Çorum.
• Turan, R. (2020). 2017 Sosyal Bilgiler dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri (Aksaray ili örneği). Mavi Atlas, 8(2), 256-277.
• Turan, R. (2023). Tarih dersleri ve insan hakları ve demokrasi eğitimi. Öğretmen adayları ve öğretmenler için insan hakları ve demokrasi eğitimi (ss. 275-290), Turan, R. (Edt.), Pegem Akademi.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2022, 7 Nisan). “İstatistiklerle Çocuk 2020”. 12 Eylül 2024 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Cocuk-2020-37228 adresinden edinilmiştir.
• Tüysüz, S. (2019). İlkokul sosyal bilgiler 4.sınıf ders kitabı. Tuna Matbaacılık.
• Uğurlu, Z., & Gülsen, İ. (2014). Çocuk hakları ve hukuki bağlamda çocuğun ihmal ve istismardan korunması. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-24.
• Wach, E. (2013). Learning about qualitative document analysis. 11 Eylül 2024 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/259828893_Learning_about_Qualitative_Document_Analysis adresinden edinilmiştir.
• Waldfogel, J. (2000). Protecting Children in the 21st Century. Family Law Quarterly, 34(3), 311–328. http://www.jstor.org/stable/25740296
• Wulczyn, F., Smithgall, C., & Chen, L. (2009). Child Well-Being: The Intersection of Schools and Child Welfare. Review of Research in Education, 33, 35–62. http://www.jstor.org/stable/40588117
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, C., Kaplan, F., Kuru, H. & Yılmaz, M. (2019). İlkokul sosyal bilgiler 6. sınıf ders kitabı. MEB.
• Young, Ñ. K., Boles, S. M., & Otero, C. (2007). Parental substance use disorders and child maltreatment: Overlap, gaps, and opportunities. Child Maltreatment, 12, 137-149
• Zarrilo, J. J. (2016). Sosyal bilgiler öğretimi: İlkeler ve uygulamalar. Anı Yayınevi.