Preschool Teachers' Perceptions of Sustainability and Their Educational Practices

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 135 - 149, 30.04.2025

Seda Ceylan Sağır , Seda Saraç

https://doi.org/10.32960/uead.1624397

Öz

This study adopts a basic descriptive qualitative design to explore preschool teachers’ perspectives on the concept of sustainability and sustainability education. The research employed a convenience sampling method, which is commonly used in qualitative studies. Thematic analysis was utilized to analyze the data. Data were collected through interviews with 30 preschool teachers working with 3-, 4-, and 5-year-old children in public and private preschools located in central districts of a province in Türkiye’s Southeastern Anatolia Region. Findings indicate that the teachers demonstrate awareness of the environmental, economic, and social dimensions of sustainability. Furthermore, they emphasized the necessity of raising societal awareness regarding sustainability. Teachers also underscored the importance of sustainability education being delivered by individuals who possess a strong sense of sustainability consciousness. It was also observed that classroom practices predominantly focus on the environmental and economic aspects of sustainability, while the social and cultural dimensions receive comparatively less attention.

Anahtar Kelimeler

Sustainability , sustainability education , sustainable development , preschool period , preschool education.

Okul Öncesi Öğretmenlerin Sürdürülebilirlik Algıları ve Eğitim Uygulamaları

Öz

Bu çalışma, okul öncesi öğretmenlerinin sürdürülebilirlik kavramı ve eğitimi hakkındaki görüşlerini belirlemek amacıyla yapılmış temel bir betimsel nitel araştırmadır. Araştırmada, nitel çalışmalarda yaygın olarak kullanılan kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yöntemi tercih edilmiştir. Veri analizinde ise tematik analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan bir ilin merkez ilçelerindeki devlet ve özel okullarda 3, 4 ve 5 yaş grupları ile görev yapan 30 okul öncesi öğretmeniyle görüşme yapılarak veri toplanmıştır. Araştırma bulguları, öğretmenlerin sürdürülebilirliğin çevresel, ekonomik ve toplumsal boyutlarına ilişkin farkındalığa sahip olduklarını göstermektedir. Ayrıca öğretmenler, toplumun sürdürülebilirlik konusunda bilinçlendirilmesi gerektiğini ifade etmiştir. Çocuklara, sürdürülebilirlik bilinci yüksek bireyler tarafından verilen eğitimin önemine yönelik ifadelere yer vermişlerdir. Öğretmenlerin sürdürülebilirliğin çevresel ve ekonomik boyutlarına yönelik etkinlikler gerçekleştirdikleri; buna karşın toplumsal ve kültürel boyutlara ilişkin etkinliklere daha az yer verdikleri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik , sürdürülebilirlik eğitimi , sürdürülebilir kalkınma , okul öncesi dönem , okul öncesi eğitim

Etik Beyan

Bu araştırma, Bahçeşehir Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği kurulunun 30 /03/2023 tarihli 2023/03 sayılı kararı ile alınan izinle yürütülmüştür.

Kaynakça

• Akgül, U. (2010). Sustainable development: Action field of applied anthropology. Anthropology (24), 133-164.
• Akyüz, Y. (1982). Türk eğitim tarihi. Kültür Koleji Yayınları 2, Istanbul, (1993).
• Apaydın, T. (2023) Sürdürülebilirlik muhasebesi, sürdürülebilirlik raporlama ilkeleri (Gri), Bist sürdürülebilirlik endeksinde işlem gören bankaların sürdürülebilirlik raporlarının karşılaştırılması [Yayınlanmış yüksek lisans tezi]. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.
• Aydın, H. & Bakır, N. A. (2023). Anaokulu öğretmenlerinde sürdürülebilirlik ve çevre bilinci algısının değerlendirilmesi. International Journal of Applied Economic and Finance Studies, 8(1), 83-101.
• Ayrancı, E. (2017) Sürdürülebilirlik kavramı kapsamında çevreye duyarlı üretim: firmaların çevreye duyarlı üretime geçişlerinde devlet desteklerinin etkisi [Yayınlanmış yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research In Psychology, 3(2), 77-101.
• Braun, V. & Clarke, V. (2019). Reflecting on reflexive thematic analysis. Qualitative Research In Sport, Exercise And Health, 11(4), 589-597.
• Davis, J. (2010). Young children and the environment: early education for sustainability. Cambridge; Port Melbourne, Vic: Cambridge University
• Değirmenci, Y. & Gül, D. (2024). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınmaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34(3), 1289-1299.
• Demir, Y. Y. & Hayta, P. (2023). Türkiye’de Eğitim Alanında “Sürdürülebilirlik” üzerine yapılan tezlerin incelenmesi: Tanımlayıcı Bir Çalışma. Second International Conference on Scientific and Academic Research.
• Dere, İ. & Çinikaya, C. (2023). “Tiflis bildirgesi ve BM 2030 sürdürülebilir kalkınma amaçlarının çevre eğitimi ve iklim değişikliği dersi öğretim programına yansımaları.” Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(1), 1343-1366.
• Dömbekçi Akman, H. & Erişen, M.A. (2022). Nitel araştırmalarda görüşme tekniği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 141-160.
• Duran, B. (2018). Sürdürülebilirlik kavramının önemi, karşılaşılan sorunlar ve şirketlerin sürdürülebilirlik raporlarının incelenmesi [Yayınlanmış yüksek lisans tezi]. Başkent Üniversitesi.
• Duran, M. (2022). Okul öncesi öğretmen adaylarının sürdürülebilir gelişme uygulamalarına ilişkin görüşleri ve uygulama örneği. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 11(2), 402-419.
• Eş, A. (2008). Sürdürülebilirlik ve firma düzeyinde sürdürülebilirlik performans ölçümü [Yayınlanmış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu
• Gök, M. & Yiğit, S (2017). Türkiye’deki büyükşehirlerin sürdürülebilirlik kriterleri açısından incelenmesi. Yönetim Bilimleri Dergsi, 15(30), 253-273.
• Güler, T. (2009). Ekoloji temelli bir çevre eğitiminin öğretmenlerin çevre eğitimine karşı görüşlerine etkileri. Eğitim ve Bilim, 34(151).
• Güzelyurt, T. & Özkan, Ö. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi dönemde çevre eğitimine ilişkin görüşleri: Durum Çalışması. Turkish Studies, 13, 11.
• Hatiboğlu, A. & Mercan Uzun, E. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin çevresel sürdürülebilirlik hakkındaki görüşlerinin ve uygulamalarının incelenmesi. Journal of National Education, 52(240).
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. Çev. Ed. Sellahattin Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Mutlu, G. (2020). Türk akademisyenlerin yağmacı dergilere ilişkin görüşleri: bir nitel betimsel çalışma. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(1), 107-134.
• Ogelman, Gülay, H. & Durkan, N. (2014). Toprakla buluşan çocuklar küçük çocuklar için toprak eğitimi projesinin etkinliği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(31).
• Okyay, Ö., Demir, Z. G., Sayın, A. & Özdemir, K (2021). Ekolojik okuryazarlık eğitiminin farkındalığı ve çevreye yönelik motivasyonların etkisi. Başkent University Journal Of Education, 8(1), 129-146.
• Özdemir, O. (2007). Yeni bir çevre eğitimi perspektifi: “Sürdürülebilir Gelişme Amaçlı Eğitim”.
• Öztürk, H. M., Güngör, H. & Ogelman, H. G. (2021). Okul öncesi dönemde kültürel miras eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri: Denizli ili örneği. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 175-203.
• Özturk, M. (2017). Sürdürülebilir gelişme odaklı eğitim: Kuramsal çerçeve, tarihsel gelişim ve uygulamaya dönük öneriler. Ilköğretim Online, 16(4), 1-11.
• Paker, Y. (2018). Çevresel sürdürülebilirlik ve tedarik zincirinde çevresel sürdürülebilirlik performansının ölçülmesi [Yayınlanmış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Pamuk, D. K. (2019). Okul öncesi öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Turkish Journal Primary Education, 4(2) 72-84.
• Patton, M. Q. (2005). Qualitative research. New York: John Wiley & Sons Ltd.
• Scoones, I. (2007). Sustainability. Development in Practice, 17(4–5), 589–596.
• Siraj-Blatchford, J., Smith, K. C. & Smauelsson, I. P. (2010). Education for sustainable development in the early years. Buenos Aires, Argentina: OMEP, World Organization for Early Childhood Education.
• Tonguç, B. & Özbayraktar, M. (2017). Sürdürülebilir okul öncesi eğitim yapılarının sosyal ve kültürel sürdürülebilirlik açısından incelenmesi. Mimarlık ve Yaşam, 2(1), 27-46.
• Uğraş, M. & Zengin, E. (2019). Sınıf öğetmeni adaylarının sürdürülebilir kalkınma için eğitim ile ilgili görüşleri. Journal of Theoretical Educational Science, 12(1), 298-315.
• Ulutaş, A. (2011). Okul öncesi dönemde drama ve oyunun önemi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (6), 232-242.
• World Commission on Environment and Development (WCED). (1987). Our common future. Oxford University Press.
• Yapıcı, M. (2003). Sürdürülebilir kalkınma ve eğitim. Afyon Kocatepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 224-229.
• Yıldırım, A. & Şimşek H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (12. Baskı) Ankara: Seçkin Yayınları
• Yılmaz, S. (2021). Doğal afet sonrası geçici barınmanın çevresel ekonomik ve sosyal sürdürülebilirliğinin değerlendirilmesi [Yayınlanmış yüksek lisans tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.