Teknoloji ve Medya Okuryazarı Vatandaş Yetiştirme Sürecinde Öğrencilerin Sosyal Medya Algılarının Metaforlar Aracılığıyla İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 40 - 57, 30.06.2019

Türkan Çelik

Öz

Bu araştırmanın
amacı yoğun olarak sosyal medya kullanan ortaokul öğrencilerinin sosyal medya
kullanırken kendilerini nasıl hissettikleri veya neye benzettiklerini tespit
etmektir. Araştırma 2016-2017 eğitim-öğretim döneminde bir ortaokulda eğitim
görmekte olan 119 öğrenci ile yürütülmüştür. Araştırmanın verileri nitel
araştırma yöntemi kullanılarak, metaforlar oluşturularak toplanmıştır.
Araştırma sonucunda toplam 119 metafor öğrenciler tarafından oluşturulmuştur.
Bu metaforlar anlam ilişkisine göre gruplandırılarak araştırmacı tarafından
isimlendirilmiş toplam dört kategoriden oluşmaktadır. Bu kategoriler; özgürlük
ve isteklerini elde etme doyumu yaşamış gibi…(36), Bilgi kaynağıymışım gibi…
(27), güç ve otoritenin sahibiymişim gibi… (20) ve bilginin peşinden koşup
bilgi açlığımı gideriyormuşum gibi… (36) şeklinde “hissediyorum” yüklemiyle
biten ifadelerden oluşmaktadır. Öğrenci ifadelerinde oluşturulan bu
kategorilerden “özgürlük ve istediklerimi elde etme doyumu yaşamış gibi” ve “
bilginin peşinden koşup bilgi açlığımı gideriyormuşum gibi” ifadelerinden
oluşan kategoriler en fazla metaforun üretildiği kategoriler olmuştur. Dolayısıyla
ortaokul öğrencileri sosyal medyayı kullanırken özgür olma, isteklerini sanal
da olsa elde etme doyumu ve istediği an istediği bilgiyi araştırma ve bilgi
açlığını giderme konusunda sosyal medya kullanırken daha yoğun ve anlamlı
hisler içine girdikleri bulgulanmıştır. Öğrencilerin en fazla metafor
ürettikleri söz konusu iki kategoride en fazla tekrar edilen metaforlar kuş
(4), kelebek (3), şanslı (4), uçak (4), bilim adamı (5) ve arı (3) şeklindedir.
Öğrenci ifadelerinden yola çıkılarak oluşturulan kategorilerden en az üzerinde
durulup metafor üretilen kategori ise “güç ve otoritenin sahibiymişim gibi
hissediyorum” kategorisi olmuştur. Araştırma sonuçları ilgili kısımda
tartışılarak sunulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Metafor oluşturma, Sosyal bilgiler eğitimi, Sosyal medya, Medya okuryazarlığı

In the Process of Raising Citizens Having Technology and Media Literacy in the Examination of Pupils’ Perception of Social Media via Metaphors

Öz

This research aimed to detect how middle school pupils
who use social media. The research was carried out with 119 pupils who studied
at Tevfik Kut middle school in the 2016-2017 academic year. The data of the
research was collected by using the qualitative investigation method and
composing metaphors. In conclusion, 119 metaphors were composed by pupils.
These metaphors were categorized into four groups according to a meaningful
relationship and named by the researcher. These four groups are liberty and I
feel like being gratified by obtaining desires (36), I feel like a source of
information (27), I feel like having power and authority (20) and I feel like
fulfilling hunger of knowledge by running after information (36). Categories of
liberty and like being gratified by obtaining desires and like fulfilling hunger
of knowledge by running after information are the ones having metaphors the
most. Hence, it was proved that they felt more intense and significant emotions
regarding being independent, being gratified by obtaining desires even in a
virtual world, searching any information whenever they wanted and fulfilling
hunger of knowledge while middle school pupils were using social media.
Metaphors that were repeated the most in these two categories having metaphors
the most were bird (4), butterfly (3), lucky (4), airplane (4), scientist (5)
and bee (3). The category of I feel like having power and authority is the one
emphasized and having metaphors the least based on pupils’ statements. The
results of the research are presented in the related section by discussing.

Anahtar Kelimeler

Composing metaphors, social studies education, social media, and media literacy

Kaynakça

• Akbaş, Y. ve Gençtürk, E. (2013). Coğrafi bilgi sistemleri kavramına metaforik bakış. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 179-196.
• Akçalı, S. İ. (2007). Çocuk ve medya. İstanbul: Ebabil Yayınları.
• Aydın, M. ve Çelik, T. (2016). Öğrencilerin gözünden sosyal medyanın yarar ve riskleri üzerine bir inceleme. 5. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumu bildiri ve özet Kitapçığı 1. Baskı, 28-30 Nisan 2016, Denizli: Pamukkale Üniversitesi, 743-754.
• Bayraktar, F. ve Gün, Z. (2007). Incidence and correlates of Internet usage among adolescents in North Cyprus. Cyberpsychology & Behavior, 10(2), 191-197.
• Bostancı, M. (2010). Sosyal medyanın gelişimi ve iletişim fakültesi öğrencilerinin sosyal medya kullanım alışkanlıkları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Ceyhan, E. ve Ceyhan, A. A. (2011). Çocuk ve ergenlerde bilgisayar ve İnternet kullanımının gelişimsel sonuçları. A. Kuzu (Ed.), Bilgisayar II (ss.165-188). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Clarken, R. H. (1997). Five metaphors for educators. (ERIC Document Reproduciton Service No. ED407408).
• Cockburn, T. (2005). New information communication technologies and the development of a children's ‘community of interest’. Community Development Journal, 40(3), 329-342.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). New York, NY: Routledge.
• Çelik, T. (2017). Paydaşların gözünden sosyal medyanın yarar ve risklerine yönelik bir inceleme (Yayınlanmamış doktora tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• DeBell, M. ve Chapman, C. (2006). Computer and Internet use by students in 2003. National center for educational statistics. Washington, DC: U.S. Department of Education, Ellison, N., Steinfield, C., & Lampe, C. (2007). The benefits of Facebook “friends:” Social capital and college students' use of online social network sites. Journal of Computer-Mediated Communication, 12, 1143−1168.
• Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Kearney, P. (2007). Cognitive assessment of game-based learning. British Journal of Educational Technology, 38(3), 529–531.
• Kraut, R., Patterson, M., Lundmark, V., Kiesler, S., Mukopadhyay, T. ve Scherlis, W. (1998). Internet paradox: A social technology that reduces social involvement and psychological well-being. American Psychologist, 53(9), 1017-1031.
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (2005). Metaforlar: Hayat, anlam ve dil (Çev. G. Y. Demir). İstanbul: Paradigma.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Sosyal bilgiler öğretim programı,http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20.pdf adresinden erişimiştir.
• Sanlav, Ü. (2014). Sosyal medya savaşları. İstanbul: Hayat Yayınları.
• Scott, Peter R. ve Jacka, J. Mike (2011). Auditing social media. New Jersey: John Wiley and Sons.
• Subrahmanyam, K., Kraut, R., Greenfield, P. ve Gross, E. (2000). The impact of home computer use on children’s activities and development. The Future of Children, 10(2), 123-144.
• Tsai, C. C. ve Lin, S. S. S. (2003). Internet addiction of adolescents in Taiwan: An interview study. Cyberpsychology and Behavior, 6(6), 649-652.
• Valaitis, R. K. (2005). Computers and the Internet: Tools for youth empowerment. Journal of Medical Internet Research, 7(5), 51.
• Valkenburg, P. M. ve Peter, J. (2009). Social consequences of the Internet for adolescents: A decade of research. Current Directions in Psychological Science, 18 (1), 1-5.
• Yang, S. C. ve Tung, C. J. (2007). Comparison of Internet addicts and non-addicts in Taiwanese high school. Computers in Human Behavior, 23(1), 79-96.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara.