KÖK HÜCRE KONULU SEMİNERİN FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ BİLİŞSEL YAPILARINA ETKİSİ

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 1, 41 - 57, 29.04.2018

Pınar Ural Keleş

Öz

Bu
çalışma; kök hücre uygulamaları konulu seminerin fen bilgisi öğretmen
adaylarının kök hücre konusundaki bilişsel yapılarına etkisini belirlemek
amacıyla yapılmıştır. Çalışma 2017-2018 eğitim öğretim yılı güz döneminde Ağrı
İbrahim Çeçen Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliği bölümünde
yürütülmüştür. Çalışmanın örneklemini fen bilgisi öğretmenliği bölümünün farklı
sınıf düzeylerinde öğrenim gören 75 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada
veri toplama aracı olarak kök hücre ile ilgili Kelime İlişkilendirme Testinden
yararlanılmıştır. Çalışmada fen bilgisi öğretmen adaylarına kök hücre ve
uygulamaları ile ilgili bir uzman tarafından verilen seminerin etkisi
belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak kullanılan kelime
ilişkilendirme testi öğretmen adaylarına seminer öncesi ve seminerin dört hafta
sonrasında olmak üzere iki kez uygulanmıştır. Kelime ilişkilendirme testinden
elde edilen veriler anlamsal ilişki tekniği kullanılarak kategorize edilmiştir.
Oluşturulan kategorilerde yer alan ifadeler ve frekansları seminer öncesi ve
seminer sonrasında ayrı ayrı hesaplanmıştır. Çalışmadan elde edilen verilerin
analizi sonucunda fen bilgisi öğretmen adaylarının kök hücre kavramına ilişkin
bilişsel yapılarına dair 6 farklı kategori belirlenmiştir. Bu kategoriler; “kök hücre kullanım alanları”, “kök hücre
teknolojisi”, “kök hücre kaynakları”, “kök hücre özellikleri”, “kök hücre
ürünleri” ve “kök hücre tanımı”
şeklindedir. Araştırmada kök hücre ile ilgili verilen seminerinin fen bilgisi
öğretmen adaylarının kök hücre ile ilgili bilişsel yapılarını geliştirdiği
belirlenmiştir. Çalışmada seminer öncesine kıyasla seminer sonrasında verilen
kavramla ilişkili elde edilen kelimelerin hem niteliksel hem de niceliksel
olarak arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Fen bilgisi öğretmen adaylarının lisans
derslerinde kök hücre uygulamaları konularına daha çok yer verilmesi çalışmanın
önerileri arasındadır.

Anahtar Kelimeler

Fen bilgisi öğretmen adayları, , kök hücre kavramı bilişsel yapılar

Kaynakça

• Antonica, F. (2015). Generation of functional thyroid from embryonic stem cells. In Thyroid Diseases in Childhood (pp. 217-229). Springer, Cham.
• Atasoy, B. (2004). Fen Öğrenimi ve Öğretimi, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Bahar, M., Johnstone, A.H. & Sutclıffe, R.G. (1999). Investigation of Students‟ Cognitive Structure in Elementary Genetics through Word Association Tests. Journal of Biological Education, 33, 134–141.
• Bahar, M. & Özatlı, S. (2003). Kelime İletişim Testi Yöntemi ile Lise 1. Sınıf Öğrencilerinin Canlıların Temel Bileşenleri Konusundaki Bilişsel Yapılarının Araştırılması, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5, 75-85.
• Bahar, M., Özel, M., Prokop, P., & Uşak, M. (2008). Science student teachers’ ideas of the heart. Journal of Baltic Science Education, 7(2), 1648 -3898.
• Cebesoy, Ü. B. & Dönmez Şahin, M. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelemesi. Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 37, 100-117.
• Chabalengula,V., Mumba, F., & Chitiyo, J. (2011). American elementary education pre-service teachers’ attitudes towards biotechnology processes. International Journal of Environmental and Science Education, 6, 341-357.
• Creswell, J. W. (2002). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative (pp. 146-166). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• Çelik, V., & Balık, D. T. (2016). Genetiği değiştirilmiş organizmalar (gdo)/genetically modıfıed organisms (GMO). Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23(1-2).
• Eba 2018. Fen ve Teknoloji / Genetik Mühendisliği ve Biyoteknoloji. http://img.eba.gov.tr . 06.03.2018.
• Ercan, F., Taşdere, A. & Ercan, N. (2010). Kelime Ilişkilendirme Testi Aracılığıyla Bilişsel Yapının ve Kavramsal Değişimin Gözlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7 (2), 136–154.
• Esma Uysal, E., Cebesoy, Ü., B. & Karışan, D., (2018). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 9 (1), 1-14.
• Gılbert, J. K. & Boulter, C. J. (2000). Learning Science through Models and Modeling. The International Handbook of Science Education (Ed: K. Tobin and B Frazer), 53–66, Dordrecht: Kluwer.
• Gürkan G., (2013). Fen Bilgisi Öğretmen Adayları Ve Öğretmenlerinin Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği Bilgi Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından Karşılaştırılması, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Fen Bilgisi Öğretmenliği Bilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Malatya.
• Hennink, M., Hutter, I. &Bailey, A. (2011). Qualitative Research Methods. Sage Publications, London, Los Angeles, New Delhi, Singapore, Washington DC.
• Huri, M., Akel, B. S., Karayazga, S., & Özdemir, E. (2015). Hematopoetik Kök Hücre Nakli Yapılan Hastalarda Nöropsikolojik Fonksiyonların Yaşam Kalitesine Olan Etkisinin İncelenmesi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 3(2), 53-58.
• İmirzi Y., (2011). Biyolojide Kök Hücre Konusunda Lisans Öğrencilerinin Bilgi Seviyelerinin Belirlenmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Orta Öğretim Fen Ve Matemetđk Alanları Eğitimi Ana Bilim Dalı Biyoloji Öğretmenliği Bilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Kansu, E., (2002). Kök Hücreleri ve Klonlama. AVRASYA DOSYASI: Üç Aylık Uluslararası Đlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, Moleküler Biyoloji ve Gen Teknolojileri Özel Eki, 8 (3), 41–50.
• Keskin, E. & Örgun, E. (2015). Kelime İliskilendirme Testi Aracılığıyla Sürdürülebilir Turizm Olgusunun Kavramsal Analizi: Ürgüp Örneği. Journal Of Tourism And Gastronomy Studies, 3(1), 30-40.
• Klop, T., & Severiens, S. (2007). An exploration of attitudes towards modern biotechnology: A study among Dutch secondary school students. International Journal of Science Education, 29(5), 663-679.
• Klop, T., Severiens, S. E., Knippels, M. P. J., van Mil, M. H. W., & Ten Dam, G. T. M. (2010). Effects of a science education module on attitudes towards modern biotechnology of secondary school students. International Journal of Science Education, 32(9), 1127–1150.
• Kostova, Z., & Radoynovska, B. (2008). Word association test for studying conceptual structures of teachers and students. Bulgarian Journal of Science and Education Policy, 2 (2), 209-231.
• Köseoğlu, F. &Bayır, E. (2011). Examining Cognitive Structures of Chemistry Teacher Candidates about Gravimetric Analysis through Word Association Test Method. Trakya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 107–125
• Kurt, H., Ekici G., & Aksu, Ö.(2013). Tuz: Biyoloji Öğretmen Adaylarının Zihinsel Modelleri, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, Kasım, 2 (4), 244-255
• Kurt, H., & Ekici, G. (2013). Determining Biology Student Teachers’ Cognitive Structure On The Concept Of “Osmosis” Through The Free Word-Association Test And The Drawing-Writing Technique, Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(12), 809-829.
• Lathia, J. D., Mack, S. C., Mulkearns-Hubert, E. E., Valentim, C. L., & Rich, J. N. (2015). Cancer stem cells in glioblastoma. Genes & development, 29(12), 1203-1217.
• MEB, 2013 T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. İlköğretim kurumlan (ilkokullar ve ortaokullar) Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), Ankara.
• MEB. (2017). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (9,10,11,12. Sınıflar) Öğretim Programı, Ankara.
• MEB. (2018). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Biyoloji Ders Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), Ankara.
• Miles, M.B, &Huberman, A.M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook (2nd ed.). Thousand Oaks, California: SAGE.
• Nakıboğlu, C. (2008). Using Word Associations for Assessing Nonmajor Science Students‟ Knowledge Structure Before and After General Chemistry Instructions: The Case of Atomic Structure. Chemical Educational Research Practice, 9, 309–322.
• Öcal, E. (2012). İlköğretim Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Biyoteknoloji (Genetik Mühendisliği) Farkındalık Düzeyleri, Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Özel, M., Erdoğan, M., Uşak, M. & Prokop, P. (2009). Lise Öğrencilerinin Biyoteknoloji Uygulamalarına Yönelik Bilgileri ve Tutumları, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri / Educational Sciences: Theory & Practice 9 (1), 297–328.
• Polat, G. (2013). 9. Sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme test tekniği ile tespiti [Determination of the cognitive structures of grade 9 students through word association test techniques]. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education, 7(1), 97–120.
• Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2005). The significance of content knowledge for informal reasoning regarding socioscientific issues: Applying genetics knowledge to genetic engineering issues. Science Education, 89(1), 71-93.
• Senler, B., Kozcu Cakir, N., Gorecek, M. & Gocmen Taskin, B., “Determining the Knowledge Level of Science Teachers on Biotechnology (Mugla Sample)”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Vol. 31, pp. 126-132, 2006.
• Sürmeli, H. &Şahin, F. (2010). Üniversite öğrencilerinin biyoteknoloji çalışmalarına yönelik tutumları. Eğitim ve Bilim Dergisi, 35(155), 145-157
• Thieman, J.W.& Palladino, A. M.(2013). Biyoteknolojiye giriş (M. Tekeloğlu, Çev.). Palme: Ankara.
• Timur, B. ve Taşar, M.F. (2011). Developing Pre-Service Science Teachers‟ Cognitive Structures about Technology: Word Association Test (WAT). Western Anatolia Journal of Educational Sciences, 2011, 131–138.
• Turan, M. & Koç, I. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoteknoloji uygulamalarına yönelik tutumları, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 74-83.
• Yalvaç, G. H. (2008). İşbirlikli Öğrenme Yaklaşımının Öğretmen Adaylarının Çevreye İlişkin Zihinsel Yapılarına Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Fen Bilgisi Öğretmenliği Bilim Dalı, Bolu.
• Yener, D., Aksüt, P., Somuncu Demir, N., Aydın, F., Fidan, F., Subaşı Ö. & Aygün, M. (2017). Öğretmen Adaylarının Astronomi Konusundaki Kavramlara Yönelik Bilişsel Yapılarının İncelenmesi, Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 6(2), 531-565.
• Yüce, Z. (2011). Fen Bilgisi Öğretmenliği Öğrencilerini Biyoteknoloji Konusundaki Bilgileri ve Biyoteknoloji Uygulamalarına Yönelik Biyoetik Yaklaşımları: Tutum, Görüş ve Değer Yargıları Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Fen Bilgesi Öğretmenliği Bilim Dalı, Doktora Tez, Ankara.