DEĞER EĞİTİMİ BAKIMINDAN HAYAT BİLGİSİ PROGRAMI (KKTC ÖRNEĞİ)

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 21 - 45, 30.04.2025

Özcan Palavan , Şehriban Demirbilekli

Öz

Hayatımızın her alanında birçok farklı özelliklere sahip olan insanlarla bir aradayız. Bu kadar farklı insanın bir arada kalabilmesinin en temel faktörü değerlerdir. Çünkü sevgi, saygı, yardımseverlik, sorumluluk, çevreye duyarlılık, öz denetim, adalet, vatanseverlik vb. gibi değerler toplumdaki insanları bir arada yaşayabilir kılar. Gelişmiş bir toplum olabilmek için bu değerler bireylere küçük yaştan itibaren kazandırılmalıdır. İlkokullarda Hayat Bilgisi dersi ve ortaokullarda Sosyal Bilgiler dersi öğrencilere bu değerleri aktarabilecek en önemli derslerdir. Bu araştırmada Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)’ nin Hayat Bilgisi dersi öğretim programında değerlerin nasıl ve ne düzeyde yer belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden olan doküman analizi tekniği ile gerçekleştirilmiştir. 2016 KKTC Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı kazanımlarında bir kazanımın birden fazla değerle eşleştirilmesi de göz önünde bulundurulduğunda 1. sınıfta 60 kazanımda 71 değer ilişkilendirmesi, 2. sınıfta 62 kazanımda 65 değer ilişkilendirmesi ve 3. sınıfta ise 58 kazanımda 75 değer ilişkilendirmesi belirlenmiştir. En fazla ilişkili olan değerin sorumluluk değeri olduğu; en az ilişkili olan değerin ise sevgi, demokrasi, empati, yardımlaşma ve özgürlük değeri olduğu belirlenmiştir Misafirperverlik, sabır, çalışkanlık ve işbirliği değerlerinin ise hiç yer almadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ulaşılan sonuç çerçevesinde eksik olan noktalar ve ele alınması gerekli görülen değerler belirlenmiş ve programda yer alması gereken değerler konusunda öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

kıbrıs , hayat bilgisi , değer eğitimi

Etik Beyan

Döküman inceleme yapıldığı için ve herhangi bir canlıdan veri alma durumu olmadığı için etik kurul inceleme ihtiyacı olmamıştır.

Kaynakça

• Adıgüzel, H. Ö. (2012). Değerler eğitimi. Pegem Akademi.
• Akyüz, Y. (2007). Türk eğitim tarihi. Pegem Yayıncılık.
• Alpay, E. (2009). Eğitimde değerler ve değerler eğitimi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(2), 1-14.
• Aristoteles. (2013). Nikomakhos’a Etik (Çev. S. Cengiz). Say Yayınları.
• Aslan, N. (2007). Sosyal bilgilerde değerler eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 175, 12-22.
• Aybek, B. (2007). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 21-30.
• Bektaş, Y. (2006). Değerler eğitimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 85-100.
• Demirtaş, A., & Dönmez, C. (2008). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 125-140.
• Dewey, J. (2004). Demokrasi ve eğitim. (Çev. H. Akyüz). İstanbul: Say Yayınları.
• Dilmaç, B. (2007). Değerler eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Halstead, J. M., & Taylor, M. J. (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30(2), 169-202.
• Haydon, G. (2006). Values education: Sustaining the ethical environment. Journal of Moral Education, 35(2), 233-245.
• Karaküçük, S. (2008). Değerler eğitimi ve öğretmen. Eğitim ve Bilim, 33(148), 82-93.
• Kılınç, M. (2011). Değerler eğitimi ve öğretmen yeterlikleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(4), 679-699.
• Lickona, T. (1991). Educating for character: How our schools can teach respect and responsibility. Bantam Books.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (4-8. sınıflar). Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Oğuz, E. (2012). Değerler eğitimi. Pegem Akademi.
• Ozankaya, Ö. (1976). Atatürkçü düşünce, bilim ve eğitim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 9(1), 1-13.
• Özkan, H. (2009). Eğitimde değerler ve değer eğitimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 284-289.
• Ryan, K., & Bohlin, K. E. (1999). Building character in schools: Practical ways to bring moral instruction to life. Jossey-Bass.
• Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. Advances in Experimental Social Psychology, 25, 1-65.
• Sönmez, V. (2007). Değerler eğitimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sterling, S. (2001). Sustainable education: Re-visioning learning and change. Schumacher Briefings, Green Books.
• Taylor, M. (1994). Values education in a changing world: A cross-cultural perspective. AARE Annual Conference Proceedings.
• Tezcan, M. (2005). Eğitim sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Thornberg, R. (2008). The lack of professional knowledge in values education. Teaching and Teacher Education, 24(7), 1791-1798.
• Turan, S. (2007). Eğitimde değerler ve değer eğitimi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(2), 193-204.
• Yazıcı, K. (2006). Değerler eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 4(11), 35-54.
• Yıldırım, A. (2009). Eğitimde değerler sorunu ve öğretmenlerin rolü. Eğitim ve Bilim, 34(153), 28-37.
• Yüksel, S. (2004). Değerler eğitimi. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 15, 66-73.