Yaratıcı Dramanın Özgürlüğü, Alışkanlıkların Kalıpları ve Bir Uygulama Örneği

Yıl 2007, Cilt: 20 Sayı: 1, 189 - 219, 01.04.2007

Nurhan Tekerek

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Yaratıcı Dramanın Özgürlüğü, Alışkanlıkların Kalıpları ve Bir Uygulama Örneği

Öz

Oyun ve oynama; insanın varoluşundan bu yana doğasında bulunan bir
özelliktir. Başka bir deyişle insanın varoluş nedenlerinden biridir. İnsanda
doğal olarak var olan bu ifade aracı tiyatronun da kaynağını oluşturur.
Tiyatro, drama oynayan ve seyredenin birlikte yaşadığı bir süreç, bir
yaşantıdır. Yaratıcı Drama da, insanı var eden yaratıcılık, hayal gücü, toplu
katılım, organizasyon, bireysel cesaret gibi öğeleriyle tiyatroyla pek çok
noktada buluşur. Temeli doğaçlamaya dayanan bir ifade yöntemi de sayılabilecek
Yaratıcı Drama’nın sunduğu fırsatlar ve sağladığı kazanımlar göz
önüne alınarak drama etkinliği eğitim-öğretim kurumlarında bir öğrenme-
öğretme yöntemi olarak da kullanılmaktadır. Ülkemizde de pek çok eğitim
programında zorunlu ya da seçimlik ders olarak yer alan Yaratıcı Drama
etkinliklerinin amacına erişebilmesi için, diğer derslerden daha farklı ve
özgün bir çalışma yöntemi gerekmektedir. Öğrencinin yaratıcılığını, hayal
gücünü, özgür iradesini engelleyen, baskı altında tutan klasik kalıpların
dışında bir bakış açısıyla yeni ve motive edici bir yol izlenmelidir. Klasik
eğitim sisteminde, kalıplaşmış ve formel bir yapıda gerçekleştirilen Yaratıcı
Drama etkinliklerinde Yaratıcı Drama’nın doğasıyla örtüşmeyen pek çok
sorunla karşılaşılmaktadır. Bu sorunlar tartışılıp, çözüm yolları araştırılmadığı
takdirde Yaratıcı Drama etkinliklerinin amacına ulaştığını söylemek
pek de mümkün görünmemektedir. Bu makalede yüksek öğretim kurum
larında Yaratıcı Drama veya Tiyatro ve Canlandırma dersleri adıyla yer alan
etkinliklerde karşılaşılan sorunlar bir uygulama örneğiyle ortaya konulmuş-
tur. Yaratıcı Drama ve Tiyatro-Canlandırma örnek uygulamasının amacı,
yöntemi, yaşanan bir dönemlik süreç gerek uygulayıcı-lider, gerek katılımcılar-öğrenciler
açısından değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme ışığında
denilebilir ki; Yaratıcı Drama etkinliklerinin, amacı doğrultusunda daha
verimli bir etkinliğe dönüşebilmesi için bu etkinliklerin; bireyi-öğrenciyi
engelleyen klasik kalıpların dışında, kişinin enerjisini ve yaratıcılığını açığa
çıkartacak yeni bir anlayışla, uzman, yaratıcı ve donanımlı liderler eşliğinde,
uygun mekanlarda, karşılıklı güven, içtenlik ve işbirliği içinde gerçekleştirilmesinde
yarar vardır.

Anahtar Kelimeler

Tiyatro, Yaratıcı Drama, Uygulama örneği, Amaç ve Problem

Kaynakça

• AKYÜZ, Prof. Dr., “Osmanlı Eğitiminde Dramatizasyonun İlk İzleri”, Drama Li- derliği, Türkiye 6. Drama Liderleri Buluşması ve Ulusal Drama Semineri Bildirileri, Editör: Naci Aslan, Oluşum Drama Enstitüsü Yayınları, Aralık 2004, Ankara.
• AND, Metin, “Dionisos ve Anadolu Köylüsü”, Elif Yayınları, 1962.
• AND, Metin, “Oyun ve Bügü”, İş Bankası Kültür Yayınları, 1974, İstanbul.
• AND, Metin, “Tiyatro Kılavuzu”, Milliyet Yayınları, I.B. Temmuz 1973, İstanbul.
• “Ankara’da Yaratıcı Drama”, Türk Alman Kültür İşbirliği Kurulu, Haziran 1990, Ankara.
• AYTAŞ, Dr. Gıyasettin, “Okullarda Drama ve Tiyatro Eğitimi” Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, Sayı: 37, 2003, Ankara.
• BALTACIOĞLU, ismayıl Hakkı, Öğretmen, Yeni Adam Yayınları, 1944, İstanbul.
• BALTACIOĞLU, İsmayıl Hakkı, “Tiyatro”, Halk Kitapları, 1941, İstanbul.
• BALTACIOĞLU, Ismayıl Hakkı, “Tiyatro Nedir”, Yayına Hazırlayanlar: Atila ALPÖGE- T. Yılmaz ÖĞÜT- Ali Y. BALTACIOĞLU, Mitos-Boyut Yayınları, Nisan 2006, İstanbul.
• BALTACIOĞLU, İsmayıl Hakkı, Toplu Tedris, Öğretmen Kitapları, 1938, İstanbul.
• BOAL, Augusto, “Ezilenlerin Tiyatrosu”, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, Çev: HASGÜL, Necdet, 2003, İstanbul.
• BOAL, Augusto, “Ezilenlerin Tiyatrosu”, Çeviren: Semih ÇELENK, Etki Yayın- ları, I.B. 1996, İzmir.
• BOAL, Augusto, “Oyuncular ve Oyuncu Olmayanlar İçin Oyunlar”, İngilizce’den Çevirenler: Berk ATAMAN, Özgürel ÖZTÜRK, Kerem RIZVANOĞLU, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, I.B. 2003, İstanbul.
• CAILLOIS, Roger, “Oyunun Tanımı”, Çev: ILGAZ, Turhan, Sanat Dünyamız, Yıl: 19, Sayı: 55, (Bahar:1994), İstanbul.
• ERGÜN, Selda, “Çağdaş Doğaçlama”, Dokuz Eylül Yayınları, 2003, İzmir.
• FINK, Eugene, “Felsefeye Layık ve Uygun Bir Konu Olarak Oyun”, Çev: TUFAN, Hülya, Yıl: 19, Sayı: 55, (Bahar 1994), İstanbul.
• FISCHER, Ernst, “Sanatın Gerekliliği”, Çeviren: Cevat ÇAPAN, Payel Yayınları, 8. B., 1995, İstanbul.
• GÖKDAĞ, Ebru, “Bir Tiyatro Devrimcisi: Augusto Boal”, Anadolu Üniversitesi- Devlet Konservatuvarı Yayınları, 2004, Eskişehir.
• GÖNEN, Mübeccel-DALKILIÇ, Nursel UYAR, “Çocuk Eğitiminde Drama”, Epsilon Yayınları, 1998, İstanbul.
• L. PATERSON, Douglas-WEINBERG, “Augusto Boal’le Ezilenlerin Tiyatrosu Hakkında Kendi Sözleriyle Yapılan Söyleşi”, Çeviren: Nurhan TEKE- REK, www.tiyatrom.com, Mart 2005.
• KARADAĞ, Nurhan, “Köy Seyirlik Oyunları”, T. İş Bankası Kültür Yayınları, 1978.
• KILIÇBAY, Mehmet Ali, “Felsefi Oyun ya da Oyun Felsefesi”, Sanat Dünyamız, Yıl: 19, Sayı: 55, (Bahar 1994), İstanbul.
• McCASLIN, Nellie, “Okulda Yaratıcı Drama”, Çeviren: Nurhan TEKEREK, 1990 by Longman, A Division of Addision Wesleg Publishing, Co. Inc., New York.
• NUTKU, Hülya, “Üst Yaşam Bilinci ve ‘Oyun’ Kavramı”, Gösteri Dergisi, 1989.
• NUTKU, Özdemir, “Gösterim Terimleri Sözlüğü”, İnkîlap Yayınevi, 1998, İstanbul.
• NUTKU, Özdemir, “Oyun, Çocuk, Tiyatro”, Özgür Yayınları, 1988, İstanbul.
• OKVURAN, Dr. Ayşe, “Drama Dersinin Yapılandırılması ve İçeriği” Türkiye 4. Drama Liderleri Buluşması ve Ulusal Drama Semineri Bildirileri, Yayına Hazırlayan: Naci Aslan, Oluşum Tiyatrosu ve Drama Atölyesi Yayınları, 2002, Ankara.
• SAĞLAM, Yard.Doç. Dr. Tülin, “Eğitimde Tiyatro”, Bilimin ve Aklın Aydın- lığında Eğitim Dergisi, Sayı: 37, 2003, Ankara.
• SAN, Prof.Dr., İnci, “Beyin, Devinim, Tümel Öğrenme ve Drama”, Türkiye 5. Drama Liderleri Buluşması ve Ulusal Drama Semineri Bildirileri, Yayına Hazırlayan: Naci ASLAN, Oluşum Tiyatrosu ve Drama Atölyesi Yayın- ları, 2003, Ankara.
• SAN, İnci, (Derl), “Drama, Maske, Müze”, Çağdaş Drama Yayınları, 1997, Ankara.
• SAN, Prof.Dr. İnci, “Eğitimde Yaratıcı Drama”, Ankara’da Yaratıcı Drama, Türk Alman Kültür İşbirliği Kurulu, Haziran 1990, Ankara.
• SAN, İnci, “Sanatsal Yaratma, Çocukta Yaratıcılık”, İş Bankası Yayınları, 1984 İstanbul.
• SUITS, Bernard, “Çekirge; Oyun, Yaşam ve Ütopya”, Çev: SERTABİBOĞLU, Süha, Ayrıntı Yayınları, 1995, İstanbul.
• ŞENER, Sevda, “İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun Okul Tiyatrosu Konusundaki Düşünceleri”, Devlet Tiyatrosu Genel Müdürlüğü- Çocuk Tiyatrosu Yayını, No: 3, 1979, Ankara.
• ŞENER, Sevda, “Oyundan Düşünceye”, Gündoğan Yayınları, Ankara I.B. 1993.
• ŞENER, Sevda, “Yaşamın Kırılma Noktasında Dram Sanatı”, Yapı Kredi Yayınları, I.B. Mayıs 1997, İstanbul.
• TEKEREK, Nurhan, “Augusto Boal’in Ezilenlerin Tiyatrosu’ndan Act or Oppressed, Ya Oyna Ya da Ezil…Seminerine”, www.tiyatrom.com, Ocak 2005.
• TEKEREK, Yard.Doç. Dr.Nurhan, “Strasbourg Act or Oppressed Seminerinden Forum Tiyatro izlenimleri” İlköğretimde Drama ve Tiyatro, Türkiye 4. Drama Liderleri Buluşması ve Ulusal Drama Semineri Bildirileri, Yayına Hazırlayan: Naci Aslan, Oluşum Tiyatrosu ve Drama Atölyesi Yayınları, 2002, Ankara.
• TEKEREK, Doç. Dr. Nurhan,“Tiyatromuzun Modern Tiyatroyla Kesişmesi Yolunda İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu”, A.Ü. DTCF-Tiyatro Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2004, Sayı: 17, A.Ü. Basımevi, 2005, Ankara.
• Türkiye 3. 4. 5. 6. 7. Drama Liderleri Buluşması Bildirileri, Oluşum Tiyatrosu ve Drama Atölyesi, Oluşum Drma Enstitüsü Yayınları, 2001-2002-2003- 2004-2005-2006 Yılları, Ankara.
• ÜSTÜNDAĞ, Dr. Tülay, “İlköğretim Programlarında Eleştirel Düşünme Becerileri ve Yaratıcı Drama”, İlköğretimde Drama ve Tiyatro, Türkiye 4. Drama Liderleri Buluşması ve Ulusal Drama Semineri Bildirileri, Yayına Hazır- layan: Naci Aslan, Oluşum Tiyatrosu ve Drama Atölyesi Yayınları, 2002, Ankara.
• Freedom of Creative Drama, Stereotype of The Habbits And an Application Example