Geçmiş Yıllarda Türkiye'de Çocuklar Tarafından Oynanan Çocuk Oyunları

Yıl 2007, Cilt: 20 Sayı: 2, 243 - 266, 01.08.2007

Handan Asûde Başal

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Geçmiş Yıllarda Türkiye'de Çocuklar Tarafından Oynanan Çocuk Oyunları

Öz

Genellikle yetişkinler çocuk oyunlarını, çocuklarının hoşça vakit
geçirmelerine yardımcı olan, eğlenceli ve amacı olmayan etkinlikler olarak
düşünürler. Oysa oyun, çocuğun yaşamında önemli işlevi olan bir olgu ve
çocuğun önemli bir görevidir. Çocukların oyun etkinlikleri ve kullandıkları
oyuncakları çocukluğun önemli bir parçasıdır. Ancak, çocuğun yaşamında
son derece önemli olan oyun, teknolojik gelişmeler sonucunda, günümüzde
şekil, biçim, oynanan ortam, oynanılacak kişi sayısı ve gerekli araç ve
gereçler bakımından değişmeye başlamıştır. Ancak, gelişmiş ülkelerde
teknolojinin gelişimine bağlı olarak yeni oyuncaklar geliştirilirken, eski
oyuncaklar ve dolayısıyla da oyunlar koruma altına alınmaya çalışılmaktadır.
Böylece, o kültüre özgü oyun ve oyuncaklar nesilden nesile aktarılarak sözlü
gelenekler ya da somut olmayan kültürel miras korunmuş olacak ve
gelecekteki çocuk eğitimcileri de çocuk tarihi araştırmalarında bu birikimden
yararlanmış olacaklardır.
Bu çalışma ile eski yıllarda, Türkiye’nin farklı bölgelerinde, çocuklar
tarafından oynanan bazı oyunlar derlenerek tanıtılmaya çalışılmıştır.
Araştırma, bir alan araştırması olup betimsel bir çalışmadır. Bunun için,
Türkiye’nin yedi ayrı coğrafi bölgesinden rast gele seçilmiş üçer ilinin her
birinden birer oyun olmak üzere, geçmiş yıllarda çocuklar tarafından
oynanan toplam 21 oyun, şu anda orta yaş ve orta yaş üstü yetişkinlerle
görüşülerek derlenmeye çalışılmıştır
Geçmiş yıllarda Türkiye’nin farklı bölgelerinde oynanan bu oyunlara
bakıldığında, hepsinin evin dışında, bahçede, sokakta veya boş bir alanda
oynanan çocuk oyunları oldukları görülmüştür. Ayrıca, geçmiş yıllarda
Türkiye’de oynanan bu oyunların bireysel oyunlar olmayıp, oynayan çocuk
sayılarının fazla olduğu grup oyunları olduğu da görülmüştür.
Günümüzde ise çocuklar tarafından oynanan oyunların gittikçe
bireyselleştiği ve dolayısıyla geleneksel oyunların olduğu kadar geleneksel
çocukluğunda gittikçe ortadan kalktığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Oyunları, Oyun, Oyuncak, Çocuk Eğitimi, Geleneksel Çocuk Oyunları.

Kaynakça

• And, M. Oyun ve Bügü. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 1974.
• Cengiz, S. A. “Karadeniz Ereğli Örneğinde Çocuk Oyunlarının Halk Bilim Açısından Değerlendirilmesi”, Çocuk Kültürü, I. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri. Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, 1997, ss. 441-476.
• Gander, M. J. ve H. W. Gardiner. Çocuk ve Ergen Gelişimi. Üçüncü Baskı. Yayıma Hazırlayan: B. Onur. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 1993.
• Göncü, A. “Toplumsal ve Kültürel Bağlamın Çocuk Oyunlarındaki Yeri. Dünyada ve Türkiye de Değişen Çocukluk, 3. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri. Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, 2001, ss. 37-50.
• Onur, B. Oyuncaklı Dünya. Birinci Baskı. Ankara: V Yayınları, 1992.
• Onur, B., ve N. Çelen. “Geleneksel ve Modern Çocuk Oyunları Üzerine Düşün- celer”, Bursa Halk Kültürü, Bursa Halk Kültürü Sempozyumu (4-6 Nisan 2002) Bildiri Kitabı, Cilt II. Bursa: Uludağ Üniversitesi Rektörlüğü, 2002, ss. 513-522.
• Onur, B., ve Çelen N. ve Artar M. “Changes in Children’s Games Through Three Generations: A Study in a Rural Setting in Turkey”. Dimensions of Play Conference. Sheffield/ UK, 24-27 Temmuz, 2001.
• Özdoğan, B. Çocuk ve Oyun. Genişletilmiş Üçüncü Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık, 2000.
• Poyraz, H. Okulöncesi Dönemde Oyun ve Oyuncak. Ankara: Anı Yayıncılık, 2003.
• Rasen, P. R. “Oyunun Değeri”, Çeviren: D. Öngen. Eğitim ve Bilim Dergisi, Nisan 17, 1984, ss. 60-64.
• Sağlam, T. “Türk Çocuk Oyunlarında Ritüel Ögeler”, Çocuk Kültürü, I. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri. Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, 1997, ss. 416-441.
• Seyrek, H. ve M. Sun. Çocuk Oyunları. Beşinci Baskı. İzmir: Mey Yayınları, 1999.
• Tunç, A. Bir Maniniz Yoksa Annemler Size Gelecek 70’li Yıllarda Hayatımız. Yirmi Yedinci Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001.
• Yavuzer, H. Anababa ve Çocuk. Yedinci Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1993.
• Yavuzer, H. “Doğal Harika Bir Tedavi: Oyun”. Evde ve Okulda Mutlu Çocuk Yetiştirmenin Temelleri. Dördüncü Baskı. İstanbul: Çocuk ve Aile Kitapları, 2003.
• Child Games Played in Turkey By Children During The Past Years