Gençlerde Otoriteryenizmin Yordayıcıları Olarak Kimlik Statüleri ve Kimlik Stillerinin İncelenmesi

Yıl 2010, Cilt: 23 Sayı: 1, 99 - 119, 01.04.2010

İlkay Demir Yasemin Derelioğlu

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Gençlerde Otoriteryenizmin Yordayıcıları Olarak Kimlik Statüleri ve Kimlik Stillerinin İncelenmesi

Öz

Otoriteryenizm genel hatlarıyla aşırı uyumcu, katı, otoriteye itaat gösteren, kendinden olmayana karşı önyargılı, baskılanmış ve bağımlı bir kişilik yapısı ile karakterize olmaktadır. Araştırmacılar otoriteryenizmin ortaya çıkışında birçok neden üzerinde durmakla birlikte, temelde içinde yetişilen otoriter aile ortamını ve buna bağlı olarak bireylerin kendilerine özgü bağımsız kimlik yapıları geliştirememelerini öne sürmektedir. Bu değerlendirmeden hareketle gençlerin kimlik kazanımı süreçlerinde izledikleri stratejiler ve kimlik statülerinin otoriteryen eğilimleriyle ilişkili olduğu düşünülmekte ve bu çalışmada üniversite öğrencilerinin otoriteryen eğilimlerinin; kimlik statüleri ve kimlik stilleri aracılığıyla hangi düzeylerde yordanabileceği araştırılmaktadır. Araştırmanın örneklemini İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesinin çeşitli bölümlerinde öğrenim gören 243 lisans öğrencisi (137 kadın, 106 erkek) oluşturmaktadır. Verilerin analizinde Pearson korelasyon katsayısı ve hiyerarşik regresyon analizi kullanılmıştır. Regresyon analizi sonuçlarına göre kimlik statüleri boyutlarından “bağımlı kimlik” ve “kararsız kimlik” ile kimlik stilleri boyutlarından “kural yönelimi” boyutlarının öğrencilerin otoriteryen eğilimlerini %40 oranında yordadığı bulunmuştur. Araştırmada elde edilen bulgular, yapılan benzer çalışmalarla karşılaştırmalı olarak tartışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Otoriteryenizm, Kimlik Stilleri, Kimlik Statüleri, Gençler.

Kaynakça

• Adorno, T. W., Frenkel-Brunswik, E., Levinson, D. J., Sanford, R. N., 1950. The Authoritarian Personality. New York: Harper and Row.
• Akman, Y., 2007. Identity Status of Turkish University Students in Relation to Their Evaluation of Family Problems. Social Behavior and Personality: An International Journal, 35(1), 79-88.
• Altemeyer, B., 1998. The Other “Authoritarian Personality”. Advances in Experimental Social Psychology, 30, 47–92.
• Berman, A. M., Schwartz, S. J., Kurtinez, W. M., and Berman, S. L., 2001. The Process of Exploration in Identity Formation: The Role of Style and Competence. Journal of Adolescence, 24, 513-528.
• Berzonsky, M. D., 1990. Self-construction over the Life-span: A Process Perspective on Identity Formation. Advances in Personal Construct Psychology,1, 155-186.
• Berzonsky, M. D., 1992. Identity Styles and Coping Strategies. Journal of Personality, 60, 771-788.
• Berzonsky, M. D., 1997. Identity Style Inventory, Version 3. Unpublished Measure, State University of New York, Cortland.
• Berzonsky, M. D., 2004. Identity Style, Parental Authority and Identity Commitment. Journal of Youth and Adolescence, 33(3), 213-220.
• Berzonsky, M. D., Adams, G. R., 1999. Reevaluating the Identity Status Paradigm: Still Useful after 35 years. Developmental Review,19, 557-590.
• Berzonsky, M. D., Kuk, L. S., 2000. Identity Status, Identity Processing Style, and the Transition to University. Journal of Adolescent Research, 15, 81-98.
• Berzonsky, M. D., Macek, P., Nurmi, J. E., 2003. Interrelationships among Identity Process, Content, and Structure. Journal of Adolescent Research, 18, 112-130.
• Berzonsky, M. D., Niemeyer, G. J., 1994. Ego Identity Status and Identity Processing Orientation: The Moderating Role of Commitment. Journal of Research in Personality, 28, 425-435.
• Berzonsky, M. D., Sullivan, C., 1992. Social-cognitive Aspects of Identity Style: Need for Cognition, Experiential Openness, and Introspection. Journal of Adolescent Research ,7, 140-155.
• Bosma, H. A., Kunnen, E. S., 2001. Determinants and Mechanisms in Ego Identity Development: A Review and Synthesis, Developmental Review, 21(1), 39-66.
• Çakır, S.G., 2001. Ergenlerde Kimlik Statüsünün Anne Baba Tutumu, Aile Tipi ve Anne Babanın Eğitim Düzeyi ile İlişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Çelen, H. N., Kuşdil, E., 2009. Parental Control Mechanisms and Their Reflection on Identity Styles of Turkish Adolescents, Paideia, 19 (42), 7-16.
• Demir, İ., 2005. Otoriteryenizm ve Epistemolojik İnançlar Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresinde Sunulan Sözlü Bildiri, 28-30 Eylül, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Derelioğlu, Y., Demir, İ., 2007a. Kimlik Stili Envanteri (Gözden Geçirilmiş Formu) Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. VI. Türk-Alman Psikiyatri Kongresinde Sunulan Poster, 6-8 Eylül, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Derelioğlu, Y., Demir, İ., 2007b. Gençlerin Ego Kimlik Statüleri ile Kimlik Stilleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresinde Sunulan Sözlü Bildiri, 17-19 Ekim, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Dollinger, S. M. C., 1995. Identity Styles and The Five-Factor Model of Personality. Journal of Research in Personality, 29, 475-479.
• Duriez, B., Soenens, B., 2006. Personality, Identity Styles and Authoritarianism: An Integrative Study among Late Adolescents, European Journal of Personality, 20(5), 397-417.
• Duriez, B., Soenens, B., Vansteenkiste, M., 2007. In Search of The Antecedents of Adolescent Authoritarianism: The Relative Contribution of Parental Goal Promotion and Parenting Style Dimensions, European Journal of Personality, 21, 507-527.
• Erikson, E. H., 1968. Identity: Youth and crisis. New York: Norton.
• Eryiğit, S., Kerpelman, J., 2009. Using The Identity Processing Style Q-Sort to Examine Identity Styles of Turkish Young Adults. Journal of Adolescence, 32(5), 1137-1158.
• Eryuksel, G., 1987. Ergenlerin Kimlik Statülerinin İncelenmesine Yönelik Kesitsel Bir Çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Gömleksiz, M., Akar-Vural, R., 2006. Nasıl Bir Öğretmen Yetiştiriyoruz: Otoriteryenizm ve Ayrımcılık Üzerine Bir Araştırma. III. Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Sempozyumunda Sunulan Sözlü Bildiri. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Gömleksiz, M., Akar-Vural, R., Yılmaz, S., 2009. Bilim ve otoriteryenizm: Fen-Edebiyat fakültesi öğrencileri üzerine bir çalışma. In A. Şişman et al. (Eds.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu (pp. 336-343). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• Gömleksiz, M., Poyrazlı, S., Akar-Vural, R., 2008. Discriminatory Attitudes: A Scale Development in Turkish. Psychological Reports, 103, 921
• Grotevant, H. D., Adams, G. R., 1984. Development of an Objective Measure to Assess Ego Identity in Adolescence: Validation and Replication. Journal of Youth and Adolescence, 13, 419-438.
• Gültekin, F., 2001. Lise Öğrencilerinin Kendini Açma Davranışının Kimlik Gelişim Düzeyleri Açısından İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 231-241.
• Gümüş, A., Gömleksiz, M., 1999. Din, Milliyetçilik ve Otoriteryenizm: Lise ve Üniversite Gençliği Üstüne 1945’lerden Günümüze Toplumlararası Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Ankara: Eğitim-Sen Yayınları.
• Gündoğdu, M., Zeren, Ş. G., 2004. Yetiştirme Yurdunda ve Ailesinin Yanında Kalan Ergenlerin Kimlik Gelişimlerinin Karşılaştırılması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (22), 57-65.
• Harvey, S. K., Harvey, T. G., 1970. Adolescent Political Outlooks: The Effects of Intelligence as an Independent Variable. Midwest Journal of Political Science, 14(4), 565-595.
• Heaven, P. C. L., Bucci, S., 2001. Right-Wing Authoritarianism, Social Dominance Orientation and Personality: An Analysis Using the Ipip Measure. European Journal of Personality,15, 49–56.
• Heaven, P. C. L., St. Quintin, D., 2003. Personality Factors Predict Racial Prejudice. Personality and Individual Differences, 34, 625–634.
• İflazoğlu, A., Çaydaş E., 2004. Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalında Okuyan Birinci Sınıf Öğrencileri ile Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Demokratik Tutumları ile Otoriteryen Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayında Sunulan Sözlü Bildiri. 6-9 Temmuz, Malatya Üniversitesi, Malatya.
• İflazoğlu-Saban, A., Saban, A., 2009. Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Bilişsel Farkındalık Düzeyleri İle Demokratik Tutumları ve Otoriteryen Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. In A. Şişman et al. (Eds.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu (pp.97-105). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• Krauss, S. W., 2002. Romanian Authoritarianism Ten Years After Communism. Personality and Social Psychology Bulletin, 28, 1255–
• Kroger, J., 2007. Why is Identity Achievement so Elusive? Identity, 7(4), 331-348.
• Kumru, A., Thompson, R. A., 2003. Ego Identity Status and Self-Monitoring Behavior in Adolescents, Journal of Adolescent Research, 18, 481- 495.
• Lederer, G., 1993. Authoritarianism in German adolescents: Trends and cross-cultural comparisons. In W. F. Stone, G. Lederer, R. Christie (Eds.), Strengths and weaknesses: The authoritarian personality today (pp.182-198). New York: Springer-Verlag.
• Marcia, J. E., 1966. Development and Validation of Ego Identity Status. Journal of Personality and Social Psychology, 3, 551-558.
• Marcia, J. E., 1967. Ego Identity Status: Relationship to Change in Self- Esteem, General Maladjustment, and Authoritarianism. Journal of Personality, 35, 119-133.
• Marcia, J. E., 1980. Identity in adolescence. In J. Adelson (Ed.), Handbook of Adolescent Psychology (pp. 159-187). New York: Wiley.
• Marcia, J. E., 1993. The Status of the Statuses: Research Review. In J. E. Marcia, A.S. Waterman, D. R. Matteson, S. L. Archer, J. L. Orlofsky (Eds.), Ego identity: A Handbook for Psychological Research (pp.22-41). New York: Springer-Verlag.
• Marcia, J. E., Friedman, M. L., 1970. Ego Identity Status in College Women. Journal of Personality, 38(2), 249-263.
• Mayseless, O., Scharf, M., Sholt, M., 2003. From Authoritative Parenting Practices to an Authoritarian Context: Exploring the Person- Environment Fit. Journal of Research on Adolescence, 13(4), 427- 456.
• Oflazoğlu, F., 2000. Yetiştirme Yurdunda Yaşayan Ergenlerde Kimlik Statülerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Özgen, C., 1999. Kız ve Erkek Lise Öğrencilerinin Kimlik Duyguları ve Aile Algıları Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Peterson, B. E., Smirles, K. A., Wentworth, P. A., 1997. Generativity and Authoritarianism: Research on Personality, Parenting, and Political Involvement. Journal of Personality and Social Psychology, 72 (5), 1202-1216.
• Peterson, B.E., Lane, M.D., 2001. Implications of Authoritarianism for Young Adulthood: Longitudinal Analysis of College Experiences and Future Goals. Personality and Social Psychology Bulletin, 27 (6), 678-690.
• Rippel, S., Boehnke, K., 1995. Authoritarianism: Adolescents from East and West Germany and the United States Compared. New Directions for Child Development, 70, 57-70.
• Rubinstein, G., 2003. Authoritarianism and its Relation to Creativity: A Comparative Study among Students of Design, Behavioral Sciences and Law. Personality and Individual Differences, 34, 695–705.
• Schwartz, S. J., Mullis, R. L., Waterman, A. S., Dunham, R. M., 2000. Ego Identity Status, Identity Style, and Personal Expressiveness: An Empirical Investigation of Three Convergent Constructs. Journal of Adolescent Research, 15, 504-521.
• Shanahan, J., 1995. Television Viewing and Adolescent Authoritarianism. Journal of Adolescence, 18(3), 271-288.
• Sheer, V. C., Weigold, M. F., 1995. Managing Threats to Identity: The Accountability Triangle and Strategic Accounting. Communication Research, 22, 592-611.
• Soenens, B., Duriez, B., Goossens, L., 2005. Social-psychological Profiles of Identity Styles: Attitudinal and Social-Cognitive Correlates in Late Adolescence. Journal of Adolescence , 28, 107-125.
• Solmaz, F., Alisinanoğlu, F., 2004. Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Kimlik Statüleri ile Anne Baba Tutumlarını Algılamaları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 29 (309), 41-48.
• Stephen, J., Fraser, E., Marcia, J. E., 1992. Moratorium-achievement (MAMA) Cycles in Lifespan Identity Development: Value Orientations and Reasoning System Correlates. Journal of Adolescence, 15, 283-300.
• Streitmatter, J., 1993. Identity Status and Identity Style: A Replication Study. Journal of Adolescence, 16, 211-215.
• Taylor, R. D., Oskay, G., 1995. Identity Formation in Turkish and American Late Adolescents, Journal of Cross-Cultural Psychology, 26, 8-22.
• Tuzcuoğlu, S., Korkmaz, B., 2001. Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Öğrencilerinin Boyuneğici Davranış ve Depresyon Düzeylerinin İncelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi,14, 135-152.
• Uzman, E., 2004. Sosyal Destek Düzeyleri Farklı Üniversite Öğrencilerinin Kimlik Statüleri. Eğitim Araştırmaları,15, 110-121.
• Ünlü, H., 2001. Lise Öğrencilerinin Algıladıkları Sosyal Desteğin ve Ego Kimlik Statülerinin Sosyoekonomik Düzey ve Cinsiyete Göre İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Varan A., 1990. Liseli Gençlerin Kimlik Statülerinin Cinsiyet Yaş Sosyal Çevre Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.