Ebeveynlerin Çocukların Bilişim Teknolojileri Kullanımına Yönelik Tutumları Üzerine Bir Ölçek Geliştirme Çalışması

Yıl 2019, Cilt: 32 Sayı: 1, 145 - 165, 08.06.2019

Yalın Kılıç Türel , Duygu Gür

https://doi.org/10.19171/uefad.455888

Cited By: 7

Öz

Okul
çağındaki bireylerin bilişim teknolojileri kullanımı gerek öğretmenler gerekse
veliler tarafından önemli bir problem olarak görülmektedir. Özellikle ergenlik
öncesi dönemde bu problemin veliler tarafından nasıl algılandığının
değerlendirilmesi araştırmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır. Dolayısıyla bu
araştırmanın amacı, ortaokul öğrenci ebeveynlerinin çocuklarının bilişim teknolojileri
kullanımlarına yönelik tutumlarını, davranışlarını, denetimlerini ve
getirdikleri sınırlamaları ortaya koyacak bir ölçek geliştirmektir. Ölçek
geliştirme sürecinde öncelikle literatür taraması yapılarak ve uzman görüşü
alınarak ölçek formu oluşturulmuş, uygun örnekleme yöntemi ile belirlenen iki
devlet okulunda 6. ve 7. Sınıflarda öğrenim gören 294 öğrenci ebeveynlerine
yönelik pilot uygulama gerçekleştirilmiş ve elde edilen veriler analiz edilerek
ölçek üzerinde düzeltmeler yapılmıştır. Yapılan bu analiz işlemleri sonucunda üç faktörlü ölçek yapısı
oluşturulmuş (Eğitimde Kullanımı, Denetim ve Sınırlamalar, Olumsuz Etkileri),
bu üç faktöre ilişkin toplam varyansın %52,07; her bir faktör için ölçeğin
Cronbach Alpha güvenirlik katsayısının sırasıyla 0,83, 0,80 ve 0,70 olduğu tespit edilmiştir. Daha
sonra 354
öğrenci ebeveynine yönelik ikinci uygulama gerçekleştirilerek doğrulayıcı
faktör analizi yapılmış ve yapısal eşitlik modelinde yer alan uyum
indeksleri değerleri incelenerek maddelerin genel olarak kabul edilebilir ve
iyi düzeyde uyum gösterdiği görülmüştür. Yapılan bu faktör analizi ve
güvenirlik çalışmaları ardından Likert tipinde 18 maddeden oluşan ölçeğe son
şekli verilmiştir. Bu ölçeğin ebeveynlerin çocuklarının
teknoloji kullanımlarına yönelik tutum ve davranışlarının üç farklı boyutta ele
alınarak kapsamlı bir şekilde irdelenmesini sağlayacak yeterlikte olduğu
söylenebilir. 

Anahtar Kelimeler

Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT), Ebeveyn, Tutum, Denetim, Sınırlamalar, Aile Faktörü

A Scale Development Study on Parents Attitudes towards the Use of Information and Communication Technologies of Their Children

Öz

School age kids’ technology usages are seen an essential problem both by their parents

and teachers. Particularly, before the adolescent period of those kids, there is a lack of study

regarding the evaluation of how parents perceive this situation. Thus, the aim of this research

is to develop a valid and reliable survey that reveal the parents attitudes, behaviors,

governance, and restrictions towards their children’s use of information and communication

technologies (ICT). As a first step, a literature review process was conducted and an item pool

was created by taking the thoughts of experts into account. Then, by convenience sampling

method, 294 6 th and 7 th grade middle school students’ parents from two different state schools

were selected for the pilot study. After applying an exploratory factor analysis to this data, we

obtained a three-dimension-structure with 52.07% total variance and .83, .80, and .70

Cronbach Alpha reliability coefficients, respectively. After getting this structure of the first

data set, a different group of 354 students’ parents were reached for the confirmatory factor analysis

(CFA). According to the results of the CFA, we found that acceptable or good level of fit

indexes for that three-factor structure consisted of 18 Likert type items and the factors were

named as using ICT in education, control and restrictions, and negative effects. We concluded

that the final version of the scale can be safely used as a valid and reliable scale to examine

parents’ attitudes and behaviors concerning their childrens’ use of ICT by means of three

factors.

Anahtar Kelimeler

Information and Communication Technologies (ICT), Parents, Attitudes, Control, Restrictions, Parent factor

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2013). Çocuk ve Ergenlerde Bilgisayar ve İnternet Kullanımının Gelişimsel Sonuçları. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2).
• Akkoyunlu, B., Orhan, F. ve Umay, A. (2005). Bilgisayar öğretmenleri için" bilgisayar öğretmenliği öz yeterlik ölçeği" geliştirme çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29).
• Baki, A. ve Gökçek, T. (2012). Karma yöntem araştırmalarına genel bir bakış. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 42(42).
• Balcı, M., Kenar, İ. ve Uşak, M. (2013). Tablet pc destekli fen ve teknoloji dersine yönelik öğrenci velilerinin tutumları. Electronic Turkish Studies, 8(8).
• Bayraktar, R. (2015). Öğretmenlerin eğitim teknolojileri kullanım düzeylerinin belirlenmesi: ölçek geliştirme çalışması. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 32(32), 470-483.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K. ve Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F.(2011). Bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi.
• Carey, S. W. (1988). Theories of the Earth and Universe a History of Dogma in the Earth Sciences.
• Christensen, L. B. (2004). Experimental methodology. Allyn & Bacon.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları (Birinci baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Demirel, M., Yörük, M. ve Özkan, O. (2013). Çocuklar için güvenli internet: güvenli internet hizmeti ve ebeveyn görüşleri üzerine bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(7), 54-68.
• Ercan, İ. ve Kan, İ. (2004). Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(3), 211-216.
• Gegeoğlu, Ş. (2014). Ortaöğretim okulundaki öğretmenlerin mesleki alanda eğitim teknolojilerini kullanma düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Güler, H., Şahinkayası, Y. ve Şahinkayası, H. (2017). İnternet ve Mobil Teknolojilerin Yaygınlaşması: Fırsatlar ve Sınırlılıklar. Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 186-207.
• Gündüz, Ş. ve Odabaşı, F. (2004). Bilgi çağında öğretmen adaylarının eğitiminde öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme dersinin önemi. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3(1), 43-48.
• İşman, A. (2003). Technology and technique: an educational perspectıve, TheTurkish Online Journal of EducationalTechnology, 2(1), 28-33.
• Kalaycı, S. (2010). SPSS Uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, 5. Baskı. Ankara: Asil Yayın.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım: Ankara
• Kass, R. A. ve Tinsley, H. E. A. (1979). Factor analysis. Journal of Leisure Research, 11, 120-138.
• Kenar İ. (2012). Teknoloji ve derslerde teknoloji kullanımına yönelik veli tutum ölçeği geliştirilmesi ve tablet pc uygulaması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi ,123-136.
• Kline, P. (1994). An Easy Guide To Factor Analysis. New York: Routledge.
• Köse, İ. A. ve Çıkrıkçı, N. D. (2007). Öğretmen öz-yeterlik algısı ölçeğinin farklı gruplarda yapı geçerliğinin sınanması. XVI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Kitabı, 1.
• Nunnally, J. (1978). Psychometric methods. New York: McGraw-Hill.
• Odabaşı, F. (2005). Parent’s vıews on ınternet use. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 4(1), 38-45.
• Öncü, H. (1994). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Master Basım.
• Pallant, J. (2001). SPSS survival manual. Buckingham: Open University Press
• Pedersen, S. ve Liu, M. (2003). Teachers’ beliefs about issues in the implementation of a student-centered learning environment. Educational Technology Research and Development, 51(2), 57–76.
• Seferoğlu, S. S. (2007). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Pegem Akademi, Ankara.
• Stafford, L. ve Hillyer, J. D. (2012). Information and communication technologies in personal relationships. Review of Communication, 12, 290–312.
• Sutherland, R, Facer, K, Furlong, R. ve Furlong, J. (2000) A new environment in education? The computer in the home, Computers and Education, 34, 195-212.
• Tabachnick, B. G. ve Fideli, L.S. (2001). Using Multivariate Statistics (Fourth Edition). Boston: Ally And Bacon.
• Tavşancıl, E. (2014).Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi (5. Baskı), Ankara: Nobel Yayınevi.
• Tercan İ. , Sakarya S. ve Çoklar N. A. (2012). Çocukların Gözüyle Onların İnternet Kullanım Profilleri Ve Ailelerin Getirdiği Sınırlamalar: Anamur İlçe Örneği. E-Journal of New World Sciences Academy NWSA-Education Sciences, 1C0495, 7, (1), 305-312.
• Tomczyk, Ł. ve Wąsiński, A. (2017). Çocuk ve gençlerin aile ortamı içinde yeni medya kullanımı alanında ailelerin eğitim sürecindeki etkisi. Eğitim ve Bilim, 42(190), 305-323.
• Wąsiński, A. ve Tomczyk, Ł. (2015). Factors reducing the risk of internet addiction in young people in their home environment. Children and Youth Services Review, 57, 68-74.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.