Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Dijital Okuryazarlık Beceri Yeterlilik Düzeyleri (Kırşehir Örneği)

Yıl 2023, Cilt: 36 Sayı: 1, 344 - 371, 29.04.2023

Tekin Çelikkaya , Cahit Köşker

https://doi.org/10.19171/uefad.1202223

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmanın amacı Kırşehir ili özelinde sosyal bilgiler öğretmenlerinin dijital okuryazarlık beceri yeterlilik düzeylerini belirlemek ve çeşitli değişkenlere göre nasıl farklılaştığını bulmaktır. Araştırmada verilerin elde edilme sürecinde tarama yöntemi kullanılmıştır. Bu araştırmanın evrenini 2020-2021 eğitim öğretim yılı içerisinde Kırşehir ili genelinde görev yapmakta olan 163 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklem grubunun oluşturulmasında basit seçkisiz örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada Bayrakcı (2020) tarafından geliştirilen likert tipi“Etik ve Sorumluluk”, “Genel Bilgi ve İşlevsel Beceriler”, “Günlük Kullanım”, “Profesyonel Üretim”, “Gizlilik ve Güvenlik” ve “Sosyal Boyut” olmak üzere altı düzey ve 29 maddeden oluşan “Dijital Okuryazarlık Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçeğe ilişkin yapılan hesaplamalarla ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğu görülmüştür. İlgili koşulların sağlanması ile araştırma verilerinin analizinde ANOVA ve T-testi gibi testlerin kullanılmasına karar verilmiştir. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin dijital okuryazarlık beceri yeterlilik düzeyini belirlemek amacıyla uygulanan ölçek sonucunda; etik ve sorumluluk da çok iyi düzeyde, genel bilgi ve işlevsel becerilerde orta düzeyde, günlük kullanımda iyi düzeyde, profesyonel üretimde az düzeyde, gizlilik ve güvenlik de iyi düzeyde ile sosyal boyut orta düzeyde olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Beceri, Dijital Okuryazarlık, Yeterlilik, Sosyal Bilgiler Öğretmeni, Teknoloji

Digital Literacy Skill Levels of Social Studies Teachers (The Example of Kırsehir)

Öz

The aim of this research is to determine the digital literacy skill proficiency levels of social studies teachers in Kırşehir province and to find out how they differ according to various variables. In the research, the survey method was used to collect data. The universe of this research consists of 163 social studies teachers working throughout the province of Kırşehir in the 2020-2021 academic year. A simple random sampling method was used to form the sample group of the study. The Likert type developed by Bayrakcı (2020) consisted of six levels and 29 items: "Ethics and Responsibility", "General Knowledge and Functional Skills", "Daily Use", "Professional Production", "Privacy and Security" and "Social Dimension". “Digital Literacy Scale” was used. The Cronbach Alpha internal consistency value for the digital literacy scale was calculated as .911. By providing the relevant conditions, it was decided to use tests such as ANOVA and T-test in the analysis of the research data. As a result of the scale applied to determine the digital literacy skill proficiency level of social studies teachers; Ethics and responsibility are also very good, general knowledge and functional skills are moderate, daily use is good, professional production is low, privacy and security are good, and social dimension is moderate.

Anahtar Kelimeler

Skill, Digital Literacy, Sufficiency, Social Studies Teacher, Technology

Kaynakça

• Acar, Ç. (2015). Anne ve babaların ilkokul ortaokul ve lise öğrencisi çocukları ile kendilerinin dijital okuryazarlıklarına ilişkin görüşleri (Yayın No. 381792) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.
• Akkoyunlu, B. (2008, Mayıs). Bilgi okuryazarlığı ve yaşam boyu öğrenme. 8. Uluslararası Eğitim Teknolojileri Konferansı’nda sunulmuş bildiri,6-9.Eskişehir.
• Arslan, S. (2019). İlkokullarda ve ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayın No. 584170) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.
• Başar, S. (2018). Fen bilimleri öğretmen adaylarının fende matematiğin kullanımına yönelik özyeterlik inançları, 21.yy becerileri ve aralarındaki ilişkinin incelenmesi (Yayın No. 584170) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.
• Bayrakcı, S. (2020). Dijital yetkinlikler bütünü olarak dijital okuryazarlık: ölçek geliştirme çalışması (Yayın No. 627541) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.
• Bayrakcı, S. ve Narmanlıoğlu, H. (2021). Türkiye’deki lisans öğrencilerinin ve mezunlarının dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. AJİT-e Akademic Journal of Information Technology, 12(46), 46-47. https://doi.org/10.5824/ajite.2021.03.003.x
• Bingöl, H. (2022). Uzaktan eğitim sürecinde öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeyleri ile mesleki motivasyonlarının incelenmesi (Yayın No. 708866) [Yüksek lisans tezi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Testlerin geçerlik ve güvenirlik analizlerinde kullanılan bazı istatistikler, Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
• Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2007). Researchmethods in education. Routledge.
• Cote, T. ve Milliner, B. (2018). A survey of efl teachers’ digital literacy: A report from a japanese unıversity. Teaching English withTechnology, 18(4), 71-89.
• Cüre.F. ve Özdener, N. (2008). Öğretmenlerin bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) uygulama başarıları ve BİT’e yönelik tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(34), 41-53.
• Demirdağ, M. (2021).Öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeyleri ile araştırma okuryazarlık becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayın No. 682164) [Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.
• Doyle Jones, C.S. (2015). Importance of working collaboratively and risk-taking with digital technologies when teaching literacy. University of Toronto.
• Eğmir, E. ve Çengelci, S. (2020). Öğretmenlerin 21. yüzyıl öğretim becerilerinin yansıtıcı düşünmeyi uygulama becerilerini yordama gücü. Tarih Okulu Dergisi, 13(45), 1045-1077.http://dx.doi.org/10.29228/Joh41513
• Göldağ, B. ve Kanat, S. (2018). Güzel sanatlar eğitimi alan öğrencilerin dijital okuryazarlık durumları. The Journal of Academic Social Science Studies,70,77-92.http://dx.doi.org/ 10.9761/JASSS7736
• Günüç, S., Odabaşı, F.H. ve Kuzu, A. (2013). 21. yüzyıl öğrenci özelliklerinin öğretmen adayları tarafından tanımlanması: Bir Twitter uygulaması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9 (4), 436-455.
• Hamutoğlu, N.B., Güngören, Ö.C., Uyanık, G.K. ve Erdoğan, D.G. (2017). Dijital okuryazarlık ölçeği: Türkçe’ye uyarlama çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 18(1), 408-429. https://doi.org/10.12984/egeefd.295306
• Hobbs, R. (2010). Digitaland media literacy: A plan of action. A white paper on the digitaland media literacy recommendations of the knight commission on the information needs of communities in a democracy. AspenInstitute. 1 Dupont Circle NW Suite 700, Washington, DC 20036.
• Karasar, N. (2004). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaymakcı, S. (2017). Yeni sosyal bilgiler programının ve ders kitaplarının bilim ve teknolojiye yaklaşımı. B. Ata (Ed.). Bilim teknoloji ve sosyal değişme (s.13-17). Pegem Akademi.
• Kıyasoğlu, E. ve Ay, Ş.Ç. (2020). Sınıf öğretmenlerinin 21. yüzyıl öğrenen ve öğreten becerilerinin incelenmesi. e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(3), 240-261.https://doi.org/10.30900/kafkasegt.689976
• Kıyıcı, M. (2008). Öğretmen adaylarının sayısal okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi(Yayın No. 220917) [Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.
• Korkmaz, Ö. (2013). İlk ve orta öğretimde öğretimsel amaçlı teknoloji kullanımı. K. Çağıltay ve Y. Göktaş (Ed.). Öğretim teknolojilerinin temelleri: Teoriler, araştırmalar, eğilimler (s.431-446). Pegem Akademi.
• Korkmaz, Ç. (2019). Sınıf öğretmenlerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile yaşam ve 21. yüzyıl öğreten beceri düzeyleri arasındaki ilişki (Yayın No. 572495) [Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.
• Kozan, M. (2018). BÖTE bölümü öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri ve siber zorbalığa ilişkin duyarlılıklarının incelenmesi(Yayın No. 525797) [Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov. Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 4, 5, 6, ve 7. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354 (15.02.2022 tarihinde erişilmiştir).
• Ocak, G. ve Karakuş, G. (2019). Öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık öz-yeterlilik becerilerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 129-147.https://doi.org/10.32709/akusosbil.466549
• Öçal, F.N. (2017). İlkokul öğretmenleri ve velilerin kendileri ile velilerin çocuklarına ilişkin dijital okuryazarlık yeterlilik algısı (Yayın No. 450253) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.
• Özdemir Özden, D., Karakuş Tayşi, E., Kılıç Şahin, H., Demir Kaya, S. ve Bayram, F. Ö. (2018).Öğretmen adaylarının 21. yüzyıl becerilerine yönelik yeterlik algıları: Kütahya örneği. Electronic Turkish Studies, 13(27), 1163-1184.https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14928
• Özer M. (2021). Sınıf öğretmenlerinin 21.yüzyıl becerilerine yönelik yeterlik algıları ile dijital okuryazarlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi(Yayın No. 684359) [Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.
• Özerbaş, M.A. ve Kuralbayeva, A. (2018).Türkiye ve Kazakistan öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin değerlendirilmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 16-25.https://doi.org/10.21666/muefd.314761
• Pala, Ş., ve Başıbüyük, A. (2020).Ortaokul beşinci sınıf öğrencilerinin dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(3), 897-921.
• Prensky, M. (2001). Digitalnatives, digitalimmigrantspart 1. On the horizon, 9(5), 1-6.http://dx.doi.org/10.1108/10748120110424816
• Sağ, M. (2021). Öğretmenlerin dijital okuryazarlığı ve engellerine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi(Yayın No. 698096) [Yüksek lisans tezi, Bartın Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayıncılık.
• Tekin, A. ve Polat, E. (2017). Öğretmen adaylarının sayısal yetkinlik düzeyleri ve çevrimiçi bilgi arama stratejilerinin değerlendirilmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2),635-658.https://doi.org/10.24315/trkefd.304174
• Tepe, U. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dijital okuryazarlığa ilişkin görüşleri (Yayın No. 575491) [Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.
• Timur, B., Timur, S. ve Akkoyunlu, B. (2014). Öğretmen adaylarının sayısal yetkinlik düzeylerinin belirlenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 41-59.
• Yaman, C. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi (Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi örneği) (Yayın No. 555291) [Yüksek lisans tezi, Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.
• Yeşiltaş E. ve Sönmez Ö.F. (2009). Sosyal bilgiler öğretiminde bilgisayar kullanımı ve bilgisayar tabanlı materyal geliştirme. R. Turan, A. Sünbül ve H. Akdağ (Ed.). Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar I (s.387-413). Pegem A Yayıncılık.
• Yontar, A. (2019).Öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 815-824.https://doi.org/10.16916/aded.593579