BÖLGESEL KALKINMA KAPSAMINDA VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE TRA1 BÖLGESİ İLLERİNİN ETKİNLİĞİNİN ÖLÇÜLMESİ / Measuring The Efficiency Of The Provinces Of The TRA1 Region With Data Envelope Analysis Within The Scope Of Regional Development

Yıl 2022, , 236 - 257, 10.10.2022

Ş. Mustafa Ersungur , Fatma Kılıç

https://doi.org/10.29216/ueip.1118931

Öz

Bölgelerin küresel alanda önem kazanmasıyla, kalkınma ajanslarına büyük görevler düşmektedir. Çalışmada Kuzeydoğu Kalkınma Ajansı'nın desteklerinden yola çıkarak bölgesel kalkınma ajanslarının kalkınmaya ve yerel ekonomiye etkileri TRA1 bölgesi özelinde incelenmiştir. Çalışmada, Veri Zarflama Analizi (VZA) kullanılmıştır. Bu çalışmanın amacı; BKA’ları, özel sektörün girişimde çekimser olduğu alanlara yönlendirmek, yeni sanayi bölgelerinin oluşturulması için bölgesel dinamikleri harekete geçirmek ve VZA ile TRA1 bölgesinin etkinlik-verimlilik analizini il bazında değerlendirmektir. Çalışmada KUDAKA’nın bölge kalkınma perspektifine ne ölçüde katkı sağladığı nicel veriler yardımıyla değerlendirilmiştir. VZA sonucunda, Erzurum ve Erzincan’ın etkin sabit ölçek etkinliğine sahip olduğu; Bayburt’un ise artan ölçek etkinliği ile görece daha az etkin olduğu saptanmıştır. CCR sonuçları Bayburt, Erzurum ve Erzincan için sırasıyla 0.31, 1.00 ve 1.00 olarak bulunmuştur. Ayrıca çalışmada, BKA’ların hem ulusal hem de yerel kalkınmada faydalı kurumlar olduğu, Türkiye’de uzak geçmişe sahip olmayan bu yapıların bazı eksiklerinin olduğu ancak yapılacak çalışmalarla bu eksiklerin giderilerek bölgesel kalkınmanın daha ileri seviyeye ulaşacağı öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

TRA1 Bölgesi, KUDAKA, Bölgesel Kalkınma, VZA

MEASURING THE EFFICIENCY OF THE PROVINCES OF THE TRA1 REGION WITH DATA ENVELOPE ANALYSIS WITHIN THE SCOPE OF REGIONAL DEVELOPMENT / Bölgesel Kalkınma Kapsamında Veri Zarflama Analizi İle TRA1 Bölgesi İllerinin Etkinliğinin Ölçülmesi

Öz

As regions gain importance in the global area, development agencies have great responsibilities. In the study, the effects of regional development agencies on development and local economy were examined in the TRA1 region, based on the support of the Northeast Development Agency. Data Envelopment Analysis (DEA) was used in the study. The aim of this study; It is to direct RDAs to areas where the private sector is reluctant in the initiative, to mobilize regional dynamics for the creation of new industrial zones, and to evaluate the efficiency-productivity analysis of the DEA and TRA1 region on a provincial basis. In the study, the extent to which KUDAKA contributed to the regional development perspective was evaluated with the help of quantitative data. As a result of DEA, it was determined that Erzurum and Erzincan have effective-fixed scale efficiency, while Bayburt is relatively less efficient with increasing scale efficiency. CCR results were found as 0.31, 1.00 and 1.00 for Bayburt, Erzurum and Erzincan, respectively. In addition, in the study, it is predicted that RDAs are beneficial institutions in both national and local development, and that these structures, which do not have a distant past in Turkey, have some shortcomings, but with the studies to be done, these deficiencies will be eliminated and regional development will reach a more advanced level.

Anahtar Kelimeler

TRA1 Region, KUDAKA, Regional Development, DEA

Kaynakça

• 5449 Sayılı Kalkınma Ajanslarının Hizmetlerine İlişkin Kanun. (2006, 8 Şubat Resmi Gazete (Sayı: 26074). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr /eskiler/2006/02/20060208-1.htm
• Akpınar, R. (2010). Türkiye’de Kalkınma Ajanslarınca Hazırlanan Bölge Planlarına Dair Bir Kritik: İZKA’nın İzmir Bölge Planı (2010-2013) Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (4), 7-18.
• Bakırcı, F., (2006). Üretimde Etkinlik ve Verimlilik Ölçümü Veri Zarflama Analizi Teori ve Uygulama. Ankara: Atlas Yayınları.
• Berber, M. ve Celepçi E. (2006). Türk Bölgesel Kalkınma Politikalarında YeniArayışlar: Kalkınma Ajansları ve Türkiye’de Uygulanabilirliği. Erişim adresi: http:/www.metinberber.ktu.edu.tr/linkler/kajans.pdf
• Cankorkmaz, Z. (2011). Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Ajansları ve Bu Ajanslara Yönelik Eleştiriler, Dokuz Eylül Üniversitesi İİB Fakültesi Dergisi, 26(1), 113-138.
• Charnes, A., Cooper, W.W., and Rhodes, E. (1978). Measuring the Efficiency of Decision Making Units. European Journal of Operational Research, 2, 429-444.
• Dinç M, and Haynes K, (1999). Sources of Regional Inefficiency: An Integrated Shift-Share, Data Envelopment Analysis and Input-Output Approach. The Annals of Regional Science, 33, 469-489.
• Dirlik, O. (2015). Türkiye’de Kalkınma Ajanslarının Kurumsal Bağlamının Biçimlendirme Mekanizmaları Üzerine Bir Çözümleme. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• DPT (2004). Bölgesel Kalkınma Ajansları Yasa Tasarısı. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları. Hasanoğlu, M. ve Aliyev Z. (2006). Avrupa Birliği İle Bütünleşme Sürecinde Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Ajansları. Sayıştay Dergisi, 60, 81-103.
• Hekimoğlu B. ve Altındeğer M., (2006). Organik Tarım ve Bitki Koruma Açısından Organik Tarımda Kullanılacak Yöntemler. T.C. Samsun Valiliği Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü. Erişim adresi: https://kutuphane. tarimorman.gov.tr/vufind/Record/15785
• Kalkınma Ajansları (2022). Erişim adresi: https://ka.gov.tr/
• Kaynak, M. (2011). Kalkınma İktisadı. 4. Baskı. Ankara: Gazi Kitabevi.
• KUDAKA (2018). Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı. Erişim adresi: https://www.kudaka.org.tr/ ekler/670b2018_Faaliyet_RAPORU_Web_.pdf
• KUDAKA (2020). Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı. Erişim adresi: https://kudaka.org.tr/ekler/ bayburtstrat.pdf/2020
• KUDAKA (2022), Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı. Erişim adresi: https://kudaka.ka.gov.tr/home
• Kuyucu H., A. ve Tektaş, A. (2010). Bölgesel Kalkınma Ajansları: Etkin Fon Kullanımı ve Çok Düzeyli Yönetişime Geçiş. B. Akgül ve N. Uzay (Der.), Türkiye’de Bölgesel Kalkınmanın Yeni Örgütleri, Kalkınma Ajansları (s. 535-552) içinde. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Mengi, A. ve Algan, N (2003). Küreselleşme ve Yerelleşme Çağında Bölgesel Sürdürülebilir Gelişme. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Oskay, C. S. ve Kubar, Y. (2007). Avrupa Birliğine Uyum SürecindeTürkiye’de Bölgesel Kalkınmanın Finansmanında Kalkınma Ajansları. Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi, Yerel Ekonomiler Özel Sayısı, 204-214.
• Özgür, A. E. (2014). AB Uygulamaları Çerçevesinde Türkiye’de Kalkınma Ajansları. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özmen, F., (2008). AB Sürecinde Türkiye‟de Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Karşılaşabilecekleri Temel Sorun Alanları. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 327-340.
• Pınar, A. (2014). Karacadağ Kalkınma Ajansı Etki Analizi Raporu. Erişim adresi: https://www.karacadag.gov.tr/Dokuman/Dosya/GL9J98IP_etki_analizi_raporu.pdf
• Sayıştay (2018). Bölgesel Kalkınma Ajansları (BKA). Erişim adresi: https://www.sayistay.gov.tr/tr/Upload/62643830/files/raporlar/genel_raporları/kalkinma_ajanslari/2018_Kalkinma.pdf
• Sezen, B. (2009). Veri Zarflama Analizi. Erişim adresi: www.gyte.edu.tr/dersler/546/ISL686/VZA%20seminer.ppt Şimşek, A. (2013). Kalkınma Ajanslarının Performans Ölçümü. (Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi). Kalkınma Bakanlığı Uzmanlık Tezi, Ankara.
• TOBB (2021). Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği. Erişim adresi: https://www.tobb.org.tr/BilgiErisimMudurlugu/Sayfalar/Kurulan KapananSirket istatistikleri.php.
• TÜİK (2021). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/ Search/Search?text=ya%C5%9Fam%20endeksi&dil=1
• Tutar, F. ve Demiral, M. (2007). Yerel Ekonomilerin Yerel Aktörleri: Bölgesel Kalkınma Ajansları, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(1), 65-83.
• Yılmaz, B. (2011). Bölgesel Politikaların Tarihsel Gelişimi ve Yeni Bir Model Olarak Kalkınma Ajansları. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 15, 29-41.