Accounting for Bearer Plants within the Scope of IAS 16 and IAS 41: An Application on Table Grape Production

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 902 - 922, 06.10.2025

Ahmet Alataş

https://doi.org/10.29216/ueip.1696978

Öz

The study aims to practically address how to recognize the costs related to the production process of table grapes, which are considered as tangible fixed assets within the scope of accounting standards, in line with Turkish accounting standards. The data used in the application are based on the data between 2021 and 2024, which were obtained through regular field studies conducted by Manisa Viticulture Research Institute for the archive of the institution in order to guide sectoral studies. The Institute's plant investment data from 2021 to 2023 and harvest period data from 2024 were included in the application. As a result of the application; the highest cost in the three-year facility process occurred in the second year, this increase was due to the implementation of the direct planting system and the concentration of expenses for fixed capital investments in the relevant year, with the transition of the grape vines to the yield period, the accumulated costs can be capitalized in the “Carrier Plants” sub-account opened under the same account, when the transactions and cost elements for the production of one decare of grapes are evaluated within the scope of TAS 41; total production cost is 26 441 TL and the net fair value at the time of harvest is 50 000 TL.

Anahtar Kelimeler

TAS 16 , TAS 41 , Bearer Plants , Grapes

TMS 16 ve TMS 41 Kapsamında Taşıyıcı Bitkilerin Muhasebeleştirilmesi: Sofralık Üzüm Üretimi Üzerine Bir Uygulama

Öz

Çalışma, muhasebe standartları kapsamında maddi duran varlık sayılan taşıyıcı bitkilerden sofralık üzümün üretim sürecine ilişkin maliyetlerin, Türkiye muhasebe standartları doğrultusunda nasıl muhasebeleştirileceğini uygulamalı olarak ele almayı amaçlamaktadır. Uygulamada kullanılan veriler, Manisa Bağcılık Araştırma Enstitüsü tarafından yürütülen, sektörel çalışmaları yönlendirmek amacıyla, kurum arşivi için belirli aralıklarla yapılan düzenli saha çalışmalarıyla elde edilen 2021-2024 yılları arasındaki verilere dayanmaktadır. Enstitünün; 2021–2023 yılları arasındaki tesis yatırım verileri, 2024 yılından da hasat dönemi verileri uygulamaya dâhil edilmiştir. Uygulama sonucunda; üç yıllık tesis sürecinde en yüksek maliyetin ikinci yılda oluştuğu, bu artışın doğrudan dikim sisteminin uygulanması ve sabit sermaye yatırımlarına yönelik giderlerin ilgili yılda yoğunlaşmasından kaynaklandığı, üzüm asmalarının verim dönemine geçmesiyle birlikte, birikmiş maliyetler, aynı hesabın altında açılan “Taşıyıcı Bitkiler” alt hesabında aktifleştirme işleminin gerçekleştirilebildiği, bir dekarlık üzüm üretimi için yapılan işlemler ve maliyet unsurlarının TMS 41 kapsamında değerlendirildiğinde; toplam üretim maliyeti 26 441 TL, hasat anındaki net gerçeğe uygun değerin ise 50 000 TL olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

TMS 16 , TMS 41 , Taşıyıcı Bitkiler , Üzüm

Kaynakça

• Beller Dikmen, B., ve Köksal, A. G. (2018). Taşıyıcı bitkilerin TMS 16 maddi duran varlıklar standardı çerçevesinde değerlemesi ve muhasebeleştirilmesi: ceviz üretim işletmesinde bir uygulama. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(3), 82-96. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.433058. Bozzolan S, Laghı E, Matteı M. (2016). Amendments to the IAS 41 and IAS 16 - implications for accounting of bearer plants. Agric. Econ. – Czech, 62(4), 160-166. doi: 10.17221/48/2015-AGRICECON.
• Daly, A., ve Skaife, H. A. (2015). Accounting for biological assets and the cost of debt. Journal of International Accounting Research, 15(2), 31-47. https://doi.org/10.2308/jiar-51335
• Damian, M. I., Manoiu, S. M., Bonaci, G., ve Strouhal, J. (2014). Bearer plants: Stakeholders’ view on the appropriate measurement model. Accounting and Management Information Systems, 13(4), 719–738.
• De Souza, M. P. R., ve Shikida, P. F. A. (2021). Impact of amendments to IAS 16 and IAS 41 on the economic-financial position of Brazilian sugar-energy companies. Journal of Accounting, Management and Governance, 24(1), 1–17. https://doi.org/10.51341/1984-3925_2021v24n1a1
• Demirci, Ş.D., ve İsker, Ö. (2019). Türkiye muhasebe standartlarına göre zeytin yetiştiriciliği işletmelerinde muhasebe uygulamaları. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 21 (2), 282-304. http://dx.doi.org/10.31460/mbdd.449329.
• Doorasamy, M., Rotimi, M. E., Rajaram, R., ve Kebbi, M. J. (2022). Accounting and valuation of bearer plants in Cameroon. EuroEconomica, 1(41), 114–126. https://www.journals.univ-danubius.ro/index.php/euroeconomica/article/view/7821
• Gökgöz, A., ve Temelli, F. (2016). Tasıyıcı bitkilerin Türkiye muhasebe standartları çerçevesinde muhasebelestirilmesi. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 2(4), 142-154.
• Kaya, U., ve Atasel, O. Y. (2016). Taşıyıcı bitki olarak fındık ağaçlarına ilişkin tarımsal faaliyetlerin Türkiye muhasebe ve finansal raporlama standartlarına göre muhasebeleştirilmesi. K. Çalıyurt (Ed.), Prof. Dr. Fehmi Yıldız Anısına Muhasebe ve Finansta Güncel Konular içinde (112-135). Edirne: Trakya Üniversitesi Matbaası. Edirne: Trakya Üniversitesi İİBF Yayını.
• Kaygusuzoğlu, M., ve Emer, M.A. (2023). TMS 16 kapsamında taşıyıcı bitkiler ve muhasebeleştirme uygulamaları: antep fıstığı örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 15 (2), 1485-1503.
• Keleş, D., ve Özulucan, A. (2020). Taşıcıyı bitkilerin TMS 16: maddi duran varlıklar standardı kapsamında muhasebeleştirilmesi: fındık yetiştiriciliği yapan bir tarım işletmesinde uygulama. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 343-363. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.690019
• Kıral, T., Kasnakoğlu H., Tatlıdil, F., Fidan. H., ve Gündoğmuş, E. (1999). Tarımsal ürünler için maliyet hesaplama metodolojisi ve veri tabanı rehberi. Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Proje Raporu: 1999-13, Ankara. (https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/Yayın%20Arşivi/19972005%20Yayın%20Arşivi/YayınNo37.pdf )
• Kıymetli Şen, İ., ve Karagül, A. (2014). Yeni bir maddi duran varlık sınıfı olarak taşıyıcı bitkiler: muhasebeleştirme ve ölçme. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 7(3), 27-48.
• Nardi, P. C. C., ve Silva, R. L. M. da. (2023). IAS 41 and biological assets in Brazil: is the information really useful?. Revista Catarinense Da Ciência Contábil, 22, e3365. https://doi.org/10.16930/2237-766220233365
• Özulucan, A., ve Doğan, Z. (2024). Tarım işletmelerinde TMS 16 ve VUK kapsamında amortisman işlemlerinin değerlendirilmesi ve muhasebe uygulamaları. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 10(1), 112-135.
• Paksoy, Ö. B. (2021). TMS 16: maddi duran varlıklar standardı kapsamında taşıyıcı bitkilerin muhasebeleştirilmesi ve bir badem bahçesinde uygulama. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(3), 1522-1542
• Renaldo, N., Fransisca, L., Junaedi, A. T., Suhardjo, S., Tanjung, A. R., Chandra, T., Andi, A., ve Anton., A. (2025). Development of plant accounting research: Evidence from Indonesia 2017–2021 with sustainability value creation. Bilancia: Jurnal Ilmiah Akuntansi, 9(1), 82–92. https://doi.org/10.35145/bilancia.v9i1.4901
• Suteja, D., Suryawati, R. F., Soetedjo, S., Yuniarti, A., Sauri, S., ve Puspitasari, L. (2024). Accounting treatment of coffee as bearer plant asset at Perumda Perkebunan Kahyangan Jember. Jurnal Manajemen dan Organisasi (JMO), 15(4), 470–481. https://doi.org/10.29244/jmo.v15i4.52261
• Svoboda, P., ve Bohusova, H. (2017). Amendments to IAS 16 and IAS 41: Are there any differences between plant and animal from a financial reporting point of view?. Acta Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae Brunensis, 65(1), 0327–0337. https://doi.org/10.11118/actaun201765010327
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM). (2022). Bağcılık sektör politika belgesi 2022–2026. Tarım ve Orman Bakanlığı.
• TMS 16 Maddi Duran Varlıklar Standardı, https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/Türkiye%20Muhasebe%20Standartları/TMSTFRS2018Seti/TMS/TMS_16_2018.pdf, (Erişim Tarihi: 10.12.2024.)
• TMS 41-Tarımsal Faaliyetler Standardı, https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/Türkiye%20Muhasebe%20Standartları/TMSTFRS2016Seti/TMS41.pdf, (Erişim Tarihi: 10.12.2024).
• Tursun, M., ve Tursun, A. (2024). Badem üretimine ilişkin faaliyetlerin Türkiye muhasebe standartları (TMS-16, TMS-20 ve TMS-41) çerçevesinde değerlemesi ve muhasebeleştirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (62), 1-17. https://doi.org/10.30794/pausbed.1429757
• Yalçın, E., ve Şendurur, U. (2021). Tarım işletmelerinde bahçe bitkileri üretim faaliyetlerinin TMS 41’e göre muhasebeleştirilmesi. İşletme Akademisi Dergisi, 2(2), 155–175. https://doi.org/10.5281/zenodo.8031435
• Yalçın, S. (2022). Muhasebe mevzuatı ve standartlarında tarımsal faaliyetler: muhasebeleştirme ve ölçüm. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (71), 24-43. https://doi.org/10.51290/dpusbe.977972
• Yasan Ataseven, Z. (2024). Tarım Ürünleri Piyasaları: Üzüm Tarım Ürünü Raporu – Temmuz 2024. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (TEPGE), Tarım ve Orman Bakanlığı. https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Menu/27/Tarim-Urunleri-Piyasalari
• Yazarkan, H. (2016). Üretim işletmelerine ait fındık bahçelerine ilişkin mali işlemlerin Türkiye muhasebe standartları (TMS) çerçevesinde muhasebeleştirilmesi: Durak fındık A.Ş. örneği. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 23 (2), 409-434.
• https://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/Kurul%20Kararları/Finansal%20Raporlama%20Standartlarına%20Uygun%20Hesap%20Planı%20_18.07.pdf).
• https://www.kgk.gov.tr/ContentAssignmentDetail/2531/FinansalRaporlama-Standartlarına-Uygun-Hesap-Planı-Taslağı
• https://www.verginet.net/Dokumanlar/2008/VUK-333-Ek.pdf
• https://manisa.tarimorman.gov.tr/Menu/32/Manisa-Sultani-Cekirdeksiz-Uzumu
• https://ismmmo.org.tr/dosya/415/Mevzuat-Dosya/tekduzhesapplani.pdf