Entegre Raporlama Çerçevesi'nde Tanımlanan Sermaye Öğelerinin Değer Yaratma Süreci ile İlişkisi: BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’nde Bir Araştırma

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 2, 249 - 276, 25.10.2022

Uğur Kaya Oğuz Yusuf Atasel

https://doi.org/10.20979/ueyd.1127256

Öz

Bu çalışmanın amacı, Uluslararası Entegre Raporlama Çerçevesi’nde tanımlanan sermaye öğelerinin, nicel anahtar performans göstergelerini ortaya koyarak değer yaratma süreciyle olan ilişkisini belirlemektir. Araştırma kapsamında Borsa İstanbul (BIST) Sürdürülebilirlik Endeksi’nde yer alan finans sektörü dışındaki işletmelerin 2010-2019 yılları arasında yayımladıkları raporlar incelenmiştir. Sermaye öğelerinin değer yaratma süreciyle ilişkisi panel regresyon modelleri aracılığıyla test edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda; işletmelerin değeriyle nicel olarak ölçülen sermaye öğelerinden entelektüel, insan, sosyal ve ilişkisel, finansal sermaye (kar payları) arasında pozitif ilişki bulunmuştur. Ayrıca işletmelerin değeriyle doğal sermaye, üretilmiş sermaye ve finansal sermaye (finansman giderleri) arasında ise negatif bir ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Entegre Raporlama, Sermaye Öğeleri, Değer Yaratma

The Relationship of Capital Items Defined in the Integrated Reporting Framework with the Value Creation Process: A Study in the BIST Sustainability Index

Öz

The aim of this study is to determine the relationship between the capitals in the International Integrated Reporting Framework and the value creation process by revealing the quantitative key performance indicators. The scope of the study included an examination of reports published between 2010 and 2019 by companies outside the financial sector that are members of the Borsa Istanbul (BIST) Sustainability Index. Panel regression models have been used to investigate the relationship between capitals and value creation process. As a result of the analyses, a positive relationship has been found between the value of the companies and the quantitatively measured capitals of intellectual, human, social and relational, financial capital (dividend). Furthermore, a negative relationship has been found between the value of the companies and natural, manufactured, and financial capital (financing expenses).

Anahtar Kelimeler

Integrated Reporting, Capital Items, Value Creation

Kaynakça

• Accounting Standards Steering Committee (ASSC) (1975). The Corporate Report, London: ASSC.
• Adams, C. A., Potter, B., Singh, PJ. ve York, J. (2016). Exploring the Implications of Integrated Reporting for Social Investment (Disclosures). The British Accounting Review, 48(3), 283-296.
• Ağdeniz, Ş. (2018). Entegre Raporlamada İç Denetimin Rolü. Mali Çözüm Dergisi, (147), 121-138.
• Aras, G., Aybars, A. ve Kutlu, Ö. (2011). The Interaction Between Corporate Social Responsibility and Value Added Intellectual Capital: Empirical Evidence from Turkey. Social Responsibility Journal, 7(4), 622 – 637.
• Aras, G. ve Sarıoğlu, G. U. (2015). Kurumsal Raporlamada Yeni Dönem: Entegre Raporlama, İstanbul: TUSİAD Yayınları.
• Ataman Gökçen, B. ve Eldemir, E. (2019). Entegre Raporlama ve Türk İşletmelerinde Uygulanmasına İlişkin Bir Araştırma. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(3), 357-378.
• Atasel, O. Y. (2021). Kurumsal Raporlama Türü Olarak Entegre Raporlamada Tanımlanan Sermaye Öğelerinin Değer Yaratma Süreci ile İlişkisi Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi – Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Atasel, O. Y., Güneysu, Y. ve Ünal, H. (2020). Impact of Environmental Information Disclosure on Cost of Equity and Financial Performance in an Emerging Market: Evidence from Turkey. Ekonomika, 99(2), 76-91.
• Baird, P. L., Celikkol Geylani, P. ve Roberts, J. A. (2012). Corporate Social and Financial Performance Re-Examined: Industry Effects in a Linear Mixed Model Analysis. Journal of Business Ethics, 109, 367–388.
• Baltagi, B.H., Jung, B.C. ve Song, S.C. (2010). Testing for Heteroskedasticity and Serial Correlation in A Random Effects Panel Data Model. Journal of Econometrics, 154(2), 122-124.
• Barnett, M. L. (2007). Stakeholder Influence Capacity and the Variability of Financial Returns to Corporate Social Responsibility. Academy of Management Review, 32(3), 794–816.
• Barth, M. vd. (2017). The Economic Consequences Associated with Integrated Report Quality: Capital Market and Real Effects. Accounting, Organizations and Society, (62), 43-64.
• Bayraktaroğlu, A.E., Calisir, F. ve Baskak, M. (2019). Intellectual Capital and Firm Performance: An Extended VAIC Model. Journal of Intellectual Capital, 20(3),406-425.
• Bellikli, U. ve Daştan, A. (2021). Accounting Conservatism and Intellectual Capital: Evidence From Turkey With Comparison Models and Sectors. Ege Academic Review, 21(4), 333-355.
• Bhattacharyya, A. ve Rahman, M. L. (2019). Mandatory CSR Expenditure and Firm Performance. Journal of Contemporary Accounting and Economics, 15(3), 100163-100179.
• Blacconiere, W. G. ve Patten, D. M. (1994). Environmental Disclosures, Regulatory Costs, and Changes in Firm Value. Journal of Accounting and Economics, 18(3), 357-377.
• Busco, C., Frigo, M. L., Quattrone, P. ve Riccaboni, A. (2013). Towards Integrated Reporting: Concepts, Elements and Principles. Cristiano Busco vd. (Eds.), Integrated Reporting Concepts and Cases that Redefine Corporate Accountability, içinde (3-18), Switzerland: Springer International Publishing.
• Carter, D. A., D'Souza, F., Simkins, B.J. ve Simpson, W.G. (2010). The Gender and Ethnic Diversity of US Boards and Board Committees and Firm Financial Performance. Corporate Governance: An International Review, 18(5), 396–414.
• Chin Chen, M., Cheng, S. ve Hwang, Y. (2005). An Empirical Investigation of the Relationship between Intellectual Capital and Firms’ Market Value and Financial Performance. Journal of Intellectual Capital, 6(2), 159-176.
• Clarke, M., Seng, D. ve Whiting, R. H. (2011). Intellectual Capital and Firm Performance in Australia. Journal of Intellectual Capital, 12(4), 505-530.
• Conway, E. (2019). Quantitative Impacts of Mandatory Integrated Reporting. Journal of Financial Reporting and Accounting, 17(4), 604-634.
• Cortesi, A. ve Vena, L. (2019). Disclosure Quality under Integrated Reporting: A Value Relevance Approach. Journal of Cleaner Production, 220, 745-755.
• Çetin, M. (2005). Doğal Sermaye (Kritik Doğal Sermaye) ve Sürdürülebilir Kalkınma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 313-328.
• Çıkrıkçı, M. ve Daştan, A. (2002). Entelektüel Sermayenin Temel Finansal Tablolar Aracılığı ile Sunulması. Bankacılar Dergisi, (43), 18-32.
• Dereköy, F. (2018). Entegre Raporlama Uygulamalarının Uluslararası Entegre Raporlama Çerçevesi Bağlamında Değerlendirilmesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(32), 589-608.
• Deswanto, R. B. ve Siregar, S. V. (2018). The Associations between Environmental Disclosures with Financial Performance, Environmental Performance, and Firm Value. Social Responsibility Journal, 14(1), 180-193.
• Doucouliagos, H., Haman, J. ve Askary, S. (2007). Directors’ Remuneration and Performance in Australian Banking. Corporate Governance: An International Review, 15(6), 1363-1383.
• Dönmez, A. ve Erol, İ. (2016). Entelektüel Sermayenin Ölçülmesi: VAIC™ Yöntemi Yardımıyla BIST-Sürdürülebilirlik Endeksi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama. Mali Çözüm Dergisi, (138), 27-56.
• Dumitru, M. vd. (2015). Marketing Communications of Value Creation in Sustainable Organizations. The Practice of Integrated Reports”, Amfiteatru Economic Journal, The Bucharest University of Economic Studies, 17(40), 955-976.
• Eccles, R. G. ve Krzus, M. P. (2010). One Report Integrated Reporting for A Sustainable Strategy, New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
• Eccles, R. G. ve Serafeim, G. (2014). Corporate and Integrated Reporting: A Functional Perspective. Harvard Business School, 1-21.
• Eccles, R. G., Krzus, M. P. ve Ribot, S. (2015). The Integrated Reporting Movement - Meaning, Momentum, Motives and Materiality, New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
• Elmacı, O. ve Sevim, Ş. (2017). Entegre Raporlamada Küresel Gelişmeler ve Türkiye için Bir Model Önerisi. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(8), 18-36.
• Ercan, C. ve Kestane, A. (2017). Entegre Raporlama ve Türkiye’deki Uygulama Örnekleri Üzerine Bir Araştırma. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(4), 73-86.
• Flower, J. (2015). The International Integrated Reporting Council: A Story of Failure. Critical Perspectives on Accounting, (27), 1-17.
• Freedman, M. ve Jaggi, B. (1982). Pollution Disclosures, Pollution Performance and Economic Performance. The International Journal of Management Science, 10(2), 167-176.
• Frias-Aceituno, J. V., Rodríguez-Ariza, L ve Garcia-Sánchez, I. M. (2014). Explanatory Factors of Integrated Sustainability and Fnancial Reporting. Business Strategy and the Environment, (23), 56–72.
• Galbreath, J. ve Shum, P. (2012). Do Customer Satisfaction and Reputation Mediate the CSR–FP Link? Evidence from Australia. Australian Journal of Management, 37(2), 211–229.
• Gençoğlu, Ü. G. ve Aytaç, A. (2016). Kurumsal Sürdürülebilirlik Açısından Entegre Raporlamanın Önemi ve BIST Uygulamaları. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (72), 51-66.
• Girella, L., Rossi, P. ve Zambon, S. (2019). Exploring The Firm and Country Determinants of The Voluntary Adoption of Integrated Reporting. Business Strategy and the Environment, (28), 1323-1340.
• Gökten, S. (2016). Entegre Raporlama Yaklaşımı için Uygulamaya Yönelik Sistematik Bir Öneri. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 18(4), 741-765.
• Grassmann, M. (2021). The Relationship between Corporate Social Responsibility Expenditures and Firm Value: The Moderating Role of Integrated Reporting. Journal of Cleaner Production, (285), 1-16.
• Güney, A. (2018). Entegre Raporlama, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Gürkan, S., Gökbulut, R. İ. ve Çolak N. (2015). Entelektüel Katma Değer Katsayısı Bileşenlerinin İşletmelerin Finansal Performansı Üzerindeki Etkisi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 45-64.
• Haller, A. (2016). Value Creation: A Core Concept of Integrated Reporting. Chiara Mio (Ed.), Integrated Reporting A New Accounting Disclosure, içinde (37-57), London: Macmillan Publishers Ltd.
• Haller, A. ve van Staden, C. (2014). The Value Added Statement: An Appropriate Instrument for Integrated Reporting. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 27(7), 1190-1216.
• Hamilton, S., Jo, H. ve Statman, M. (1993). Doing Well While Doing Good? The Investment Performance of Socially Responsible Mutual Funds. Financial Analysts Journal, 49(6), 62–66.
• International Integrated Reporting Council (IIRC) (2021). International <IR> Framework (Entegre Raporlama Çerçevesi [ERÇ]). https://integratedreporting.org/wp-content/uploads/2021/01/InternationalIntegratedReportingFramework.pdf (Erişim: 25.06.2021).
• Katsikas, E., Rossi, F. M. ve Orelli, R. L. (2017). Towards Integrated Reporting Accounting Change in the Public Sector, Switzerland: Springer.
• Kaya, H. P. (2015). Entegre Raporlama Sisteminin Ortaya Çıkış Sebepleri ve Şirketlere Sağlayacağı Faydalar. Muhasebe ve Denetime BAKIŞ, 15(45), 113-130.
• Kaya, U. (2013). İnsan Kaynakları Muhasebesi, 1. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Kaya, U., Aygün, D. ve Yazan, Ö. (2016). Yeni Bir Kurumsal Raporlama Yaklaşımı Olarak Entegre Raporlama ve Dünyadaki Uygulama Örnekleri Üzerine Bir Araştırma. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 85-101.
• Kendirli, S. ve Konak, F. (2015). Entelektüel Sermayenin Ölçülmesi ve Firma Performansı Üzerinde Etkisi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Bilişim Şirketleri Üzerine Bir Uygulama. Sakarya İktisat Dergisi, 4(1), 31-51.
• Kızıltan, B. (2021). Entegre Raporlama: Bankacılık ve Çimento Sektörleri Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Başkent Üniversitesi - Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kim, T. H. ve Kim, B. (2018). Firm’s Environmental Expenditure, R&D Intensity, and Profitability. Sustainability, 10(6), 2071-2082.
• Lai, A., Melloni, G. ve Stacchezzini, R. (2016). Corporate Sustainable Development: Is ‘Integrated Reporting’ A Legitimation Strategy?. Business Strategy and the Environment, 25(3), 165–177.
• Laing, G., Dunn, J. ve Hughes-Lucas, S. (2010). Applying The VAIC™ Model to Australian Hotels. Journal of Intellectual Capital, 11(3), 269-283.
• Lee, K. ve Yeo, G. H. (2016). The Association between Integrated Reporting and Firm Valuation. Review of Quantitative Finance and Accounting, 47(4), 1221-1250.
• Lin, CH., Yang, HL. ve Liou, DY. (2009). The Impact of Corporate Social Responsibility on Financial Performance: Evidence from Business in Taiwan. Technology in Society, 31(1), 56–63.
• Maditinos, D. vd. (2011). The Impact of Intellectual Capital on Firms’ Market Value and Financial Performance. Journal of Intellectual Capital, 12(1), 132-151.
• Meek, G. K. ve Gray, S. J. (1988). The Value Added Statement: An Innovation for US Companies?. Accounting Horizons, 2(2), 73-81.
• Mittal, R. K., Sinha, N. ve Singh, A. (2008). An Analysis of Linkage between Economic Value Added and Corporate Social Responsibility. Management Decision, 46(9), 1437-1443.
• Mondal, A. ve Ghosh, S. K. (2012). Intellectual Capital and Financial Performance of Indian Banks. Journal of Intellectual Capital, 13(4), 515-530.
• Muttakin, M. B., Mihret, D., Lemma, T. T. ve Khan, A. (2020). Integrated Reporting, Financial Reporting Quality and Cost of Debt. International Journal of Accounting & Information Management, 28(3), 517-534.
• Oliver, J., Vesty, J. ve Brooks, A.. (2016). Conceptualising Integrated Thinking in Practice. Managerial Auditing Journal, 31(2), 228-248.
• Orhunbilge, N. (2002). Uygulamalı Regresyon ve Korelasyon Analizi, 2. Baskı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Basım ve Yayınevi.
• Orlitzky, M. Schmidt, F. L. ve Rynes S. L. (2003). Corporate Social and Financial Performance: A Meta-analysis. Organizational Studies, 24(3), 403-441.
• Oshika, T. ve Saka, C. (2017). Sustainability KPIs for Integrated Reporting”, Social Responsibility Journal, 13(3), 625-642.
• Öztürk, M. B. ve Demirgüneş, K. (2008). Entelektüel Sermayenin Firma Değeri Üzerindeki Etkisinin Entelektüel Katma Değer Katsayısı Yöntemi ile Tespiti: Hisse Senetleri İMKB’de İşlem Gören Üretim Firmaları Üzerine Ampirik Bir Çalışma. İMKB Dergisi, 10(37), 59-80.
• Öztürk, S. (2019). Geleceğin Kurumsal Raporlama Yaklaşımı Olarak Entegre Raporlama: Garanti Bankası Örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (81), 1-20.
• Peng, C. ve Yang, M. (2014). The Effect of Corporate Social Performance on Financial Performance: The Moderating Effect of Ownership Concentration. Journal of Business Ethics, 123, 171–182.
• Perera Aldama, L. ve Zicari, A. (2012). Value‐Added Reporting As A Tool for Sustainability: A Latin American Experience. Corporate Governance: The International Journal of Business in Society, 12(4), 485–498.
• Pistoni, A., Songini, L. ve Bavagnoli, F. (2018). Integrated Reporting Quality: An Empirical Analysis. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 25(4), 489-507.
• Pulic, A. (1998). Measuring The Performance of Intellectual Potential in Knowledge Economy. https://xa.yimg.com/kq/groups/21741988/1414311172/name/pulic+1998.pdf (Erişim: 23.10.2019).
• Pulic, A. (2000). VAIC™ – An Accounting Tool for IC Management. Int. J. Technology Management, (20), 702-714.
• Pulic, A. (2004). Intellectual Capital-Does It Create or Destroy Value?. Measuring Business Excellence, 8(1), 62-68.
• Rinaldi, L., Unerman, J. ve de Villiers, C. (2018). Evaluating the Integrated Reporting Journey: Insights, Gaps and Agendas for Future Research. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 31(5), 1294-1318.
• Russo, A. ve Perrini, F. (2010). Investigating Stakeholder Theory and Social Capital: CSR in Large Firms and SMEs. Journal of Business Ethics, 91, 207-221.
• Salvi, A. vd. (2020). Intellectual Capital Disclosure in Integrated Reports: The Effect on Firm Value. Technological Forecasting & Social Change, 160, 120228-120235.
• Sarıay, M. A. İ. ve Özulucan, A. (2017). Entelektüel Sermayeyi İşletme Düzeyinde Ölçen Yöntemlerin Karşılaştırılması: BİST’te Bir Uygulama. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 10(3), 291-314.
• Sarumpaet, S. (2005). The Relationship between Environmental Performance and Financial Performance of Indonesian Companies. Jurnal Akuntasi & Keuangan, 7(2), 89-98.
• Shiu, H. (2006). Application of the VAIC Method to Measures of Corporate Performance: A Quantile Regression Approach. The Journal of American Academy of Business, 8(2), 156-160.
• Sofian Neacsu, I. (2018). Approaching Value Creation from An Integrated Reporting Perspective. The 6th International Scientific Conference IFRS: Global Rules and Local Use, 247-260, Prag. https://www.researchgate.net/publication/332469790 (Erişim: 20.05.2020).
• Stewart, T. A. (1997). Intellectual Capital: the New Wealth of Organization, New York: Doubleday/Currenc.
• Sueyoshi, T. ve Goto, M. (2009). Can Environmental Investment and Expenditure Enhance Financial Performance of US Electricutility Firms under the Cleanair Act Amendment of 1990?. Energy Policy, 37(11), 4819-4826.
• Şeker, Y. ve Şengür, E. D. (2021). The Impact of Environmental, Social, and Governance (ESG) Performance on Financial Reporting Quality: International Evidence. Ekonomika, 100(2), 190-212.
• Tan, H. P., Plowman, D. ve Hancock, P. (2007). Intellectual Capital and Financial Returns of Companies. Journal of Intellectual Capital, 8(1), 76-95.
• Ting, I. W. K. ve Lean, H. H. (2009). Intellectual Capital Performance of Financial Institutions in Malaysia. Journal of Intellectual Capital, 10(4), 588-599.
• Türk Dil Kurumu (2021). Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr/ (Erişim: 03.05.2021).
• Vig, S. ve Datta, M. (2018). Corporate Governance and Value Creation: A Study of Selected Indian Companies. Int. J. Indian Culture and Business Management, 17(3), 259-281.
• Vitolla, F., Raimo, N., Rubino, M. ve Garzoni, A. (2020). The Determinants of Integrated Reporting Quality in Financial Institutions. Corporate Governance, 20(3), 429-444.
• Wooldridge, J. M. (2002). Econometric Analysis of Cross Section and Panel Data, Cambridge, Massachusetts London: The MIT Press.
• Yanık, S. ve Türker, İ. (2012). Sürdürülebilirlik ve Sosyal Sorumluluk Raporlamasındaki Gelişmeler (Tümleşik Raporlama). İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (47), 291-308.
• Yörük, N. ve Erdem, M. S. (2008). Entelektüel Sermaye ve Unsurlarının, İMKB’de İşlem Gören Otomotiv Sektörü Firmalarının Finansal Performansı Üzerine Etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 397-413.
• Yücenurşen, M. (2021). Entegre Raporlama Vekalet Teorisi, Kurumsal Teori ve Meşrutiyet Teorileri Çerçevesinde Bir Değerlendirme, Ankara: Gazikitabevi.
• Yüksel, F. (2017). Entegre Raporlama Finansal ve Finansal Olmayan Bilgilerin Entegrasyonu, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Yüksel, F. ve Arıcı, H. (2017). Hizmet İşletmelerine Ait Raporların Entegre Raporlama İlkeleri Açısından İncelenmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (16. UİK Özel Sayısı), 729-748.