Türkiye’nin Tarımsal Ürün Deseninin Batı ve Orta Anadolu Özelinde Analizi

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 251 - 272, 04.10.2023

Damla Özekan , Dilara Mumcu Akan

https://doi.org/10.20979/ueyd.1314143

Öz

Tarımsal ürün deseni, belirli bir coğrafi bölgede üretilen tarımsal ürünlerin çeşitlilik ve dağılımını ifade eden bir terimdir. Bu desen, tarım sektöründe üretimin yapıldığı alanlarda, bitki yetiştiriciliği ve hayvancılık gibi faaliyetlerin hangi ürünler üzerine odaklandığını ve bu ürünlerin hangi bölgelerde yoğunlaştığını belirlemek için kullanılır. Tarım deseni; gıda güvenliği, ekonomik kalkınma, çevresel sürdürülebilirlik, iklim değişikliği, kırsal kalkınma ve toplumsal refah gibi bir çok konu açısından son derece önem taşımaktadır. Tarım, Türkiye ekonomisi açısından oldukça büyük bir öneme sahiptir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin tarımsal ürün deseninin Batı ve Orta Anadolu Bölgeleri özelinde analizini yapmaktır. Bu bölgelerin seçilme nedeni, Türkiye’nin bölgeleri arasında en geniş tarımsal alana sahip bölgeler olmasıdır. Bu bağlamda çalışmada öncelikle tarımsal ürün deseninin tanımı yapılarak önemli olma nedenleri üzerinde durulmuş, ardından Batı ve Orta Anadolu Bölgeleri’nin, alt bölgeleriyle birlikte tarımsal ürün desenleri incelenmiş ve 1995-2020 yılları arasındaki değişimler saptanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

tarımsal ürün deseni, bölgesel gelişme, Türkiye, Batı Anadolu, Orta Anadolu

Analysis of Turkey's Agricultural Product Pattern in Western and Central Anatolia

Öz

Agricultural product pattern is a term that expresses the diversity and distribution of agricultural products in a particular geographical region. This pattern is used to determine which products such as plant breeding and animal husbandry are focused on in the areas where production is made in the agricultural sector and in which regions these products are concentrated.The agricultural pattern is extremely important in terms of many issues such as food security, economic development, environmental sustainability, climate change, rural development and social welfare. Agriculture is of great importance for the Turkish economy. The aim of this study is to analyze Turkey's agricultural product pattern in the West and Central Anatolia Regions. The reason for choosing these regions is that they are the regions with the largest agricultural area among the regions of Turkey. In this context, in this study, firstly, the definition of the agricultural product pattern and the reasons for its importance are emphasized, then the agricultural product patterns of the Western and Central Anatolian Regions, together with their sub-regions, are examined and the changes between the years 1995-2020 are tried to be determined.

Anahtar Kelimeler

agricultural product pattern, regional development, Türkiye, Western Anatolia, Central Anatolia

Kaynakça

• Abacı, N.İ., Demiryürek, K. (2019), Çiftçilerin Ürün Desenlerine Karar Vermelerini Etkileyen Faktörler: Samsun İli Bafra İlçesi Sebze Yetiştiricileri Örneği, Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 7(3), ss. 426-434.
• Çalışkan, E., (2014), Bitki Fizyolojisi, http://www.mku.edu.tr/files/898-dfe752ff-e965-425e-95f4-443f56acba11.pdf, (Erişim: 09.06.2023).
• Deniz, M, Hiç, Ö., (2022), İklim Değişikliği ve Tarımın Değişen Yüzü: Artan Riskler, Tarımdaki Daralmalar ve Orman Yangınları Sonrası Politika Önerileri, Biga İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, ss. 12-22. Engindeniz,
• S., Adanacıoğlu, H., (2011), Tarımsal Üretimde Etkili Olan Faktörlerin Analitik Yaklaşımla İncelenmesi: Buğday Örneği, TKB Türktarım Dergisi, Sayı 200, ss. 20-28.
• Hiç, Ö., Hiç Gencer, (2021), Tarım Politikalarının Ürün Desenine Etkileri: Türkiye Örneği, International Conference on Eurasian Economies 2021, ss. 500-504.
• Kaya, Y.,(2001), Türkiye’de Çerezlik Ayçiçeği ve Tohumculuğu, T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, https://arastirma.tarimorman.gov.tr/ttae/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=52, (Erişim: 09.06.2023).
• MEVKA, (2012). Konya’da Tarımsal Sanayilerde Yapısal Özelliklerin Analizi ve Rekabet Stratejilerinin Modellenmesi Projesi Sonuç Raporu, Konya Ticaret Borsası, https://www.mevka.org.tr/assets/upload/dosyalar/DsylZyUme720201721606PM.pdf, (Erişim: 09.06.2023).
• MEVKA, (2019), TR52 Bölgesinde Tarımda Bitkisel Üretimin Mevcut Durumu, https://www.mevka.org.tr/assets/upload/dosyalar/DsypGJv8j2262021103910AM.pdf, (Erişim: 09.06.2023)
• ORAN Kalkınma Ajansı, (2014), TR72 Bölgesi Alt Bölge Çalışması, https://www.oran.org.tr/images/dosyalar/20180803152805_0.pdf, (Erişim: 08.06.2023).
• ORAN Kalkınma Ajansı, (2016), TR72 Bölge Tarımı İçin Uygun Model Tarım Uygulamaları Fizibilite Etüdü Raporu, https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/assets/upload/dosyalar/29.pdf, (Erişim:10.06.2023).
• Özdemir, Z. (1991), Türk Tarımında Destekleme Uygulamaları ve Sonuçları, İ.Ü.İktisat Fakültesi Mecmuası , no.47, ss. 47-56.
• T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, (ÇŞB), Çevresel Göstergeler, https://cevreselgostergeler.csb.gov.tr/kisi-basina-tarim-alani-i-85832, (Erişim: 08.06.2023).
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Bitkisel Üretim Verileri, 2020, https://www.tarimorman.gov.tr/sgb/Belgeler/SagMenuVeriler/BUGEM.pdf, (Erişim: 10.06.2023).
• TEPGE, (2021), Tarım Ürünleri Piyasaları: Patates, T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/PDF%20Tarım%20Ürünleri%20Piyasaları/2021-Haziran%20Tarım%20Ürünleri%20Raporu/Patates,%20Haziran-2021,%20Tarım%20Ürünleri%20Piyasa%20Raporu,%20TEPGE.pdf, (Erişim: 08.06.2023).
• TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, (2018), Buğday Raporu, https://www.zmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=30125&sube=0, (Erişim: 07.06.2023).
• Türkiye İstatistik Kurumu, (TÜİK), (2021), Bölgesel İstatistikler, https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/tabloOlustur.do#,(Erişim: 09.06.2023).
• Türkiye İstatistik Kurumu, (TÜİK), (2022), Dönemsel Gayrisafi Yurtiçi Hasıla, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Donemsel-Gayrisafi-Yurt-Ici-Hasila-IV.-Ceyrek:-Ekim---Aralik,-2022-49664, (Erişim: 09.06.2023).
• Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, (TOBB), (2013), Türkiye Tarım Sektörü Raporu, TOBB Yayınları, Yayın No: 2014/230.
• Yanmaz, R. (2014), Türkiye’nin Çekirdek Kabağı Potansiyeli, Çerezlik Kabak Çalıştayı, T.C. Kayseri Valiliği, İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, 26.11.2014, ss. 1-12.