YAPAY ZEKA DESTEKLİ VE GELENEKSEL İNSAN ÇEVİRİSİ SÜREÇLERİNDE VERİMLİLİK VE ÇEVİRİ KALİTESİNİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 235 - 253, 27.12.2025

Yasin Güneri

https://doi.org/10.55036/ufced.1790451

Öz

Bu çalışma, yapay zeka (YZ) destekli çeviri süreçleri ile geleneksel insan çevirisi yöntemlerinin verimlilik ve çeviri kalitesi açısından karşılaştırmalı analizini amaçlamaktadır. Günümüzde çeviri sektöründe YZ tabanlı makine çevirisi, çeviri belleği sistemleri ve otomatik düzeltme araçları yaygın biçimde kullanılmakta, bu teknolojiler çeviri hızını artırmakta ve iş akışlarını optimize etmektedir. Araştırmada, her iki çeviri yönteminin işlem süresi, maliyet, terminoloji tutarlılığı, bağlam uyumu ve dilsel doğruluk kriterleri üzerinden performansları değerlendirilmiştir. Bulgular, YZ destekli çeviri sistemlerinin yüksek hız ve maliyet avantajı sağladığını, özellikle teknik metinlerde terminoloji tutarlılığını koruma konusunda başarılı olduğunu göstermektedir. Ancak, edebi ve kültürel bağlam gerektiren metinlerde insan çevirmenlerin anlam derinliği, üslup bütünlüğü ve kültürel uyarlama açısından daha üstün olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak, YZ teknolojileri çeviri süreçlerinde verimliliği önemli ölçüde artırmakta; ancak yüksek düzeyde anlam, bağlam ve kültürel hassasiyet gerektiren durumlarda insan çevirisinin vazgeçilmez bir rol üstlenmeye devam ettiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yapay Zeka , Makine Çevirisi , İnsan Çevirisi , Çeviri Kalitesi

Kaynakça

• Aydın, N. (2020, 2 Kasım). İnsanlığın dönüm noktası: 2045. Capital. https://www.capital.com.tr/yazarlar/nevzat-aydin/insanligin-donum-noktasi-2045
• Balkul, H. İ. (2015). Çeviri teknolojileri ve çeviri eğitimi (Doktora tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Bozkurt, A. (2024). Stanford HAI Yapay Zekâ Raporu İncelemesi. Bilgi Yönetimi, 7(2), 445-457.
• Chowdhary, K. R. (2020). Introducingartificialintelligence. InFundamentals of ArtificialIntelligence (ss. 1-23). Springer.
• Doğan, C. (2018). Çeviri etkinliğinde anlam karmaşası. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, XI(120).
• Doğan, M. (2021). Yapay zeka ve özgür irade: Yapay özgür iradenin imkanı. TRT Akademi.
• Genç, A., & Çınar Yağcı, Ş. (2024). Çeviribilim alanında yapay zekâ üzerine ulusal alan yazında yazılmış makalelerin eğilimleri üzerine bir araştırma. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(3), 119-136. https://doi.org/10.17011/apples/urn.201902191584
• Larson, E. J. (2021). Themyth of artificialintelligence: Whycomputerscan'tthinkthewaywe do. Harvard UniversityPress.
• Lawton, G. (2025). History of generative AI innovationsspans 9 decades. TechTarget. https://www.techtarget.com/searchenterpriseai/tip/History-of-generative-AI-innovations-spans-9-decades
• Mainzer, K. (2019). Artificialintelligence -When do machinestakeover?.Springer Nature.
• NIMDZI. (2025). The 2025 NIMDZI 100: The size andstate of thelanguageservicesindustry. https://www.nimdzi.com/wp-content/uploads/2025/04/The-2025-Nimdzi-100.pdf
• Nilsson, M. (2019). Foreignlanguageanxiety: Thecase of younglearners of English in Swedishprimaryclassrooms. Apples: Journal of Applied Language Studies, 13, 1-21. https://doi.org/10.17011/apples/urn.201902191584
• Softtech A. Ş. (2025). Softtech 2025 Teknoloji Raporu. https://www.softtech.com.tr/Dosyalar/TeknolojiRaporu/GecmisRaporlar/Softtech_2025_Teknoloji_Raporu_TR.pdf
• Aslan, E. (2019). Makine çevirisi. İstanbul: Hiperyayın Yayınevi.
• Ocak, M. E. (2020). Yapay zeka. Bilim ve Teknik Dergisi Eki, 630, 1.
• Köktürk, Ş. (2015). Uygulamalı çeviribilim (s. 79–107). Detay Yayıncılık.
• Rouhiainen, L. (2020). Yapay zeka: Geleceğimizle ilgili bugün bilmeniz gereken 101 şey. Pegasus Yayınları.
• Say, C. (2020). 50 soruda yapay zeka. Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
• Yıldırım, A. (2025). Yapay zekânın felsefe yapma kapasitesi üzerine değerlendirmeler. Tokat İlmiyat Dergisi, 13(1), 159–182.