Söylem Çözümlemesi Işığında Robert Musil: Öğrenci Törless’in Bunalımları

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 56 - 69, 30.06.2025

Yaren Okumuş , Cüneyt Arslan

https://doi.org/10.55036/ufced.1650590

Öz

Almanca yazın kapsamına giren Avusturya Edebiyatı içerisinde yer alan fakat günümüze kadar Türkiye’de çok az sayıda çalışma yapılmış ünlü modernist yazar Robert Musil’in daha 25 yaşındayken kendi şahsi deneyimlerinden esinlenerek kaleme aldığı ve ilk eseri olma niteliğini taşıyan romanı, orijinal ismiyle “Die Verwirrungen des Zöglings Törless” Türkçe’ye “Öğrenci Törless’in Bunalımları” olarak geçmiştir. Eserde 20.yüzyıl Avrupa modernite krizi döneminde genç bir bireyin bilinçlenmesini ve olgunlaşma sürecini etkileyen büyüme sancıları, küçük yaşta evden ayrılmanın getirmiş olduğu yalnızlık hissi, eve duyulan özlem, kötülüğün keşfi, itaate dayalı eğitimde bilgilerin boğuculuğu, eğitim sisteminin birey üzerindeki yıkıcı etkileri, eğitim sistemi eleştirisi, cinselliğin uyanışı ve cinsel kimlik konuları işlenmektedir. Alman Dili ve Edebiyatı’na katkıda bulunmayı amaçlayarak seçilen bu eser, literatürde her ne kadar gençlik romanı veya ergen romanı olarak kategorize edilmiş olsa da, Michel Foucault’nun kurucusu olduğu ve Ferdinand de Saussere, Van Dijk gibi dilbilimcilerin önemli katkılarıyla gelişen yapı-bozumcu bir kuramsal alt yapıya dayanan ve çağa uygun bir yöntem olan söylem analizi/çözümlemesi yöntemi kullanarak, metnin niyeti, alt metinler, art alan, yazarın niyeti ve sosyal gerçekliği edebiyat bağlamında ele alınarak elde edinilen bulgulara bakıldığında bir ergen romanından daha fazlası olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Söylem Çözümlemesi , Modern Edebiyat , Robert Musil , Törless , Kimlik Sorunu

Kaynakça

• KAYNAKÇA Arkonaç, S. (2012). Söylem çalışmaları. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Arkonaç, S. (2016). Söylem araştırmaları. Hiperlink Yayınları.
• Arslan, C. (2022). Almanca yazın dünyasında Avusturya edebiyatının yeri ve kimliği: Eski Avusturya edebiyatı. Paradigma Akademi Yayınları.
• Aytaç, G. (2009). Genel edebiyat bilimi (2. basım). Say Yayınları.
• Bakhtin, M. M. (1986). Speech genres and other late essays (C. Emerson & M. Holquist, Eds.; V. W. McGee, Trans.). University of Texas Press.
• Beaugrande, R.-A., & Dressler, W. U. (1981). Introduction to text linguistics. Longman.
• Bourdieu, P. (1991). Language and symbolic power. Harvard University Press.
• Butler, J. (1990). Gender trouble: Feminism and the subversion of identity. Routledge.
• Butler, J. (1993). Bodies that matter: On the discursive limits of sex. Routledge.
• Foucault, M. (1978). The history of sexuality: Volume 1: An introduction. Pantheon Books.
• Foucault, M. (1995). Discipline and punish: The birth of the prison. Vintage Books.
• Foucault, M. (1999). Bilginin arkeolojisi. Birey Yayıncılık.
• Foucault, M. (2021). Özne ve iktidar. Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2023). Söylem ve hakikat. Ayrıntı Yayınları.
• Halperin, D. M. (2002). How to do the history of homosexuality. University of Chicago Press.
• Klawitter, A., & Ostheimer, M. (2008). Literatur Theorie: Ansätze und Anwendungen (p. 37). Vandenhoeck & Ruprecht.
• Musil, R. (2014). Öğrenci Törless’in bunalımları (K. Şipal, Çev.). Alagarta Sanat Yayınları.
• Musil, R. (2018). Robert Musil: Günlükler (A. Arpad, Çev.). Everest Yayınları.
• Musil, R. (2022). Öğrenci Törless’in bunalımları (K. Şipal, Çev.). Cem Yayınevi.
• Öztürk Dağabakan, F., & Bodur, R. (2021). “Öğrenci Törless’in bunalımları”: 20. yüzyıl başındaki eğitim sorunsalı ve Hitler’in ayak sesleri. Diyalog, 2021(1), 48–65.
• Potter, J., & Wetherell, M. (1987). Discourse and social psychology: Beyond attitudes and behavior. Sage.
• Sedgwick, E. K. (1990). Epistemology of the closet. University of California Press.
• Sözen, E. (2017). Söylem: Belirsizlik, mübadele, bilgi/güç ve refleksivite. Profil Kitap Maviağaç Kültür Sanat Yayıncılık.
• Mann, T. (2004). Venedik’te ölüm (A. Cemal, Çev.). Can Yayınları.
• Warner, M. (1991). Fear of a queer planet: Queer politics and social theory. University of Minnesota Press.
• Yayan, D. (2018). Kendilik ve toplum: “Öğrenci Törless’in bunalımları”nda “normdışı”nın anlatımı. Social Sciences Studies Journal (SSSJournal), 21, 3302–3307.
• İNTERNET KAYNAKLARI Kurnaz, Z. (2021, Haziran 28). Mikhail Bakhtin’in "Speech Genres and Other Late Essays" adlı eserine dair açıklama [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=VdU_G3sDCSw
• Süar, A. (2022, Nisan 19). Söylem analizi [Video]. YouTube. https://youtu.be/SCbFuy5qmgU?si=Ss9-dE0XpRaUzPbU
• Türk Dil Kurumu. (2025). Söylem. https://sozluk.gov.tr
• Yoloğlu, N. (2025). AVYS – Söylem analizi [PowerPoint sunumu]. 19 Mayıs Üniversitesi. https://avys.omu.edu.tr › AVYS- Söylem Analizi