TOPLUMSAL CİNSİYETE DUYARLI BÜTÇELEME’NİN TCDB ÖNEMİ: TÜRKİYE VE ÇEŞİTLİ ÜLKE UYGULAMALARI

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 3, 171 - 187, 01.01.2013

Gonca Güngör Kadriye İzgi Şahbaz

Öz

Değişen devlet anlayışları, milli gelir ve refah artışları, beşeri kalkınmaya verilen önem, yazılı ve görsel medyanın etki gücü, sivil toplum kuruluşlarının genişleyen faaliyetleri gibi etkenler kadınerkek arasındaki eşitsizliklerin gün yüzüne çıkmasına ve bu eşitsizlikleri azaltacak çözüm yollarının aranmasına imkan vermiştir. Toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme de kadın ve erkeğin önceliklerinin belirlenmesini ve aralarındaki eşitsizliğin azaltılmasını amaçlayan alternatif çözüm yollarından biri olarak görülmektedir. Bu çalışmada, öncelikle toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme sistemi tanıtılmış ve sistemin amacına değinilmiştir. Daha sonra Türkiye’de ve çeşitli ülkelerde bu sistemin uygulanmasına yönelik geliştirilen politikalar araştırılmıştır. Çalışmanın amacı ise kadın-erkek eşitsizliklerinin azaltılmasında toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme sisteminin gerekliliği ve işlevselliğinin ne düzeyde olduğunun ortaya konulmasıdır. Sonuç olarak toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme uygulamalarının ülkeler bazında farklılık arz ettiği anlaşılmıştır. Türkiye’de de 2012 yılında genel bütçe içinde Kadın Statü Genel Müdürlüğü’ ne ayrılan tutar 6.383.000 lira iken, 2013 yılı bütçe tahminine göre bu tutar 7.006.000 lira olarak belirlenmiştir. Söz konusu miktarda reel olarak % 10 dolaylarında artış olmasına rağmen, gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında Türkiye’ nin bu konuda geriden geldiği bulgusuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme, Kadın, Cinsiyet Eşitsizliği

IMPORTANCE OF BUDGETING SENSITIVE TO GENDER MAINSTREAMING: APPLICATIONS IN TURKEY AND VARIOUS COUNTRIES

Öz

Effects such as changing state understandings, national income, increase in welfare, importance given to human development, effect power of visual and printed media and emerging activities of non-governmental organizations caused the inequalities between men and women to arise and the solution methods for decreasing those inequalities to be searched. Budgeting sensitive to gender mainstreaming is considered to be one of the alternative solution methods aiming to determine the priorities of men and women and decrease the inequality between them. In this study, first of all, budgeting system sensitive to gender mainstreaming was introduced and the purpose of the system was emphasized. After that, policies developed for the application of this system in Turkey and all around the world were researched. The purpose of the study is to emphasize the necessity and functionality of budgeting system sensitive to gender mainstreaming in decreasing the inequalities between men and women. As a result işt was understood that budgeting applications sensitive to gender mainstreaming varies from country to country. While the budget spared for Women Status General Directorate within the general budget of Turkey in 2012 was 6.383.000 TL, this amount is determined as 7.006.000 TL according to year 2013 budget estimation. Although a real increase of 10% occurred in the mentioned amount, it was concluded that Turkey is beyond developed countries regarding this subject

Anahtar Kelimeler

Budgeting Approach Sensitive to Gender Mainstreaming, Woman, Budget Process, Gender Budget

Kaynakça

• ÇAKIR, Özlem (2008), “Türiye’de Kadının Çalışma Yaşamından Dışlanması”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 31, Temmuz-Aralık 2008, ss.25-47
• BUNDLENER, Debbi (2012), ‘Review of Gender Budget Initiatives’, http://www.internationalbudget.org/wp-content/uploads/Review-of-Gender-Budget-Initiatives.pdf, 25.09.2012.
• BUDLENDER, Debbie, Sharp Rhonda with Allen Kerri (1998), How To Do Gender-Sensitive Budget Analysis: Contemporary Research And Practice, The Commonwealth Secretariat,http://www.thecommonwealth.org/shared_asp_files/uploadedfiles/%7B1171EF87- 2C5C-4624-9D76-B03CF35F4E65%7D_AusAIDTr.pdf, 01.10.2010.
• DEMİR, Müslim (2011), ‘Devlet Bütçesinin Cinsiyet Eşitliği Sağlamasındaki Rolü Ve Türkiye’, Bütçe Dünyası Dergisi, Sayı:35, ss:136-150.
• Dünya Kalkınma Raporu (2012), “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kalkınma”, Dünya Bankası, Dünya Bankası Washington DC, http://www.oka.org.tr/NewsDownload/2012DunyaKalk%C4%B1nmaRaporuYoneticiOzeti.pdf, 04.10.2012.
• GENÇ, Murat (2011), “Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Ulaşmada Mali Politika Aracı: Bütçeler”, Bütçe Dünyası Dergisi, Sayı:35, 2011/1.
• ERKAN, B., M. Şentürk, Y. E. Akbaş ve S. Paksoy (2012), “Dünya’da ve Türkiye’de Sosyal Bütçeleme (Cinsiyete Duyarlı Bütçe) Yaklaşımı”, International Journal of Economic and Administrative Studies, Yıl:5 Sayı 9, Yaz, ISSN 1307-983.
• ELSON, Diane (2003), ‘Gender Equality and Europe’s Future’, http://www.wbg.org.uk/pdf/gender-mainstreaming-and-budgetingelsonEU2003.pdf, 25.09.2012.
• India Ministries and Departman (2007), ‘ Gender Budgeting Experiences in India and around the Globe’,http://wcd.nic.in/gbhb/Link%20hand%20pdf/Hand%20Book%20Chap%203.pdf, 25.09.2012.
• KSGM, (Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü) (2008), “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı 2008–2013”, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Eylül, Ankara, http://www.kadininstatusu.gov.tr/upload/mce/eski_site/Pdf/TCEUlusaleylemplani.pdf,01.10.2012
• KSGM, (Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü) (2011), “Türkiye’de Kadının Durumu” T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Ankara, http://www.kadininstatusu.gov.tr/upload/mce/2012/trde_kadinin_durumu_2012_nisan.pdf, 01.10.2012.
• KÜLEKÇİ, Cansu ve CANBAY, Tülin (2012), ‘Kadına Haklarının Kazandırılmasıyla Birlikte Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme’, Elektronic Journal of Vocational Colleges, May, ss: 32-43.
• WHO (World Health Organization) (2005),“WHO Multi-country Study on Women’s Health and Domestic Violence Against Women: Initial Results on Prevalence, Health Outcomes and Women’s Responses.” WHO, Geneva. http://www.who.int/gender/violence/who_multicountry_study/en/, 04.10.2012.
• ANDERSON, Siwan, ve DEBRAJ Ray (2010), “Missing Women: Age and Disease.” Review of Economic Studies, 77 (4): 1262–300. http://www.econ.nyu.edu/user/debraj/Papers/AndersonRay.pdf, 04.10.2012. Europen Women’s Lobby (2004), “Gender Budgeting”, Bürüksel, Şubat.
• MERİÇ, Metin (2007), “Feminizme Mali Bakış (Cinsiyete Duyarlı Bütçeler)”, Finans Politik&Ekonomik Yorumlar Dergisi, Cilt: 44, Sayı: 509.
• ŞENESEN, Gülay, Günlük, “Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme: Türkiye İçin Bir Değerlendirme”, Bütçe Sürecinde Parlamentonun Değişen Rolü Sempozyumu, Afyonkarahisar, Ekim.
• KLATZER, Elisabeth (2012), “Yerel Yönetimlerde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Bütçeleme Kılavuzu”, Çev., Fethi Keleş ve Orhan Bilgin, Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı, İyi Yönetişim Programı, TESEV YAYINLARI, Ocak.
• TAHAOĞLU, Çiçek (2011), ‘Dünyadan Kadına Duyarlı Bütçeler’, http://bianet.org/bianet/bianet/134021-dunyadan-kadina-duyarli-butceler, 25.09.2012. The Global Gender Gap Report (2011), http://reports.weforum.org/global-gender-gap-2011/, 05.10.2012
• UNDP (United Nations Development Programme) Gender Responsive Budgeting, Manual For Trainers, Bratislava, www.demokrasivakfi.org.tr/Dokumanlar/Projeler/cinsiyet_butce_web.doc, 25.09.2012.
• TÜĞEN, Kamil ve ÖZEN, Ahmet (2008), ‘Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Anlayışı, Maliye Dergisi, Sayı:154, Ocak-Haziran, 1-11.
• TÜİK (2011), Türkiye İstatistik Kurumu, “İstatistiklerle Kadın” , Ankara, Mart, www.tuik.gov.tr/IcerikGetir.do?istab_id=238, 04.10.2012.
• SCHMITZ, Catharina (2006), ‘Gender Responsive Budgeting in The Nordic Countries: The Scandinavian Experince: Barriees, Resultsa an Opportunities, http://www.ief.es/documentos/investigacion/seminarios/politica_fiscal_genero/Seminario_Genero_Madri d_14abril_catharina.pdf, 25.09.2012.
• ŞAHİN, Mustafa (2011) “Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme (TCDB) Yazınına Kuşbakışı,” http://cins.ankara.edu.tr/6_7.html, 25.09.2012.
• http://www.unfpa.org.tr/turkeytr/rapyay/kadin_dostu_kentler_2010.pdf., 25.09.2012.
• http://www.siviltoplum.com.tr/?ynt=icerikdetay&icerik=92&id=316, 25.09.2012.
• http://haklikadinplatformu.org/uploads/dosya/cinsiyete-duyarli-butce.pdf, 25.09.2012.
• http://www.kadininstatusu.gov.tr/tr/html/175/Diger+Iller, 25.09.2012.