BİR İNKILÂP İDEOLOGU OLARAK ŞEVKET SÜREYYA AYDEMİR

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 15, 199 - 217, 01.01.2019

Tuncay Önder

Öz

Bu makalede, Şevket Süreyya Aydemir'in düşüncesinin merkezinde yer alan “inkılâp” ve “millî kurtuluş hareketi” kavramları ele alınmaktadır. Şevket Süreyya Aydemir’in Türk düşünce tarihi içindeki önemi, esas itibarıyla, 1930’ların ilk yarısında geliştirdiği toplumsal-siyasî projeden kaynaklanmaktadır. Bu proje, aynı zamanda, Türk İnkılâbını ideolojileştirme yönündeki ilk teşebbüsü ifade etmektedir. Bunun yanında Aydemir, 1929 Dünya Buhranına kadar “liberal” sayılabilecek bir iktisat politikası izlenilen ve buhranla birlikte yeni arayışlara girilen Türkiye’de, devletçiliği, resmî görüşün dışında sistematik bir biçimde savunmuş ve o dönemde yapılan ciddî tartışmalara taraf olmuştur. Aydemir’in önerisi, nihayetinde bir kalkınma ideolojisi/modeli olarak değerlendirilebilir. Bu modelin özgünlüğü, ekonomik-toplumsal gelişmeyi, toplum içinde tezatlara, sınıfsal farklılaşmalara yol açmadan başarmayı amaçlamasıdır. Bu amaca yönelik en uygun yol devletçilik olarak görülmekte ve Türkiye’nin kapitalist olmayan bir yolda ve kapitalizmi atlayarak toplumsal gelişmeyi sağlaması hedeflenmektedir. Aydemir'in kapitalist olmayan, fakat sosyalist de olmayan kalkınma modeli, “üçüncü yol” nitelemesini ziyadesiyle hak etmektedir. Üçüncü yolun temel dayanakları, devletin toplumsal sınıfların dışında ve üzerinde tasarlanması ve yine sınıfsal niteliği olmayan, genel çıkarı en iyi bilen bir “aydın kadro”nun öncülüğünde kalkınmanın gerçekleştirilmesidir

Anahtar Kelimeler

İnkılâp, Kadro, İnkılâbın ideolojisi, İnkılâbın nizâmı, Milli Kurtuluş Hareketi

ŞEVKET SÜREYYA AYDEMİR AS AN IDEOLOGUE OF REVOLUTION

Öz

In this article, the concepts of “revolution” and “national liberation movement” which are at thecenter of Şevket Süreyya Aydemir's thought are discussed. The importance of Şevket Süreyya Aydemir in the history of Turkish thought is mainly derived from the social-political project he developed in the first half of the 1930s. This project also refers to the first attempt to ideologize the Turkish Revolution. Besides that, Aydemir, an economic policy that can be considered “liberal” until 1929 World Depression is followed and therefore the depression which along with Turkey entered into a new search, he advocate statism systematically outside officialopinion and became a party to serious debates at that time. Aydemir's proposal may ultimately be assessed as a development ideology/model. The specificity of this model is that it aims to achieve economic-social development without causing contradictions, class differences in society. The most appropriate way for this purpose is seen as statism and Turkey’s noncapitalist road and bypassing capitalism aims to promote social development. Aydemir’s noncapitalist, but non-socialist development model deserves the “third way” characterization. The main pillars of the third way are the design of the state outside and beyond social classes and the realization of development under the leadership of an “enlightened cadre kadro ” who does not have a class qualification and knows the general interest in the best way

Anahtar Kelimeler

Revolution, Cadre, ideology of Revolution, order of Revolution, national liberation movement

Kaynakça

• Aydemir, Ş. S. (1932a). İnkılap ve Kadro, Ankara: Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi.
• Aydemir͕ Ş. S. (1932b). “Pesimist”. Kadro, Sayı 1.
• Aydemir͕ Ş. S. (1932c). “Bir Ruh Fantazisi Yahut Yerli Peygamber”. Kadro, Sayı 1.
• Aydemir͕ Ş. S. (1932d). “İnkılâp Heyecanı (Antuziasm)”. Kadro, Sayı 2.
• Aydemir͕ Ş. S. (1932e). “Ziya Gökalp”. Kadro, Sayı 2.
• Aydemir, Ş. S. (1932f). “Halk Evleri”. Kadro, Sayı 3.
• Aydemir, Ş. S. (1932g). “Genç Nesil Meselesi”. Kadro, Sayı 4, (Nisan, s. 5.
• Aydemir͕ Ş. S. (1932h). “‘Europacentrisme’in Tasfiyesi”. Kadro, Sayı 7.
• Aydemir, Ş. S. (1932i). “Millî Kurtuluş Hareketlerinin Ana Prensipleri”. Kadro, Sayı 8.
• Aydemir, Ş. S. (1933a). “Ergenekon Efsanesi”. Kadro, Sayı 13.
• Aydemir, Ş. S. (1933b). “Darülfünun, İnkılap Hassasiyeti ve Cavit Bey İktisatçılığı”. Kadro, Sayı 14.
• Aydemir, Ş. S. (1933c). “Bir Münâkaşanın Mânâsı”. Kadro, Sayı 17.
• Aydemir, Ş. S. (1933d). “Beynelminel Fikir Hareketleri Arasında Türk Nasyonalizmi III, Türk Nasyonalizmi”. Kadro, Sayı 20.
• Aydemir, Ş. S. (1933e). “Beynelminel Fikir Hareketleri Arasında Türk Nasyonalizmi III, Türk Nasyonalizmi (Devam)”. Kadro, Sayı 21.
• Aydemir, Ş. S. (1934a). “İnkılâp Kürsülerinde İnkılâp İlimleşmelidir”. Kadro, Sayı 28.
• Aydemir, Ş. S. (1934b). “Biz Avrupa'nın Hayranı Değil, Mirasçısıyız”. Kadro, Sayı 29.
• Aydemir, Ş. S. (1979). Kırmızı Mektuplar ve Son Yazıları. İstanbul: Çağdaş Yayınları.
• Aydemir, Ş. S. (1984a). İkinci Adam. 1.Cilt. 6. Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Aydemir, Ş. S. (1984b). Kahramanlar Doğmalıydı. İstanbul: Çağdaş Yayınları.
• Aydemir, Ş. S. (1987). Suyu Arayan Adam, 8.Baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Aydemir, Ş. S. (1990). İhtilalin Mantığı ve 27 Mayıs İhtilali. 4.basım. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Aydemir, Ş. S. (1992). Tek Adam. 3. Cilt. 11. Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• (Belge) B. A. (1933). “Üniversitenin Mânâsı”. Kadro, Sayı 20.
• Boratav, K. (1982). Türkiye'de Devletçilik. Ankara: Savaş Yayınları.
• Eliçin, E. T. (1970). Kemalist Devrim İdeolojisi. İstanbul: Ant Yayınları.
• Göktürk, H. İ. (1977). Bilinmeyen Yönleriyle Şevket Süreyya Aydemir. Ankara: Arı Matbaası.
• Köker, L. (1992). Demokrasi Üzerine Yazılar. Ankara: İmge Kitabevi.
• Öz, E. (1992). Tek Parti Yönetimi ve Siyasal Katılım. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Özipek, B. B. (1991). Türk Siyasal Yaşamında Serbest Cumhuriyet Fırkası Olayı. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tekeli İ. ve S. İlkin (1983). 1929 Dünya Buhranında Türkiye'nin İktisadi Politika Arayışları. Ankara: ODTÜ Yayını.
• Tekeli İ. ve S. İlkin (1984). “Türkiye'de Bir Aydın Hareketi: Kadro”, Toplum ve Bilim, Sayı 24
• Tezel, Y. S. (1986). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950). 2. Baskı, Ankara: Yurt Yayınları.
• Tokgöz, E. (2018). Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi (1914-2018). 11. Baskı. Ankara: İmaj Yayınevi.
• Yetkin,Ç. (1983). Türkiye’de Tek Parti Yönetimi. 1930-1945, İstanbul: Altın Kitaplar. Milliyet Gazetesi