Farklılaşma ve Ayrışmanın Sosyolojisi: Tarihselliği Açısından “Kent Deneyimi”

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 16, 61 - 77, 01.06.2019

Erdem Yazar Güncel Önkal

Öz

Kent sakinlerinin bireysel, toplumsal varoluş düzlemlerini belirleyen sadece kentin fiziki koşulları değildir. 21. yüzyılda kent; siyasetin, etiğin, estetiğin, ekonominin, gündelik yaşam kültürünün belirleyici uzamıdır. Bu açıdan kent, bireyin bilinci, insanlığın hafızasıdır. Tarihselliği açısından kent deneyimi, farklılaşma ve ayrışmanın yaşandığı sosyolojik düzlemi ifade eden bir kavramsallaştırma olarak karşımıza çıkmaktadır. Dolayısıyla kent, sadece fiziksel bir yeri veya toplumsal organizasyon biçimini ifade etmekle kalmaz. Kentin kamusal alanlarının niteliği, işlevi; kent hakkı kullanımı, kente aidiyet, kentlilik, kentsel yaşam biçimi bu kavramsallaştırmanın sosyolojik tezahürleri olarak karşımıza çıkar. Kent böylelikle farklılaşma ve ayrışmanın tarihsel sahnesi olmaktadır. Bu anlayışla çalışmada bağlamları ve etkileri bakımından kendi içerisinde katmanlı bir yapıya sahip olan kent sorunsalının çözümlenmesinde, farklı bakış açılarına dayalı tartışmalarda ontolojisini yitiren kent sorunları için, kent deneyimi kavramı temel alınmıştır. Çalışmada somut olarak gösterilmek istenen, bir farklılaşma ve ayrışma arenası olan kentin çağdaş sorunlar bakımından ele alınmasında “kent deneyimi” kavramının hem empirik ve de objektif bir kent anlayışında sosyal bilimcileri buluşturabileceğidir. Böylece kent deneyimi kavramsallaştırması çerçevesinde kentin tarihselliğini, bugününü ve geleceğini “konumlandırmak”, pratiklerini “sorunsallaştırmak”, insanlık tarihindeki önemini “anlamak” ve “kültürlerüstü bir nesnellik”le ele alınabilmesini sağlamak amaçlanmaktadır

Anahtar Kelimeler

Farklılaşma, ayrışma, soylulaştırma, kent deneyimi, yaşam biçimi

SOCIOLOGY OF DIFFERENTIATION AND SEGREGATION: “URBAN EXPERIENCE” IN TERMS OF HISTORICITY

Öz

It is not only the physical conditions of the city that determine the individual, social existence dynamics of the inhabitants. In the 21st century, the city is the determinant extent of politics, ethics, aesthetics, economy and daily-life culture. In this respect, the city is the consciousness of the individual and the memory of humanity. In terms of its historicity, the urban experience is a conceptualization that expresses the sociological milieu in which differentiation and segregation take place. Therefore, the city is not only a physical place or an ordinary form of social organization. The characteristics and functions of the public spaces of the city; the use of the right-to-city, identity in the city, urbanity, urban life style are the sociological manifestations of this conceptualization. The city thus becomes the historical stage of differentiation and segregation. With this understanding, in the analysis of the urban problematic which has a stratified structure in terms of its contexts and effects, the concept of urban experience was taken as the basis for the urban problems that lost the ontology in the discussions based on various perspectives. The aim of this study is to propose perceptibly that the concept of “urban experience”, which is an arena of differentiation and separation, can bring social scientists together to the both empirical and objective understanding of urbanization in terms of contemporary problems. The aim here is to lead to positioning historicity, current and future of the cities, problematizing its practices, understanding its role in the human history and providing transcultural objectivity by the urban experience conceptualization

Anahtar Kelimeler

Differentiation, segregation, gentrification, urban experience, lifestyle

Kaynakça

• Aydoğan, F. (2009). Tüketim Kültürünün Gölgesinde Kentler. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(2), 203-215.
• Barreau, J.-C., & Bigot, G. (2006). Bütün Dünya Tarihi. (A. Özışık, Çev.) İstanbul: Dharma Yayınları.
• Bauman, Z. (2010). Etiğin Tüketiciler Dünyasında Bir Şansı Var Mı? (F. Çoban , & İ. Katırcı, Çev.) Bursa: De-Ki Yayınları.
• Bumin, K. (1990). Demokrasi Arayışında Kent. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Childe, G. (1998). Tarihte Neler Oldu. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Çan, F. M. (2013). Kentleşme, Sanayileşme ve Kalkınma Etkileşimi. T.C. Fırat Kalkınma Ajansı, 1-11.
• Eğilmez, M. (2018). Tarihsel Süreç İçerisinde Dünya Ekonomisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Freeman, C. (2003). Mısır, Yunan ve Roma. (S. K. Angı, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi.
• Geniş, Ş. (2011). Küreselleşme, Kent ve Kültür. İdealKent(3), 48-61.
• Gombrich, E. H. (1997). Genç Okurlar İçin Kısa Bir Dünya Tarihi. (A. Mumcu, Çev.) İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Gözlü, A. (2016). Antik Yunan (Hellen)'da Koloniler ve Bunların Nitelikleri. Folklor/Edebiyat, 21(81), 195-206.
• Harvey, D. (1997). Postmodernliğin Durumu. (S. Savran, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Harvey, D. (2017). Kent Deneyimi. (E. Soğancılar, Çev.) İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Kaygalak, İ., & Işık, Ş. (2007). Kentleşmenin Yeni Ekonomik Boyutları. Ege Coğrafya Dergisi, 16, 17-35.
• Kıray, M. (1998). Kentleşme Yazıları. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Lefebvre, H. (2014). Mekanın Üretimi. İstanbul: Sel Yayıncılık .
• Morris, I. (2000). Kent ve Devlet Olarak Erken Polis. (J. Rich, & A. Wallace-Hadrill), Antik Dünya'da Kırsal ve Kent (L. Özgenel, Çev., s. 25-58). İstanbul: Homer Kitabevi.
• Mumford, L. (2007). Tarih Boyunca Kent Kökenleri, Geçirdiği Dönüşümler ve Geleceği. (G. Koca, & T. Tosun, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Owens, E. J. (2000). Yunan ve Roma Dünyasında Kent. (C. Birsel, Çev.) İstanbul: Homer Kitabevi.
• Öktem, B. (2010). Küresel/ Dünya Kenti. Ö. Uğurlu, N. Ş. Pınarcıoğlu, A. Kanbak, & M. Şiriner (Düz.), Kent Sosyolojisi Çalışmaları (s. 103-138). İstanbul: Örgün Yayınevi.
• Önkal, G. (2016). Kentlilik ve Kentsizlik. (Ö. Sarı, & A. Esgin, Ed.), Toplumsal Analizler Ekseninde Kent Fragmanları (s. 61-76). İstanbul: Phoenix.
• Özyurt, C. (2007, Aralık). Yirminci Yüzyıl Sosyolojisinde Kentsel Yaşam. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(18), 111-126.
• Pirenne, H. (1994). Ortaçağ Kentleri. (Ş. Karadeniz, Çev.) İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Puştu, Y. (2006). Küreselleşme Sürecinde Kent Antik Site'den Dünya Kentine. Sayıştay Dergisi(60), 129-151.
• Schutz, A. (1962). The Problem of Social Reality:Collected Papers I. The Hague.
• Sennett, R. (2014). Ten ve Taş. (T. Birkan, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Simmel, G. (2009). Bireysellik ve Kültür. (T. Birkan, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Tanilli, S. (1999). Yüzyılların Gerçeği ve Mirası (Cilt II). İstanbul: Adam Yayınları.
• Tuna, K. (2017). Toplum Açıklama Girişimi Olarak Şehir Teorileri. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Tunçel, A. (2016). Kent ve Siyaset: Siyasal Katılımı Kent ve Mimari Üzerinden Okumak. (Ö. Sarı, & A. Esgin, Ed.) , Toplumsal Analizler Ekseninde Kent Fragmanları (s. 169- 187). İstanbul: Phoenix.
• Türk, S. M. (2015). 20. Yüzyıl Kent Kuramları. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 41-59.
• Uğurlu, Ö. (2010). Kentlerin Tarihsel Gelişimi. (Haz. Ö. Uğurlu, N. Ş. Pınarcıoğlu, A. Kanbak, & M. Şiriner), Türkiye Perspektifinden Kent Sosyolojisi Çalışmaları (s. 25- 71). İstanbul: Örgün Yayınevi.
• Urry, J. (1999). Mekanları Tüketmek. (R. Öğdül, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Üstüner, A. C. (1998). Mısır Uygarlığı. İstanbul: Dragon Yayınları.
• Weber, M. (2010). Şehir. (D. Martindale, G. Neuwirth, Dü, & M. Ceylan, Çev.) İstanbul: Yarın Yayınları.
• Wycherley, R. E. (1993). Antik Çağda Kentler Nasıl Kuruldu? (N. Nirven, & N. Başgelen, Çev.) İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Yaylı, H., & Küçük, A. B. (2011). Sosyal Bölünme- Kent Dokusu İlişkisinin İlkel Örneği Olarak Roma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(2), 121-138. KAYNAKÇA
• Aydoğan, F. (2009). Tüketim Kültürünün Gölgesinde Kentler. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(2), 203-215.
• Barreau, J.-C., & Bigot, G. (2006). Bütün Dünya Tarihi. (A. Özışık, Çev.) İstanbul: Dharma Yayınları.
• Bauman, Z. (2010). Etiğin Tüketiciler Dünyasında Bir Şansı Var Mı? (F. Çoban , & İ. Katırcı, Çev.) Bursa: De-Ki Yayınları.
• Bumin, K. (1990). Demokrasi Arayışında Kent. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Childe, G. (1998). Tarihte Neler Oldu. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Çan, F. M. (2013). Kentleşme, Sanayileşme ve Kalkınma Etkileşimi. T.C. Fırat Kalkınma Ajansı, 1-11.
• Eğilmez, M. (2018). Tarihsel Süreç İçerisinde Dünya Ekonomisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Freeman, C. (2003). Mısır, Yunan ve Roma. (S. K. Angı, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi.
• Geniş, Ş. (2011). Küreselleşme, Kent ve Kültür. İdealKent(3), 48-61.
• Gombrich, E. H. (1997). Genç Okurlar İçin Kısa Bir Dünya Tarihi. (A. Mumcu, Çev.) İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Gözlü, A. (2016). Antik Yunan (Hellen)'da Koloniler ve Bunların Nitelikleri. Folklor/Edebiyat, 21(81), 195-206.
• Harvey, D. (1997). Postmodernliğin Durumu. (S. Savran, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Harvey, D. (2017). Kent Deneyimi. (E. Soğancılar, Çev.) İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Kaygalak, İ., & Işık, Ş. (2007). Kentleşmenin Yeni Ekonomik Boyutları. Ege Coğrafya Dergisi, 16, 17-35.
• Kıray, M. (1998). Kentleşme Yazıları. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Lefebvre, H. (2014). Mekanın Üretimi. İstanbul: Sel Yayıncılık .
• Morris, I. (2000). Kent ve Devlet Olarak Erken Polis. (J. Rich, & A. Wallace-Hadrill), Antik Dünya'da Kırsal ve Kent (L. Özgenel, Çev., s. 25-58). İstanbul: Homer Kitabevi.
• Mumford, L. (2007). Tarih Boyunca Kent Kökenleri, Geçirdiği Dönüşümler ve Geleceği. (G. Koca, & T. Tosun, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Owens, E. J. (2000). Yunan ve Roma Dünyasında Kent. (C. Birsel, Çev.) İstanbul: Homer Kitabevi.
• Öktem, B. (2010). Küresel/ Dünya Kenti. Ö. Uğurlu, N. Ş. Pınarcıoğlu, A. Kanbak, & M. Şiriner (Düz.), Kent Sosyolojisi Çalışmaları (s. 103-138). İstanbul: Örgün Yayınevi.
• Önkal, G. (2016). Kentlilik ve Kentsizlik. (Ö. Sarı, & A. Esgin, Ed.), Toplumsal Analizler Ekseninde Kent Fragmanları (s. 61-76). İstanbul: Phoenix.
• Özyurt, C. (2007, Aralık). Yirminci Yüzyıl Sosyolojisinde Kentsel Yaşam. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(18), 111-126.
• Pirenne, H. (1994). Ortaçağ Kentleri. (Ş. Karadeniz, Çev.) İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Puştu, Y. (2006). Küreselleşme Sürecinde Kent Antik Site'den Dünya Kentine. Sayıştay Dergisi(60), 129-151.
• Schutz, A. (1962). The Problem of Social Reality:Collected Papers I. The Hague.
• Sennett, R. (2014). Ten ve Taş. (T. Birkan, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Simmel, G. (2009). Bireysellik ve Kültür. (T. Birkan, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Tanilli, S. (1999). Yüzyılların Gerçeği ve Mirası (Cilt II). İstanbul: Adam Yayınları.
• Tuna, K. (2017). Toplum Açıklama Girişimi Olarak Şehir Teorileri. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Tunçel, A. (2016). Kent ve Siyaset: Siyasal Katılımı Kent ve Mimari Üzerinden Okumak. (Ö. Sarı, & A. Esgin, Ed.) , Toplumsal Analizler Ekseninde Kent Fragmanları (s. 169- 187). İstanbul: Phoenix.
• Türk, S. M. (2015). 20. Yüzyıl Kent Kuramları. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 41-59.
• Uğurlu, Ö. (2010). Kentlerin Tarihsel Gelişimi. (Haz. Ö. Uğurlu, N. Ş. Pınarcıoğlu, A. Kanbak, & M. Şiriner), Türkiye Perspektifinden Kent Sosyolojisi Çalışmaları (s. 25- 71). İstanbul: Örgün Yayınevi.
• Urry, J. (1999). Mekanları Tüketmek. (R. Öğdül, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Üstüner, A. C. (1998). Mısır Uygarlığı. İstanbul: Dragon Yayınları.
• Weber, M. (2010). Şehir. (D. Martindale, G. Neuwirth, Dü, & M. Ceylan, Çev.) İstanbul: Yarın Yayınları.
• Wycherley, R. E. (1993). Antik Çağda Kentler Nasıl Kuruldu? (N. Nirven, & N. Başgelen, Çev.) İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Yaylı, H., & Küçük, A. B. (2011). Sosyal Bölünme- Kent Dokusu İlişkisinin İlkel Örneği Olarak Roma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(2), 121-138.