6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU’NA GÖRE İDARİ PARA CEZALARININ CAYDIRICILIĞI SORUNU

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 18, 24 - 47, 31.12.2020

Ömür Aktaş Neşe Songür

Öz

Türkiye’nin iş sağlığı ve güvenliği konusunda önemli bir mevzuat eksikliği olmamasına rağmen, yasal düzenlemelerin caydırıcı yaptırımlarla desteklenmemesi nedeniyle istenen sonuçlar alınamamakta, bunun sonucunda ise Türkiye’de meydana gelen iş kazası sayıları ve oranları, özellikle ölümlü iş kazası sayıları ve oranları, diğer gelişmiş ülkelere nazaran yukarılarda olmaya devam etmektedir.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) de mevzuat ihlallerine karşı öngörülen ve uygulanan yaptırımların caydırıcı olması gerektiği, caydırıcı yaptırımlar olmadan ihlallerin önüne geçilemeyeceği, ayrıca yaptırımların ihlalin ağırlığı ile orantılı oldukları sürece ciddiye alınabilecekleri görüşündedir. Çalışma mevzuatı ile ilgili AB direktiflerinde de, idari yaptırımların ihlalin ciddiyetiyle ilişkili olarak, ölçülü, yeterli, etkili, orantılı ve caydırıcı olması gerektiği hususlarının özellikle altı çizilmiştir.
Bu çalışmanın konusunu, çalışma hayatı ile iş sağlığı ve güvenliğinin en önemli sorunlarından biri olan idari para cezalarının caydırıcılığı sorunu oluşturmaktadır. Çalışmada, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda öngörülen idari para cezalarının bir kısmı caydırıcılık açısından incelenerek konuya ilişkin tespitler yapılmış ve çözüm önerileri getirilmiştir. Bu tespit ve öneriler yapılırken, idari işlemin unsurlarından amaç unsuru ve idari para cezalarına hakim olan ilkelerden ölçülülük ilkesi göz önünde bulundurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

6331, İş Sağlığı ve Güvenliği, İdari Para Cezası, Caydırıcılık, Ölçülülük İlkesi

Kaynakça

• AÇSHB (2018), 2019-2023 Stratejik Planı, Ankara.
• Arık, S. (2010), İdari Yaptırımlarda Ölçülülük İlkesi, T.C. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı İdare Hukuku Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Aydın, F. (2014), Çalışma Mevzuatı İle İlgili Avrupa Birliği Direktifleri, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı Yayınları, Yayın No: 11, Ankara.
• Balta, T. B. (1970), İdare Hukukuna Giriş, TODAİE Yayınları, Ankara.
• Çetin, M ve Gögül, P. K. (2014), Türkiye’deki İş Kazaları ve İşçi Ölümlerinin Ekonomik Boyutu ve Politika Önerisi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Metodoloji ve Sosyoloji Araştırmaları Merkezi Sosyoloji Konferansları Dergisi, Sayı 51, İstanbul.
• Çırak, Ş. (2006), İş Kanunu Açısından İşyerlerinin Denetimi, T.C. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• ÇSGB (2013), 2014-2018 Dönemi Stratejik Planı, Yayın No: 4, Ankara.
• ÇSGB İSGGM (2012), 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tanıtım Kitapçığı, Ankara.
• ÇSGB İTKB (2006), İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında AB Müktesebatına Uyumlu Hollanda Mevzuatının Belirli Bölümlerinin Türkçe Çevirisi, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı Yayın No: 15, Ankara.
• ÇSGB İTKB (2010), 2009 Yılı İş Teftişi Genel Raporu, Ankara.
• ÇSGB İTKB (2011), 2010 Yılı İş Teftişi Genel Raporu, Ankara.
• ÇSGB İTKB (2012), 2011 Yılı İş Teftişi Genel Raporu, Ankara.
• ÇSGB İTKB (2013), 2012 Yılı İş Teftişi Genel Raporu, Ankara.
• ÇSGB İTKB (2014), 2013 Yılı İş Teftişi Genel Raporu, Ankara.
• ÇSGB İTKB (2015), 2014 Yılı İş Teftişi Genel Raporu, Ankara.
• ÇSGB İTKB (2016), 2015 Yılı İş Teftişi Genel Raporu, Ankara.
• ÇSGB İTKB (2017a), Yapı İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi Genel Değerlendirme Raporu, Ankara.
• ÇSGB İTKB (2017b), Ana Metal Sanayisi, Fabrikasyon Metal Ürünlerin İmalatı ve Otomotiv Yan Sanayisinde İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi Genel Değerlendirme Raporu, Ankara.
• ÇSGB İTKB (2017c), 2016 Yılında İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden Gerçekleştirilen Programlı Teftişlerin Sonuç Raporu Özetleri, Ankara.
• ÇSGB İTKB (2017d), Özel Hastane İşyerlerinde Çalışma Ortam ve Koşullarına Yönelik Programlı Teftiş Sonuç Raporu, Ankara.
• ÇSGB İTKB (2017e), 2016 Yılı İş Teftişi Genel Raporu, Ankara.
• ÇSGB İTKB (2018a), Ağaç Esaslı Kaplama, Deri ve İlgili Ürünlerin ve Tekstil Ürünlerinin İmalatında İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi Genel Değerlendirme Raporu, Ankara.
• ÇSGB İTKB (2018b), Seramik ve Vitrifiye Fabrikalarında Çalışma Ortam ve Koşullarının İyileştirilmesine Yönelik Programlı Teftiş Genel Değerlendirme Raporu, Ankara.
• ÇSGB İTKB (2018c), Yeraltı ve Yerüstü Maden İşyerleri İle Madenciliğe Dayalı Endüstriyel Tesislerde İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi Genel Değerlendirme Raporu, Ankara.
• Demir, K. (2015), İş Sağlığı ve Güvenliği Denetimi ve Bazı Ülkelerden Uygulama Örnekleri, T.C. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Evren, Ö. K. (2005), İş Hukukunda Cezalar, TÜRMOB Yayınları, Ankara.
• ILO (2006), Labour Inspection (1. Baskı), Cenevre.
• Kütük, L. (2008), İdarenin Parasal Yaptırımları, T.C. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Oğurlu, Y. (1999), “İdari Yaptırımlara Genel Bir Bakış ve İdari Yaptırım-Ceza Yaptırımı Ayrımı”, A.Ü. Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, Erzincan.
• Oğurlu, Y. (2001), İdari Yaptırımlar Karşısında Yargısal Korunma (2. Baskı), Seçkin Yayınevi, Ankara.
• Oğurlu, Y. (2004), İlk Örneklerinden Günümüze Danıştay’ın Ölçülülük İlkesine Yaklaşımı, Danıştay ve İdari Yargı Günü 135. Yıl Sempozyumu, Danıştay Tasnif ve Yayın Bürosu Yayınları, Ankara.
• Olcay, Z. F. Ve Parlak, T. M. (2016), İş Sağlığı ve Güvenliği Denetimi: Türkiye ve İngiltere Örneklerinin Karşılaştırmalı İncelenmesi, İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, Sayı 41, İstanbul.
• Özay, İ. H. (1985), İdari Yaptırımlar: Kuramsal Bir Deneme, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• TBMM (2012a) , İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tasarısı Raporu, Ankara.
• TBMM (2012b), Genel Kurul Tutanağı, 120. Birleşim, Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Ankara.
• Vega, M. L. ve Robert, R. (2013), Labour Inspection Sanctions: Law and Practice of National Labour Inspection Systems (2. Baskı), ILO Yayınları, Cenevre.