Motivasyonun Bilim ve Sanat Veçheleri

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 6, 1 - 14, 30.12.2024

Murat Şengöz

Öz

Motivasyon, bireyleri hedeflerine ulaşma doğrultusunda yönlendiren insan davranışının temel bir unsurudur. Bu kapsamda motivasyon, hem bilimsel hem de sanatsal bir bakış açısıyla ele alınabilecek çok yönlü bir olguya atıf yapar. Bu noktada bilimsel perspektif, motivasyonun temel mekanizmalarını açıklayan yapılandırılmış bir anlayış sunarken, sanatsal perspektif ise, bireylerin yaratıcılık, öznel deneyimler ve kişisel değerlerle zenginleştirilen yöntemlerini ifade eder. Burada "sanatsal" terimi ise, motivasyonun bireysel ve yaratıcı yönlerine odaklanarak, insanların hayal gücünü, görselleştirme becerilerini ve kişisel hikâyelerini nasıl etkili bir şekilde kullanabileceğini anlamaya yönelik bir yaklaşımı temsil etmekte ve bu bakımdan motivasyonun sadece biyolojik veya psikolojik bir süreç olmadığını, aynı zamanda kişisel ilgi ve deneyimlerle şekillenen yaratıcı bir sanatı andırdığını vurgulamaktadır. Bu kapsamda makale temelde motivasyonun bilimsel ve sanatsal veçhelerini izah ve temellendirmeye yönelik olarak hazırlanmıştır. Nitekim bu bağlamda çalışmada bir taraftan ''nörotransmitterler'' ve ''ödül yolları'' gibi motivasyonunun açıklanmasına yönelik olarak gerçekleştirilen biyoloji kökenli temellendirmelerden, diğer taraftan da ''öz belirleme teorisi'' ve ''hedef belirleme teorisi'' gibi psikolojik yaklaşımlardan bahisle yapısal olarak motivasyonun bilimsel veçhesi detaylandırılmaya gayret edilecektir. Bununla birlikte motivasyonun sanat veçhesi bağlamında ise, motivasyonun kişinin amacını bulma, görselleştirme ve alışkanlık oluşturma gibi kişisel stratejileri kapsayan pratik hususiyetlerine yönelik izahatler yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Otonomi, Yeterlilik, Kişisel Stratejiler, Hedeflere Ulaşma, İçsel Dürtü

Etik Beyan

Bu çalışma için Etik Kurul Raporuna gerek yoktur. Yayımlanması halinde telif hakkını Uluslararası Gelişim Akademi Dergisi'ne devrediyorum

Kaynakça

• Clear, J. (2018). Atomic Habits: An Easy & Proven Way to Build Good Habits & Break Bad Ones. Avery.
• Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The psychology of optimal experience. Harper & Row.
• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68-78.
• Deci, E. L., Koestner, R., & Ryan, R. M. (1999). A meta-analytic review of experiments examining the effects of extrinsic rewards on intrinsic motivation. Psychological Bulletin, 125(6), 627-668.
• Dweck, C. S. (2006). Mindset: The new psychology of success. Random House.
• Harber, A., & Sutton, R. (2021). The role of endorphins in motivation and performance: Biological underpinnings of perseverance. Journal of Behavioral Neuroscience, 18(3), 215-230.
• Jithu K. & Karunakaran N (2023). Effect of employee motivation techniques in Kerala: A case study of dinesh foods in Kannur. J Manag Res Anal, 10(4):254-256
• Lepper, M. R., Greene, D., & Nisbett, R. E. (1973). Undermining children's intrinsic interest with extrinsic reward: A test of the "overjustification" hypothesis. Journal of Personality and Social Psychology, 28(1), 129-137.
• Locke, E. A., & Latham, G. P. (2002). Building a Practically Useful Theory of Goal Setting and Task Motivation: A 35-Year Odyssey. American Psychologist, 57(9), 705-717.
• Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370-396.
• Oettingen, G. (2014). Rethinking positive thinking: Inside the new science of motivation. Current.
• Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 54-67.
• Schultz, W. (2015). Neuronal Reward and Decision Signals: From Theories to Data. Physiological Reviews, 95(3), 853-951. Sinek, S. (2009). Start with Why: How Great Leaders Inspire Everyone to Take Action. Portfolio.