ERZURUM’DA KAMUSAL ALAN VE HEYKEL SANATI

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 10, 1 - 48, 02.10.2025

Mustafa Bulat , Serap Bulat Merve Kocaman

Öz

Bu çalışma, Erzurum kentinde kamusal alanda konumlanan heykel sanatının, kentsel kimliğin inşası ve dönüşümündeki işlevini analiz etmektedir. Araştırmada, heykel sanatının tarihsel gelişim çizgisi, toplumsal bellekle kurduğu ilişkiler ve kent estetiği üzerindeki etkileri kuramsal bir çerçevede ele alınmaktadır. Erzurum bağlamında heykel sanatı, Osmanlı döneminden itibaren izlenebilen bir dönüşüm süreci geçirmiş; bu süreç içerisinde kentin sosyo-kültürel yapısı ile estetik algısında belirgin değişimler gözlemlenmiştir. Çalışma, özellikle kent kimliği kavramı etrafında şekillenmekte; heykel sanatının, bu kimliğin oluşumu, temsili ve kamusal mekânda yeniden üretimi üzerindeki rolünü sorgulamaktadır. Bu bağlamda, heykeller yalnızca sanatsal nesneler olarak değil, aynı zamanda toplumsal hafızayı şekillendiren ve mekânsal aidiyet duygusunu pekiştiren simgesel ögeler olarak değerlendirilmektedir.
Bu çalışma, kapsamlı bir literatür taramasının yanı sıra saha gözlemleri ve konunun uzmanlarıyla gerçekleştirilen derinlemesine mülakatlara dayanmaktadır. Erzurum kentindeki belirli kamusal heykeller üzerinde gerçekleştirilen analizler, bu sanat eserlerinin kent belleğindeki yeri ile kent sakinleriyle kurduğu etkileşim biçimlerini ortaya koymaktadır. Çalışma, kamusal alanda yer alan heykellerin kentsel estetik ve kimlik üzerindeki etkilerini çok boyutlu bir yaklaşımla değerlendirmekte; bu sanat formlarının toplumsal ve kültürel düzeyde nasıl anlamlar üretip yeniden ürettiğini irdelemektedir.
Erzurum Kenti heykel sanatının kamusal alanlarıyla şehir kimliğine sunduğu katkılar ile bu eserlerin toplumsal algılar üzerindeki yansımaları, hem kentsel planlama süreçleri hem de kültürel politika üretimi açısından önemli açılımlar sunmaktadır. Araştırma, kamusal sanat ile kent kimliği arasındaki dinamik ilişkiyi çözümleyerek, bu alanda yapılacak gelecekteki çalışmalara hem kuramsal hem de uygulamalı düzlemde katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sanat , Heykel , Heykel Sanatı , Mimari , Kamusal Sanat

PUBLIC SPACE AND SCULPTURE IN ERZURUM

Öz

This study examines the role of public sculpture in the construction and transformation of urban identity in the city of Erzurum. Within the scope of the research, the historical development of sculpture, its relationship with collective memory, and its impact on urban aesthetics are analyzed through a theoretical framework. In the context of Erzurum, public sculpture has undergone a discernible transformation since the Ottoman period, a process that has coincided with significant shifts in the city's socio-cultural structure and aesthetic perception. The study situates the concept of urban identity at its analytical core, interrogating the ways in which public sculptures contribute to the formation, representation, and reproduction of this identity within public space. In this regard, sculptures are not merely artistic objects; rather, they are conceptualized as symbolic elements that shape collective memory and reinforce a sense of spatial belonging among urban inhabitants.
This study is grounded in a comprehensive methodology that integrates an extensive literature review, systematic field observations, and in-depth interviews with experts in the field. The analysis of selected public sculptures located in the city of Erzurum reveals the ways in which these artworks contribute to urban memory and establish modes of interaction with local residents. Adopting a multidimensional perspective, the research evaluates the impact of public sculptures on urban aesthetics and identity, while also interrogating how such artistic forms generate and reproduce meaning on both social and cultural levels.
The contribution of public sculpture to Erzurum’s urban identity, through its integration into public spaces, and its influence on collective perceptions offer significant insights for both urban planning practices and the formulation of cultural policies. By elucidating the dynamic relationship between public art and urban identity, the study aims to provide both theoretical and practical foundations for future research within this interdisciplinary field.

Anahtar Kelimeler

Art , Sculpture , Sculptural Art , Architecture , Public Art

Kaynakça

• Ağyürek, G. (2011). Geleneksel Türk resim sanatının günümüzdeki söylemi (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Akkaya, S. (2016). Evliya Çelebi Seyahatnamesinde kent imgeleri ve günümüz kent markası tasarımına etkisi.
• Altaş, N. (2014). Kentsel dönüşümde kültürel miras değerlerinin korunması: Erzurum örneği. Doğu Coğrafya Dergisi, 19(32), 243-260.
• Alyilmaz, C. (2016). Uluslararasi Türk Akademisi ve Altay Cumhuriyeti’ndeki Eski Türk Yazitlari Albümü Adli Eser Üzerine. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (56), 657-690.
• Angin, S. N., Külekçi, E. A., & Yilmaz, H. (2020). Otantik kültürde kent kimliği ve kültürel peyzaj ilişkisinin Erzurum ili örneğinde irdelenmesi. Kent Akademisi, 13(3), 556-569.
• Ataman, N. (1999). Erken cumhuriyet döneminde kadın kimliğinin oluşumu-bir kadın doktorun yaşamöyküsü üzerinden meslek sahibi cumhuriyet kadını kimliğinin oluşumu (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Aydemir, B. (2023). Kent-Bellek-Sanat Ekseninde Geçmişten Günümüze Erzurum’da Tiyatro. Folklor/Edebiyat, 29(115), 707-728.
• Ayman, Z. (2006). Bellek mekânı olarak sınır ve ötekilik: Kars şehri. Toplum ve bilim, 107, 145-189.
• Aytaç, Ö,Kent Mekânları ve Kimlik/Farklılık Sorunu İdeal kent, 2013.
• Bağ, M. (2019). Antakyada gerçekleştirilen enstalasyon çalışmalarının mekanla ilişkileri açısından incelenmesi (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Beyaz Özbey, İ. (2022). Erzurum’da kadın sürücü olmak: Gerilimler, aşınan sınırlar ve değişen toplumsal yüzler bağlamında kadınların sürücülük deneyimleri.
• Beyaztaş Özlütürk, G., Bulat, M. Erzurum İli Örneğinde Kentlerin Kimlik Kazanmasında Mimari Yapı Ve Heykelin Rolü
• Biçici, Ş. (2010). Seramik ürünlerle ve ürünlerde kent imajı (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Bilgili, B., Yağmur, Ö., & Yazarkan, H. (2012). Turistik ürün olarak festivallerin etkinlik ve verimliliği üzerine bir araştırma (Erzurum-Oltu Kırdağ Festivali örneği). International Journal of Social and Economic Sciences, 2(2), 117-124.
• Bozdoğan, S., & Benek, S. (2022). Kamusal alanların ideolojik kurgusu: Bir eleştirel toponimi denemesi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 20(2), 550-579.
• Bulat, M,Modern Heykelin Doğuşu, Sanat Dergisi, 2010.
• Bulat, M., (2014). Modern Sanatta Soyutlama, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum.
• Bulat, M., Bulat, S., Sarıkamış, Donan Askerler Anısına Yapılmış Olan Anıt Heykel, 2016.
• Bulat, M., Modern Sanatta Soyutlama, Erzurum, Atatürk Üniversitesi Yayınları, 2014.
• Bulat, S. & Bulat, M. (2023). Müzecilik ve Buz Müzesi Kavramı, Cilt: 1 Sayı 3, Dergipark.org.tr, s. 5.
• Bulat, S. (2010). Teknoloji ve modern heykel sanatı, Sanat Dergisi, 0(1), 133.
• Bulat, s., (1999). Teknoloji ve Heykel Sanatı, Atatürk Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, Sayı, 1, S. 133-140.
• Bulat, S., Bulat, M. ve Aydın, B. (2014). “Bauhause Tasarım Okulu”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 18(1). s.105-120.
• Bulat, S., Yağmur, Ö., Aydın, B., (2014). Form ve Kompozisyon, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 6, Eylül 2014, s. 478-488
• Bulat, S., Yağmur, Ö., Aydın, B., Kamusal Mekan Ve Heykel, Ankara: Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2014. - 6 : Cilt Yıl 2.
• Bulat,M & Bulat,S,sarıkamış Donmuş Askerler Anısına yapılmış Olan Anıt Heykel, Asos journal, 2016.
• Bulat,M, Modern Sanatta Soyutlama, Erzurum, 2014.
• Çalışır, G. (2019) Erzurum Çifte Minareli Medresenin Desen Tezhinatının Tespiti ve Dijital Ortama Aktarılması. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Çerçive, E. (2017). Anadolu Selçuklu Devleti mimarisinde kullanılan bitkisel ve geometrik motiflerin (hayat ağacı ve yıldız motifi) halıya yansıması (Master's thesis, Güzel Sanatlar Enstitüsü).
• Çinar, F. (2009). Hamza Nigarinin hayatı eserleri ve tasavufi düşüncesi (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Çoban, B. Z. (2008). Bizans ikonoklazmının nedenleri ve islam etkisi tartışması. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 8(1), 115-157.
• Daş, M. E. (2019). Yeşil kültürün taşınmasına Erzurum kırsal peyzajından bir örnek (Master's thesis, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Demirer, Y. Prof. Dr. Haluk Karamağaralının hayatı ve eserleri (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Denk, E. (2023). Erzurum'da Gastronomi Turizminin Toplum Üzerindeki Etkisi: Ekonomik Fırsatlar, Çevresel Endişeler ve Sosyo-Kültürel Zenginlik. Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies, 9(34).
• Doğan, A. (2008). Halk eğitim merkezlerinde halkla ilişkiler kapsamında afet bilinçlendirmesi (Erzurum Halk Eğitim Merkezi örneği) (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Dursun, D. (2023). Lambert’in Erzurum Planı. İDEALKENT, 15(41), 576-605.
• Duydu, M. (2021). Cumhuriyetten günümüze sanat siyaset denkleminde kamusal alan ve heykel (Doctoral dissertation).
• Düzenli, E. (2021). Merkeziyetçi Temayüller ve Trabzon’da Modern Kamusal Yapıların İnşası (1937-1944). İdealkent, 12(33), 934-964.
• Ekinci Hamamci, E. D., & Anik, K. (2021). Erzurum’da Kadın Yoksulluğu ve Sosyoekonomik Yansımaları1. Business & Economics Research Journal, 12(1).
• Erzurum Gezi Rehberi Kitabı - Tablet İletişim Yayınevi, TDV İslam Ansiklopedisi
• Erzurum Kentinde Heykel ve Çevre İlişkisi Üzerine Bir Deneme // Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi.,Erzurum, 2021.
• Erzurum Sipahi, S. & Yalçın, C. İ. (2021). “Tarihi Medreselerin Yeniden İşlevlendirilmesi: Çifte Minareli Medrese”. International Social Mentality and researcher Thinkers journal, 1195-1210. (Özlütürk, B. G. 2024, s. 1-45).
• Fidan, S. (2016). Âşıklık geleneği ve medya endüstrisi ilişkisi üzerine bir araştırması.
• Fidan, S. (2017). Âşıklık Geleneği ve Medya Endüstrisi-Geleneksel Müziğin Medyadaki Serüveni: Tradition of Minstrelsy and Media Industry-The Adventure of Traditional Music in Media. Süleyman Fİdan.
• Gezgin, S. (2007). Türkiye’de yerel basın.
• Gezgin, S., & İralı, A. E. (2017). Gelişen teknoloji değişen mekân. Eğitim Yayınevi.
• Girgin, F. (2008). Cumhuriyet sonrası Türk resim sanatı'nda yöresel motifler (Master's thesis, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Gökçen, Ş., Kamusal Sanat ve Kültür Eksenli Kentsel Dönüşüm. - 2018. - Cilt 3.
• Güneş, M. (2018). Şehre Yansıyan Medeniyet Edebiyata Yansıyan Şehir: Yahya Kemal Beyatlı ve Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Eserlerinde Şehir. Hece Yayınları ve Dergileri.
• Hacetepe Üniversitesi Güzel Sanatlar fakültesi 7.Ulusal Sanat Sempozyumu ''Sanat Ve Çevre'',ANKARA, Mayıs 2003. - Cilt 1.Baskı
• Hajıyeva, S. (2018). Mehmet Emin Yurdakul ve Abdullah Şaikin eserleri bağlamında XX. yüzyıl Azerbaycan ve Türkiye Türkçelerinin sözvarlığı karşılaştırması.
• Hamamcı, E. D. E., & Anik, K. (2021). Erzurum'da Kadın Yoksulluğu ve Sosyoekonomik Yansımaları 1. Business and Economics Research Journal, 12(1), 65-88.
• https://www.erzurum.bel.tr/IcerikDetay-tarihi_yerleri/1043/I.html
• Kadıoğlu, B., & Toy, S. (2021). Kentsel mekânlarda kadın davranışlarının güvenlik kapsamında değerlendirilmesi: Erzurum kenti Muratpaşa mahallesi örneği. Kent Akademisi, 14(3), 789-810.
• Karataş Karaçam, A., Yontucu Hakkı Atamulu Ve Anıt Heykelleri Üzerine, Malatya, Malatya Turgut Özal Üniversitesi, 2022.
• Karataş, A. (2013). Türk heykel sanatında Hakkı Atamulu (Master's thesis, Güzel Sanatlar Enstitüsü).
• Kaya, İ,Kampüs Alanındaki Kurumuş Bir Ağacın Sanat Nesnesine Dönüşüm Süreci Ve Olasılıklar, sanat ve edebiyat, 2022.
• Kızıloğlu, S. (2019). Sağlıklı kentler için kamusal mekân kalitesinin arttırılmasında katılımcı tasarımın önemi: Bursa Altıparmak Meydanı-Stadyum Caddesi örneği (Doctoral dissertation, Bursa Uludag University (Turkey)).
• Konak, I. (2022), Erzurum Çifte Minareli Medrese ve Yakutiye Medresesi Çinili Minarelerinin Mevcut Durumu ve Tamamlama Uygulamaları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 44-59.
• Koyunoğlu, Ö. E. (2018). Türkiyede heykel sanatının çağdaşlaşma süreci 1950-1980.
• Kulözü, N,Bir Mekânsal Modernleşme Öyküsü: Erzurum Kenti. - [basım yeri bilinmiyor]: idealkent, 2016,Cilt 7.
• Kuzu, F. (2012). Türkiye'de kamusal alan estetiği ve heykel (Master's thesis, Işık Üniversitesi) 75.
• Mardin, Ş. (2016). Türkiye, İslam ve Sekülarizm: Makaleler 5: Makaleler 5. İletişim Yayınları.
• Midilli, A. (2017). Nahve Mezhebin İslâmiyyin Fil-Edebi ven-Nakd adlı eseri bağlamında Abdurrahman Rafet el-Bâşanın İslam edebiyatındaki yeri (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Nene Hatun Milli Parkında Geleneksel Erzurum Kültür Ve Sanat Sokağı Tasarım Projesi Ve Uygulama.
• Okcu, P. G. (2011). Geçmişten günümüze Erzurumlu hattatlar (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Okumuş, G. (2021). Kentsel arayüz-heykel kurgusu: Atatürk anıtları (Doctoral dissertation, Bursa Uludag University (Turkey)).
• Özbudun,H, Sanatçının varlığı ile yokluğu arasındaki fark:yaşanılası güzellikte ya da yaşanılmayası özelikte bir çevre, Sanat ve Çevre / kitap, fakültesi Hacettepe üniversitesi Güzel sanatlar,Ankara, 2003.
• Özer, S., Aklıbașında, M., & Zengin, M. (2010). Effects of surrounding elements on city image in the sample of Erzurum City.
• Özkul, D. T.& Öner, K. F. (2021). Erzurum Kentinde Heykel ve Çevre İlişkisi Üzerine Bir Deneme. Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(31), 119-132.
• Özlütürk, B. G. (2024) Kentlerin Kimlik Kazanmasında Mimari Yapıların ve Heykelin Rolü “Erzurum Örneği”, Kurumsal İletişim Direktörlüğü, atauni.edu.tr.
• Palandöken Erzurum Dergisi. Polat, M. S. (2019). Göçebeleşme Döneminde (1018-1192) Türkiye’de Kurumlara İlişkin İnşa Faaliyeti Üzerine Bir Değerlendirme. Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 6(2), 230-256.
• Representation in Politics as a Strategy to Overcome the Problem of Women Politicians Using Forms of Media (Example of Erzurum). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2).
• Sağıroğlu, A. (2021). Cinsiyete Dayalı İş bölümü Bağlamında ‘Bayan Orkestra’Pratiği: DJ Cannur Örneği. Folklor/Edebiyat, 27(106), 249-266.
• Sancar, S. (2014). Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti: Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar: Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar. İletişim Yayınları.
• Savaci, H. C. (2010). Cumhuriyet Dönemi ressamlarının (1923-1950) Anadolu kültürünü tanımaya yönelik çalışmaları ve Türk resmine etkisi (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Selimoğlu, S. (2015). Cemaleddin Server Revnakoğlunun hayatı, eserleri ve folklor çalışmaları (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Sevinç, E. (2018). Bakü sivil mimarisinde figürlü armalar (Master's thesis, Güzel Sanatlar Enstitüsü).
• Sönmez, B. (2014). Kent yerleşimcilerinin turizm pazarlamasına yönelik tutumunu etkileyen faktörler: Erzurum İli Örneği (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü). Şahin, M. C. (2017). Türk sosyolojisinin kısa tarihi: dönemler, şahıslar ve ana yönelimler. İslami İlimler Dergisi, 12(1), 7-41.
• Şengönül, H. (2012). Modern heykel sanatında devinim (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Şengülap, C,İlahi Komedyayı Heykelin Dilinden Okumak, Erzurum,Atatürk Üniversitesi, 2020. - 9 : Cilt 5.
• Şengülap, C,Klasik Anıt Heykel Mantığının Dani Karavan Ekseninde Plastik Mekâna Dönüşümü, Erzurum Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 2018.
• Şengünalp, C. (2013). Türkiye’De 1980’Den Günümüze Yarışma Şartnameleri Bağlamında Kent Heykelleri (Doctoral dissertation, Marmara Universitesi (Turkey)).
• Teke, S. G. (2016). Değişen kültürel mekânlar, dönüşen gelenekler: Ankara’da Hıdırellez kutlamaları ve
• Hamamönü Hıdırellez Şenlikleri. Ankara Araştırmaları Dergisi, 4(1), 44-59.
• Temur, B. & Açıcı, K. F. (2022) Bir Kültürel Miras Değeri: Erzurum Yakutiye Medresesi Türk İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi. Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi Araştırma makalesi. 589-614.
• Torun, F. K. & İsmailoğulları, S. (2022). İnanç Turizmi Kapsamında Erzurum’da Yer Alan Dini Yapılar. Journal of Akademic Tourism Studies, 3(2): 1-15.
• Turgut, H., Özalp, A. Y., & Erdoğan, A. (2012). Artvin ilinde doğal çevrenin kent kimliğine etkileri. Turkish Journal of Forestry, 13(2), 172-180.
• Uçkaç, L. (2006). Kentsel tasarımın kent kimliği üzerine etkileri: Keçiören örneği (Master's thesis, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Uzun, M. İ. (2021). Abdullah Mâhir İz Bey’in Hayatı.
• Yalçin, R. (2012). Heykelle şekillenen kamusal alan ve Kayseri örneği (Master's thesis, Güzel Sanatlar Enstitüsü).
• Yurdigül, Y. (2013). Yerel Siyasette Temsil Sorununu Aşma Stratejisi Olarak Kadın Siyasetçilerin Medyayı Kullanma Biçimleri (Erzurum Örneği) /Local
• Görsel Kaynakça
• Şekil 1.Erzurum Kalesine Ait Görünüm https://www.erzurum.bel.tr/IcerikDeay-tarihi_yerleri/1043/I.html [Erişim Tarih:23.01.2023]
• Şekil 2. Tepsi Minare (Saat Kulesi), Roma Dönemi, Erzurum https://www.erzurum.bel.tr/IcerikDeay-tarihi_yerleri/1043/I.html [Erişim Tarih:25.01.2022]
• Şekil 3.Çifte Minareli Medrese, https://www.erzurum.bel.tr/IcerikDeay-tarihi_yerleri/1043/I.html [Erişim Tarih:23.07.2024]
• Şekil 4.Yakutiye Medresesi, İlhanlılar Dönemi https://www.erzurum.bel.tr/IcerikDeay-tarihi_yerleri/1043/I.html [Erişim Tarih:28.01.2024]
• Şekil 5.Üç Kümbetler ve Emir Saltuk Kümbeti https://www.erzurum.bel.tr/IcerikDeay-tarihi_yerleri/1043/I.html [Erişim Tarih:23.08.2024]
• Şekil 6.Ra https://www.erzurum.bel.tr/IcerikDeay-tarihi_yerleri/1043/I.html [Erişim Tarih:23.01.2023]bia Hatun Kümbeti,(Rabia Ana Türbesi)
• Şekil 7.Erzurum Kongre Binası,1864https://www.erzurum.bel.tr/IcerikDeay-tarihi_yerleri/1043/I.html [Erişim Tarih:23.01.2004]
• Şekil 8.Hakkı Atamulu, Atatürk ve Erzurum Kongresi Anıtı,3, 5 metre, Bronz,23 Temmuz 1965 https://www.erzurum.bel.tr/IcerikDeay-tarihi_yerleri/1043/I.html [Erişim Tarih:23.01.2004]
• Şekil 9.Atatürk ve Erzurum Kongresi Anıtı https://www.erzurum.bel.tr/IcerikDeay-tarihi_yerleri/1043/I.html [Erişim Tarih:23.01.2024]
• Şekil 10.Aziziye https://www.erzurum.bel.tr/IcerikDeay-tarihi_yerleri/1043/I.html [Erişim Tarih:25.01.2024]Anıtı,1975
• Şekil 11.Erzurum 100. Yıl Anıtı https://www.erzurum.bel.tr/IcerikDeay-tarihi_yerleri/1043/I.html [Erişim Tarih:27.01.2024]
• Şekil 12.Gaziler ve Şehitler Anıtı, Aziziye Millet Bahçesi https://www.erzurum.bel.tr/IcerikDeay-tarihi_yerleri/1043/I.html [Erişim Tarih:23.08.2024]
• Şekil 13.Gaziler ve Şehitler Anıtı kadın figürleri detaylı görseliGaziler ve Şehitler Anıtı kadhttps://www.erzurum.bel.tr/IcerikDeay tarihi_yerleri/1043/I.html[ErişimTarih:23.09.2023]
• Şekil 14.Erzurum-Çaykara Caddesi, Şehit Öğretmen Anıtı, Millî Eğitim Vakfıhttps://www.erzurum.bel.tr/IcerikDeay-tarihi_yerleri/1043/I.html [ErişimTarih:23.07.2024]
• Şekil 15.Mustafa Bulat & Recep Özer “Hareket”, paslanmaz çelik,metal,850x350x70cm1993, Atatürk Üniversitesi BilimveGençlikAnıtı.http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:10.01.1993]
• Şekil 16.M. Bulat, S. Bulat, R. Özer, G. Özer, Atatürk Üniversitesi Giriş Kapısı, “Çift Başlı Kartal Figürü”, 450x380x250 Cm, Alüminyum Döküm, 1995 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:23.01.2007]
• Şekil 17.Mustafa Bulat, «Çift Başlı Kartal», I.UluslararasıErzurumTaşHeykel Sempozyumu, 700x130x130cm,mermer, 2005http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:10.01.2005]
• Şekil 18.Dominika Griesgraber(Polonya), Palandöken, 250x300x50cm, I. Uluslararası Erzurum Taş Heykel Sempozyumu,2005 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:23.02.2005]
• Şekil 19.Görüş Nurettinoğlu BABAYEV (Azerbaycan), Palyaço, 300x400x150 Cm, Uluslararası Erzurum Taş Heykel Sempozyumu,2005 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:23.01.2005]
• Şekil 20.Serap Bulat, «Yedi Kapılar», 350x300x360cm, traventen, I. Uluslarası Erzurum Taş Heykel Sempozyumu,http://www.mustafabulat.com/eserler.php[ErişimTarih:23.01.2005]
• Şekil 21.Varol Topaç, Deniz ve İnsan, 25ox300x160.Cm, Traverten, I. Uluslarası Erzurum Taş Heykel Sempozyumu, http://www.mustafabulat.com/eserler.php[ErişimTarih:23.01.2005]
• Şekil 22.Yarkın Biçer, isimsiz,320x100x75 cm, Traverten, I. Uluslarası Erzurum Taş Heykel Sempozyumu, 2005, http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:20.01.2005]
• Şekil 23.Rahmi Atalay, Boğa,230x200x100 cm. Traverten, I. Uluslararası Erzurum Taş Heykel Sempoyumu, 2005http://www.mustafabulat.com/eserler.php[ErişimTarih:23.01.2005]
• Şekil 24.Ümit Öztürk, « Dadaş »,250x80x100.cm, Traverten, I. Uluslararası Erzurum Taş Heykel Sempozyum 2005 http://www.mustafabulat.com/eserler.php[ErişimTarih:23.03.2005]
• Şekil 25.Jo Kley (Almanya),” Kule”, 450x90x90 cm,Traverten, I. Uluslararası Erzurum Taş Heykel Sempozyumu, 2005. http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:23.09.2005]
• Şekil 26.Görüş Nurettinoğlu BABAYEV (Azerbaycan), Arp Çalan Kadın,polyester döküm, http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:23.01.2006]
• Şekil 27.Mustafa Bulat, Selçuklu Çeşme, Sarıkamış Şehitler Anıtı, 250x100x120 Cm, Mermer, 2007 – 2008 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:10.01.2007]
• Şekil 28-Mustafa Bulat, 1914-15 Donmuş Askerler Sarıkamış Anıtı, 350x300x150. http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:23.01.2007]
• Şekil 29.Mustafa Bulat Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümü, Çift Başlı Kartal/Tırmanma Duvarı,12x24x8 M, Polyester, 2009, Erzurumhttp://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:20.08.2009]
• Şekil 30.Mümtaz Demirkalp, “Çeşme”, 250x100x170cm, mermer, II. Uluslararası Erzurum Taş Heykel Sempozyumu 2010 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:28.01.2010]
• Şekil 31.Luca Marovino (İtalya), Kümbet Çeşme, Mermer II.Uluslarası Erzurum Taş Heykel Sempozyum, 2010 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:10.01.2010]
• Şekil 32.İlhan Kaya& Gökhan Taş, Curling, III.Uluslararası Erzurum Taş Heykel Sempozyumu, Mermer, 190x200x250cm, Curling Spor Salonu, Erzurum, 2010 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:23.01.2010]
• Şekil 33.Antonelle Tiozzo (İtalya), II.Uluslararası Erzurum Taş Heykel Sempozyumu,2010 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:23.01.2010]
• Şekil 34.Nihat Sezer Sabahat, ”Meşale” http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:13.01.2008]
• Şekil 35.Mustafa Bulat, “Çift Başlı Kartal”, III. Uluslararası Erzurum Taş Heykel Sempozyumu, 120x300x150cm, Mermer, 2010 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:20.01.2010]
• Şekil 36.Prof. Dr Mustafa Bulat, Çeşme (Dört Başlı Kartal), II. Uluslararası Erzurum Taş Heykel Sempozyumu150x250x120cm,mermer,2010 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:20.01.2010]
• Şekil 37.Barış Aydın &Volkan Doğan, II.Uluslararası Erzurum Taş Heykel Sempozyumhttp://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:10.01.2007]
• Şekil 38.Evrim Kılıç, Damla, 240x100x100cm, II.Uluslarası Erzurum Taş Heykel Sempozyumu http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:23.01.2007]
• Şekil 39.Ivane Tsiskadze (Gürcistan), “Dünya ve Boğa”, 240x100x100cm, mermer II.Uluslararası Erzurum Taş Heykel Sempozyumu, 2010 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:10.01.2010]
• Şekil 40.Barış Aydın& Volkan Doğan, Güneş,250x150x75cm,mermer, II. Uluslararası Erzurum Taş Heykel Sempozyumu,2010 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:23.01.2010]
• Şekil 41.İlhan Kaya&Hanifi Zengin, Çeşme,250x100x150cm, II.Uluslarası Erzurum Taş Heykel http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:23.01.2008]
• Şekil 42.Tansel Ceber, “Mukarnas Oturma Grubu”, III.Uluslarası Erzurum Taş Heykel Sempozyumu, 300x300x250cm2010 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:11.01.2010]
• Şekil 43.Tansel Ceber, “Mukarnas Çeşme”, 250x100x100cm, II. Uluslararası Erzurum Taş Heykel Sempozyumu,2010 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:23.01.2010]
• Şekil 44.Serap Bulat, “Düşünce Masası”, III. Uluslararası Erzurum Taş Sempozyum, 300x300x60cm, 2010 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:21.01.2010]
• Şekil 45.Mustafa Bulat, “Güneş Saati”, Mermer Yontu, 2012 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:23.01.2012]
• Şekil 46.Zekeriya Erdinç, “Esinti”,Metal Konstrüksiyon, 45x60x200cm 74. Devlet Resim ve Heykel Sergisi, 2018 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:25.01.2018]
• Şekil 47.İlhan Kaya, M. Hanif'i Zengin, Uzaysal Form, Kurumuş Ağaçlara Sanatsal Uygulama, Atatürk Üniversitesi Kampüs Alanı, 2019 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:25.01.2019]
• Şekil 48.Caner Şengünalp, “35”, Muğla Mermeri, 450x200x185 cm, 2019 http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:23.01.2019]
• Şekil 49.Sağlık Çalışanları İçin, Akçaağaç Yaprağı”, Sanatta Yeterlik Tezi, BAP Projesi 50x200x220, Mermer, 2022 Erzurum http://www.mustafabulat.com/eserler.php [ErişimTarih:10.01.2022]