Üç Akil Masalinin Ulubey (Ordu) Ve Yusufeli (Artvin) Varyantinin Mukayesesi

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 35 - 44, 25.12.2018

Mustafa Eren

Öz

Masallar sadece çocukları eğlendirmek veya onları eğitmek için değil büyüklere, yetişkinlere hayata
dair öğütler vermek, önceden yaşanmış birtakım tecrübeleri onlara aktarmak için
de kullanılırlar. Masalların birçoğunda yaşanan olaylar gerçekten doğmuş ve
zamanla çeşitli değişikliklere uğrayarak hayali unsurlarla bezenmiş hatta
olayların yaşandığı yer de gerçek hayattan alınmıştır. Böylece masala
inandırıcılık unsuru katılmıştır. Bunu Ordu ili Ulubey ilçesinden derlediğimiz
Üç Akıl Masalında ve Artvin ili
Yusufeli ilçesinden derlenen Üç Öğüt masallarında görmekteyiz. Masalların ne
zaman ortaya çıktığı ile ilgili farklı görüşler vardır. Etnografik Görüş
veya Antropoloji Okulu olarak bilinen
kuramcılara göre masallar
mitolojinin değil medeni hayatın
artıklarıdır. Bu görüşe
göre masallar çok eski zamanlarda ortaya çıkmıştır ve birbirine benzeyen masallar
tesadüfidir. Birbirine benzer masalların olması o kültürlerin birbirine
benzeyen ortak inanç ve âdetlere
sahip olmalarından kaynaklanır.

Doğu Karadeniz Bölgesinin bir ucundan, Orta Karadeniz’in bir ucuna uzanan
bu masalların ana olay, yardımcı olaylar ve motif benzerlikleri dikkat çeker. Muhtemelen aynı kökten doğduğunu söyleyebileceğimiz bu masalların belki yüzlerce belki binlerce yıl önce tek bir ana metni varken bu yıllar geçtikçe anlatıcıdan
anlatıcıya birtakım farklılıklar kazanmış ve çeşitli varyantlar ortaya
çıkmıştır. Karadeniz bölgesine yerleştirilen Oğuz boyları kültürlerini hala devam ettirmektedirler ve bu
masallar Artvin ve Ordu yöresinin aynı Türk boyunun devamı olduğunu bize göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Masal, Üç Akıl Masalı, Üç Öğüt Masalı, Ulubey

Kaynakça

• KAYNAKÇAAbdurrahman Güzel, Ali Torun, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Akçağ Yay. Ankara, 2008. Ahmet Vefik Paşa, Lehçe-i Osmanî, C. 2, 1877, s.1103Bilge Seyidoğlu, “Masal”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C. 6, İstanbul 1985. Doğan Kaya, Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü, Akçağ Yay. Ankara, 2007.Ferit Develioğlu, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara 1962, s.747.Hayrettin Tokdemir, Artvin Yöresi Folkloru, Türk Yay. Ankara 1993.Muallim Naci, Lûgat-i Naci, İstanbul 1890, s.950.Mustafa Eren, Bir Köy Var Yukarda, Altınpost Yay. Ankara, 2014. Saim Sakaoğlu, Masal Araştırmaları, Akçağ Yay. Ankara, 1999.Umay Günay, Elazığ Masalları, Erzurum, 1975.V. Ja. Propp, Masalların Yapısı ve İncelenmesi, Çev.: Hüseyin Gümüş, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay. Ankara, 1987.