Derlemenin Görünmeyen Güçlüğü

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 3 - 5, 14.06.2019

Mehmet İlhan Başgöz

Öz

Halkbilim çalışmalarında en kolay sanılan şey
derleme yapmaktır. Aslında derleme yapmak çalışmalarımızda en güç olanıdır.
Genç arkadaşlarımla bu konudaki bilgimi ve deneyimlerimi paylaşmak istiyorum.
1943 yılı idi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinde doktora öğrencisi idim Değerli
Hocam Pertev Naili Boratav askerden yeni gelmilşti ve bir iki dersini
dinleyince kararımı vermiştim. Doktoramı Halk Edebiyatı dalında yapacaktım,
hocama söyledim, pek memnun oldu. Doğu Anadolu’da folklor derlemeleri
yapacakmış. Katılmak isteyip istemediğimi sordu. Elbet sevinerek kabul ettim.
Hocam, Türk Dil Kurumu’ndan derlemedeki giderlerimizi ve yol masraflarımızı
karşılayacak kadar para aldı. Atladık trene ver elini Erzurum. Erzurum’da
trenden inince bir satıcının lavaş satarken bağırması dikkatimi çekti. Etçmege
bak etçmege, ele sanırsın ki çeteür, (ketedir) diye bağırıyordu. Kars’a
gidiyorduk, çünkü hocam Boratav askerliğini orada yapmıştı ve aşıkların çoğunu
tanıyordu. Erzurum ile Kars arasında dekovil denen bir tren işliyordu.
Biletlerimizi alıp atladık bu trene. Tren soba ile ısınıyordu. Elbet soba, odun
yakıyordu. Kars’a kadar, özellikle Sarıkamış ormanlarına tırmanırken birkaç
kere durup odun tedariki yaptık. Kars’ta lisenin yatakhanesinde bize yer
ayrılmıştı. Bavullarımızı yerleştirdikten sonra sokağa çıktım ve şaşkına
döndüm, bütün yollar kalemle çizilmiş gibi dümdüzdü. Yollar boyunca siyah
taştan yapılmış büyük ve heybetli binalar vardı. Birini ziyaret ettik. Duvarlar
çok kalındı ve en alt katta duvarın içine soba gibi peç dedikleri bir şey
yerleştirilmişti. Orada saman bile yakılsa duvarların içini dolaştıktan sonra
bacadan çıkıyor, böylece bütün duvarlar ısınıyor ve evi de ısıtıyordu. Bunların
hepsi kısa süren işgalde Ruslar tarafından yapılmıştı.

Anahtar Kelimeler

Derleme, folklor

Kaynakça

• başgöz