KÜTAHYA MUTFAK KÜLTÜRÜNDE GELENEKSEL KIŞ HAZIRLIKLARI

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 6, 268 - 280, 31.05.2021

Münire Baysan

Öz

Yeme ve içme alışkanlıkları dünya genelinde her geçen gün değişmektedir. Geleneksel beslenme alışkanlıkları ve sofra kültürünün yerini kısa sürede hazırlanan, sağlıksız, sosyal ve kültürel boyutu olmayan beslenme düzeni almaktadır. Mevsiminde yetişen gıdaların kış için saklanması sağlıklı beslenme açısından son derece önemlidir ve Anadolu’nun pek çok yerinde yöresel farklarla uygulanmaya çalışılmaktadır. Halk biliminin çalışma kadroları içerisinde yer alan ve eski dönemlerde daha fazla uygulanan geleneksel kış hazırlıklarına dair uygulamalar günümüze doğru gelindiğinde azalmaya başlamıştır. Özelikle teknolojik gelişmelerin ve her mevsim istenilen yiyeceğe ulaşabilme imkânının verdiği rahatlık, uygulamalara dair talebi azaltmıştır. Market zincirlerinin sunduğu sınırsız imkânlar, her türlü hamur işlerinin satıldığı mağazalar, pek çok sebzenin yaz kış mevcut olduğu pazarlar gıda saklama gereksinimini minimum düzeye indirmiştir. Teknolojik cihazların sunduğu imkânlar ise sınırlı düzeyde yapılan bu uygulamaların yöntemini değiştirmiştir. Bu çalışmada yaz ve sonbahar aylarında kış için seçilen gıdaların çeşitleri ve saklama yöntemleri ele alınmıştır. Geleneksel mutfak kültürümüze dönülerek sağlıklı beslenme zincirine, gıda saklamaya dair yapılan uygulamaların sağlayacağı katkıya dikkat çekilmeye çalışılmıştır. Çalışma sahası Kütahya’dır. Veri toplama kısmında gözlem ve görüşme yönteminden faydalanılarak farklı yaş ve meslek gruplarından değişik eğitim düzeyindeki kişilerin bilgisine başvurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Gıda, Saklama Yöntemi, Gelenek, Kış, Kütahya

Traditional Winter Preparations in Kütahya Cuisine Culture

Öz

Eating habits are changing day by day around the world. Traditional eating habits and table culture are replaced by an unhealthy diet that is prepared in a short time and has no social or cultural aspect. Preserving the food grown in the season for winter is extremely important in terms of healthy nutrition and it is tried to be applied with local differences in many parts of Anatolia. Practices related to traditional winter preparations, which are among the working subjects of folklore and were applied more in ancient times, have started to decrease as we come to the present. In particular, technological developments and the convenience of reaching the desired food in every season has reduced the demand for these practices. Unlimited possibilities offered by market chains, stores where all kinds of pastries are sold, and markets where many vegetables are available in summer and winter have minimized the need for food storage. The possibilities offered by technological devices have changed the method of these applications which are made at a limited level. In this study, the types and storage methods of the foods selected in summer and autumn months for winter are discussed. By returning to our traditional cuisine culture, it has been tried to draw attention to the contribution of practices on healthy food chain and food preservation. Area of the study is Kütahya. In the data collection part, the information of people from different age and occupational groups with different education levels was consulted by using the method of observation and interview.

Anahtar Kelimeler

Food, Storage Method, Tradition, Winter, Kütahya

Kaynakça

• AKOĞUL, Emre ve Zühal Aksakallı Bayraktar (2020). “Erzurum Mutfak Kültüründe Kış Hazırlıklarının İncelenmesi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.24, S.3, s.1331-1345.
• ARTUN, Erman (2010). Türk Halk Bilimi. İstanbul: Kitapevi Yayını.
• ÇOBANOĞLU, Özkul (2002). Halk Bilimi Kuramları Ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara : Akçağ Yayınları.
• DERİN, Didem Önay vd. (2016). “Konya İl Merkezinde Yaşayan Kadınların Yiyecek Hazırlama, Pişirme Ve Saklama Uygulamaları Üzerine Bir Araştırma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.35, s.87-101.
• DİNÇ, Mustafa (2019). “Halk Bilgisinin Beslenme Ve Mutfak Kültürüne Dönük Temsilleri”. Halk Bilimi El Kitabı. Ankara : Nobel Yayını.
• DÖNMEZ, Yusuf (1981). “Kütahya ve Çevresinin Fizikî Coğrafyası”, Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılına Armağan, Kütahya Belediyesi Yayını.
• DÜLGER ALTINER, Dilek ve Yasemin Solmaz (2018). “Türk Mutfak Kültürü Ve Beslenme Alışkanlıkları Üzerine Bir Değerlendirme”, Safran Kültür Ve Turizm Araştırmaları Dergisi, C.1, S.3, s.108-124.
• GÜLER, Sibel (2010). “Türk Mutfak Kültürü Ve Yeme İçme Alışkanlıkları”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.2, S.26, s.24-30.
• KIZILDEMİR, Özgür vd. (2014). “Türk Mutfak Kültürünün Tarihsel Değişiminde Yaşanan Değişimler”, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, C.14, S.3, s. 191-210.
• OĞUZ, M. Öcal (2009). Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir? İstanbul: Geleneksel Yayıncılık.
• OĞUZ, M. Öcal (2019). Paldır Kültür Kentleşme. İstanbul: Geleneksel Yayıncılık.
• ONGAN, Dilek vd. (2020). “COVID-19 Salgını Sürecinde Besin Tedariği Ve Güvencesi(zliği)”, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, C.5, S.2, s. 215-220.
• ÖGEL, Bahaeddin (1985). Türk Kültür Tarihine Giriş IV, Türklerde Yemek Kültürü, Ankara : Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• ÖNÇEL, Sibel (2015). Türk Mutfağı ve Geleceğine İlişkin Değerlendirmeler, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, C.3, S.4 s.33-44.
• ÖRNEK, Sedat Veyis (1995). Türk Halk Bilimi. Ankara : Kültür Bakanlığı Yayınları.
• ÖZER, Zedal (2010). “Kütahya Mutfak Kültürü”, Kütahya Halk Kültürü Araştırmaları, Kütahya : Ekspres Matbaası.
• ŞANLIER, Nevin vd. (2012). “Gençlerin Türk Mutfağına Bakış Açısı”, Millî Folklor, C.24, S.94, s. 152-161.
• TALAS, Mustafa (2005). “Tarihi Süreçte Türk Beslenme Kültürü ve Mehmet Eröz’e Göre Türk Yemekleri”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. S.18, s. 273-283.
• TUNÇOĞLU, İhsan (1981). “Kütahya’da Turizm ve Gelenekleri”, Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılına Armağan, Kütahya: Kütahya Belediyesi Yayını.
• YALÇIN ÇELİK, Dilek (2010). “Mengen’de Özel Gün Yemekleri”, Millî Folklor, C.22, S.86, s. 127-139.
• YOLCU, Mehmet Ali (2018). “Nevşehir Yöresinde Ailelerin Geleneksel Kış Hazırlıkları”, Kültür Araştırmaları Dergisi, C.1, S.1, s. 7-22.