TOKAT’TA KÜLTÜREL MİRASLARIN BULUŞMA NOKTASI: 900 ADIMDA 900 YILLIK TARİHİ KÜLTÜR YOLU

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 267 - 283, 30.11.2023

Gökhan Karabudak

https://doi.org/10.61729/uhad.1329856

Öz

Bilgiyi depolama, saklama ve istenildiğinde geri çağırma yeteneği olarak tanımlanan hafıza toplumsal-kollektif niteliğe sahip bir güçtür. Bireysel olarak da var olan ancak hatırlamak için başkalarının hatıralarına sıklıkla başvuran hafıza, toplum tarafından onanmış referans noktalarına geri giderek hatırlama eylemini gerçekleştirmektedir. Referans notlarından biri olan hafıza mekanları ise zamanı durdurmak, nesnelerin durumunu tespit etmek, unutma işini engellemek ve ölümü ölümsüzleştirmek işlevlerini yerine getirmektedir. Bu açıdan bayramlar, amblemler, anıtlar, anma törenleri, müzeler birer hafıza mekanı olarak değerlendirilmektedir. Bunlara ek olarak Assmann, geniş bir alanın da hafıza mekanı olabileceğini dile getirmiştir. Bu bağlamda çalışmada tarih boyunca birçok devletin himayesinde bulunan Tokat’ın en eski yerleşim yeri olan ve İpek Yolu’nun bir parçasını oluşturan 900 Adımda 900 Yıllık Tarihi Kültür Yolu, hafıza mekanı çerçevesinde ele alınarak Tokat halkının kültürel belleğinde var olan bilgilerin kültür yolu ile nasıl yeniden inşa edildiği ve işlevlerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Sonuç olarak 900 Adımda 900 Yıllık Tarihi Kültür Yolu projesi ile mekanlar aracılığıyla unutulmaya yüz tutmuş ancak hafızalarda yer alan bilgilerin yeniden inşa edildiği bu sayede gelecek kuşaklara aktarıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tokat, Kültür Yolu, Hafıza Mekanları, Somut ve Somut Olmayan Kültürel Miras.

Meeting Point of Cultural Heritage in Tokat: 900 Steps in 900 Year Old Historical Cultural Road

Öz

Memory, defined as the ability to store, retain, and recall information when desired, is a social-collective power. Memory, although it also exists on an individual level, often relies on the memories of others for recollection, thus carrying out the act of remembering by revisiting society-approved reference points. Memory sites, which are one of these reference points, serve the functions of halting time, determining the state of objects, preventing forgetting, and immortalizing death. From this perspective, holidays, emblems, monuments, commemorative ceremonies, and museums are considered as memory sites. Additionally, Assmann has suggested that a broader area can also serve as a memory site. In this context, in this study, the 900 Steps in 900 Year Old Historical Cultural Road, which is the oldest settlement of Tokat, which has been under the auspices of many states throughout history and forms a part of the Silk Road, is discussed within the framework of memory space. Also, it is aimed to reveal how the information existing in the cultural memory of the people of Tokat is reconstructed through culture and its functions. As a result, with the 900 Steps in 900 Year Old Historical Cultural Road project, it has been determined that the information in the memories has been reconstructed and transferred to the next generations thanks to the places.

Anahtar Kelimeler

Tokat, Cultural Road, Places of Memory, Tangible and Intangible Cultural Heritage.

Kaynakça

• AÇA, Mehmet (2016). “Toplumlaşma ve Toplumsallaşma Eşiğinde Kültür”, Halk Bilimi El Kitabı. (Ed. Mustafa Aça). Konya: Kömen Yayınları.
• AFYONCU, Erhan (2015). “Osmanlı Döneminde Tokat.”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tokat Tarihi ve Kültürü Sempozyumu 25-26 Eylül 2014. Tokat, s. 18-24.
• AKIN, Emine S. (2009). “Tokat kenti’nin fiziksel gelişimi, anıtsal ve sivil mimari örneklerinin analizi ve değerlendirmesi”. Doktora Tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• AKIN, Emine S. ve Demiroğlu-İzgi, Begüm (2021). “Tarihi Hanlarda Yeni İşlev: Deveci Han ve Taşhan, Tokat”, Vakıflar Dergisi, S. 56, s. 143-162.
• ASSMANN, Jan (2015). Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. (çev. Ayşe Tekin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• ATILGAN, Sevay (2008). “Tokat Müzeleri”, Vakıflar Dergisi, S. 31, s. 245-304.
• AVCI, Cevdet (2020). “Üretim Tüketim Kültürü Bağlamında Gaziantep Kent Hayatında Mekân”, Fârâbi Anısına Türkiye ve Türk Dünyası Araştırmaları-II. (ed. Yunus Emre Tansü). Gaziantep: İksad Yayınevi.
• BÜTÜNER, Zübeyir (2015). “Alman Seyyah Andreas David Mordtmann ve Tokat”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tokat Tarihi ve Kültürü Sempozyumu 25-26 Eylül 2014. Tokat, s. 295-310.
• CONNERTON, Paul (2012). Modernite Nasıl Unutturur. (çev. Kübra Kelebekoğlu). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• CUCHE, Denys (2013). Sosyal Bilimlerde Kültür Kavramı. (çev. Turgut Arnas). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• ELPE, Ebru (2015). “Tokat Yapılarının İnşa ve Süsleme Malzemelerinin Yüzyıllara Göre Dağılımı”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tokat Tarihi ve Kültürü Sempozyumu 25-26 Eylül 2014. Tokat, s. 43-75.
• ERDEM, Sargon (1987). “Tokat Kelimesi Üzerine Düşünceler”, Türk Tarihinde ve Türk Kültüründe Tokat Sempozyumu (2-6 Temmuz 1986). Ankara, s. 11-16.
• EVCİMAN, Semih (2022). “Hafıza Mekânlarının ve ‘Hafıza-Bireylerin’ ‘Bir Aradalığı’ ve Hafıza-Kimliğin Sürekliliği: Türkiye Caferileri Örneği”, Ege Sosyal Bilimler Dergisi. S. 3/1, s. 1-33.
• Ziya Gökalp (2013). Hars ve Medeniyet. İstanbul: Toker Yayınları.
• GÖKBİLGİN, Mustafa T. (1979). “Tokat”, İslâm Ansiklopedisi 12/I Cilt. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• GÜVENÇ, Bozkurt (1979). İnsan ve Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• HALBWACHS, Maurice (2017). Kolektif Hafıza. (çev. Banu Barış). Ankara: Heretik Yayınları.
• HAVILAND, William A. vd. (2008). Kültürel Antropoloji. (çev. İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• KURAN, Aptullah (1968). “Tokat ve Niksar’da Yağı-Basan Medreseleri”, Varlık Dergisi, VII, s. 39-43.
• MALINOWSKİ, Bronisław (1992). Bilimsel Bir Kültür Teorisi. (çev. Saadet Özkal). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• TURHAN, Mümtaz (1987). Kültür Değişmeleri Sosyal Psikoloji Bakımından Bir Tetkik. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• NORA, Pierre (2006). Hafıza Mekânları. (çev. Mehmet Emin Özcan). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• OĞUZ, Mehmet Ö., vd. (2005). “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi”, Milli Folklor, S. 65, s. 163-171.
• ÖNGE, Mehmet Y. (1995). Anadolu’da XII-XIII. Yüzyıl Türk Hamamları. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• ÖRNEK, Sedat V. (1971). Etnoloji Sözlüğü. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil Ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• ÖZEN, Sevinç (1998). “Kültür Kavramı ve Analizi Konusunda Güncel Sosyolojik-Antropolojik Tartışmalar”, Sosyoloji Dergisi, S. 6, s. 47-54.
• ŞİMŞİRGİL, Ahmet (1992). “XVI. Yüzyılda Tokat Medreseleri”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. 7, S. 1, s. 227-242.
• TYLOR, Edward B. (1920). Primitive Culture: Researches Into The Development Of Mythology, Philosophy, Religion, Art, And Custom, Volume 1. London: John Murray.
• Elektronik Kaynaklar:
• URL-1: https://www.kulturyolufestivalleri.com/kultur-yolu (E.T.: 11.7.2023).
• URL-2: https://beyoglu.kulturyolufestivalleri.com/beyoglu-kultur-yolu/beyoglu-kultur-yolu-festivali (E.T.: 11.7.2023).
• URL-3: https://baskent.kulturyolufestivalleri.com/baskent-kultur-yolu/baskent-kultur-yolu-festivali (E.T.: 11.7.2023).
• URL-4: Tokat İli Merkez İlçesi Tokat Kültür Sokağı Fizibilite Projesi Hazırlanması İşi. Erişim Adresi: https://oka.ka.gov.tr/yayinlar-ve-belgeler/dogrudan-faaliyet-destegi-kapsaminda-uretilen-raporlar/tokat- kultur-sokagi-fizibilitesi/ (E.T.: 11.7.2023).
• URL-5: https://kulturenvanteri.com/tr/yer/tas-han-tokat/#16/40.317694/36.551642 (E.T.: 12.7.2023).
• URL-6: https://www.facebook.com/pervanehamami/ (E.T.: 12.7.2023).
• URL-7: https://www.niyazigurgen.com/pt-portfolio/yazmacilik/ (E.T.: 12.7.2023).
• URL-8: https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/tokat/gezilecekyer/arastali-bedesten-tokat-muzes (E.T.: 12.7.2023).
• URL-9: https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/tokat/gezilecekyer/tokat-kultur-ev (E.T.: 13.7.2023).
• URL-10: https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/tokat/kulturenvanteri/sulu-han (E.T.: 13.7.2023).
• URL-11: https://www.olay53.com/haber/18-yil-asevi-olarak-kullanilan-tarihi-han-cocuk-muzesine- donusturuluyor-1041462.htm (E.T.: 13.7.2023).
• URL-12: http://www.tokat.gov.tr/turkiyenin-ilk-cocuk-muzesi-sulu-han-hazir (E.T.: 13.07.2023).
• URL-13: instagram.com/p/ChXK7vaMRqv/?igshid=NTc4MTIwNjQ2YQ%3D%3D (E.T.: 13.7.2023).
• URL-14: https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/tokat/kulturenvanteri/yuksek-kahve (E.T.: 13.7.2023).
• URL-15: https://twitter.com/yoldakiizler/status/1409407449229107207 (E.T.: 13.7.2023). URL-16: https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/tokat/gezilecekyer/mevlevhane (E.T.: 14.7.2023).