Evaluations on Turkish Women in the Context of Cultural Change from the Age of Dede Korkut to the 100th Anniversary of the Republic I

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 180 - 192, 30.11.2023

Cevdet Avcı

https://doi.org/10.61729/uhad.1375775

Öz

Human survival has been possible through the systematization and intergenerational transfer of knowledge gained in the struggle and adaptation process with nature. These information systems have changed and developed depending on the forms of relationship established with nature in history. In this context, agriculture and animal husbandry; They are long-term forms of production that determine the cultural actions of people such as nutrition, tool making, clothing. The traditional culture shaped around agriculture and animal husbandry is among the basic information systems that enable people to take care of themselves. Western-type industrialization, which emerged in a period that can be said to be close within the circulation of thousands of years, has changed the existing knowledge economies and positioned the machine as a tool between the human and the production-consumption chain. The transformation of agriculture and animal husbandry into an industrial production causes the monopoly of the knowledge economy formed on this axis. Because it is no longer necessary for everyone to live in the countryside and do agricultural production, but to live in the city and its surroundings and be good consumers. 19-20. This process of change, which has continued for a century, has had negative consequences for the traditional ecological knowledge that people have created and developed over thousands of years. The situation in question; It can be read in more or less the same way for the Ottoman and Republican Turkey, which had to imitate the Western type of industrialization depending on historical, geographical, political and economic factors.
On the other hand, the process that caused the weakening of human ties with nature and a wide area of memory, ironically began to operate in reverse today, again through industrialization-based technological developments. Western-type industrialization has created an urbanization form that necessarily changes people's perception of production-consumption and space and breaks ties with nature. The age of communication tools and digital information, which is the result of technological developments, provides the revival or updating of a memory area in order to eliminate the damage caused by this break in the 21st century.
In this article, from the perspective of traditional knowledge memory, the content of agriculture and livestock on YouTube, which is an extension of digital ecology in the 21st century, is discussed. The aim of the article is to reveal the circulation of traditional ecological information on agriculture and animal husbandry through YouTube, the transformation of this information into an interaction tool and sustainability. In the article, document and content analysis techniques from qualitative research methods in social sciences were used. While the universe of this study is YouTube, which is a broad-based social networking environment, its sample is limited to two channels broadcasting on YouTube. These channels are @NurgulAkdogan and @orhuntopkaya. Contrary to traditional media, the fact that new media environments offer an interactive communication environment has also been seen in the context of the subject discussed in the article. Production-breeding methods, production and use of tools-equipment and product purchase-sale recommendations can be made through the mentioned contents in particular for agriculture and animal husbandry. It has been concluded that the content created through the agriculture and livestock themed channels on YouTube addressed in the article addresses a wide memory area in terms of awareness, sharing and interaction. Therefore, it has been seen that the feature of social media to bring together the relevant masses around a certain subject is realized through videos containing traditional information on agriculture and livestock.

Anahtar Kelimeler

Cultural change, Urbanisation, Digitalisation, Women, Republic.

DEDE KORKUT ÇAĞINDAN CUMHURİYET’İN 100. YILINA KÜLTÜREL DEĞİŞİM BAĞLAMINDA TÜRK KADINI ÜZERİNE DEĞERLENDİRMELER I

Öz

İnsanın hayatta kalması, doğayla olan mücadele ve uyum sürecinde edindiği bilgi birikimlerini sistemleştirme ve kuşaklar arası aktarma yoluyla mümkün olmuştur. Bu bilgi sistemleri tarihte doğayla kurulan ilişki biçimlerine bağlı olarak değişip gelişmiştir. Bu çerçevede tarım ve hayvancılık; insanın beslenme, alet yapma, giyim-kuşam gibi kültürel aksiyonlarını belirleyen uzun süreli üretim biçimleridir. Tarım ve hayvancılık etrafında şekillenen geleneksel kültür, insanın kendine bakabilmesini sağlayan temel bilgi sistemleri arasındadır. Binlerce yıllık devridaim içerisinde yakın denilebilecek bir dönemde ortaya çıkan Batı tipi sanayileşme, mevcut bilgi ekonomilerini değiştirerek insan ve üretim-tüketim zinciri arasında makineyi araç olarak konumlandırmıştır. Tarım ve hayvancılığın endüstriyel bir üretime dönüşmesi ise bu eksende teşekkül etmiş olan bilgi ekonomisinin tekelde toplanmasına neden olmaktadır. Zira artık herkesin kırsalda yaşayıp tarımsal üretim yapmasına değil, kent ve kent çevrelerinde yaşayıp iyi birer tüketici olmasına ihtiyaç vardır. 19-20. yüzyıl boyunca devam eden bu değişim süreci insanın binlerce yılda oluşturup geliştirdiği geleneksel ekolojik bilgi adına olumsuz sonuçlar doğurmuştur. Söz konusu durum; tarihî, coğrafi, siyasal ve ekonomik etkenlere bağlı olarak Batı tipi sanayileşme biçimini taklit etmek durumunda kalan Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiye’si için de aşağı yukarı aynı minvalde okunabilir.
Diğer taraftan insanın doğayla ve geniş bir bellek alanıyla bağlarının zayıflamasına neden olan süreç, ironik bir biçimde yine sanayileşme temelli teknolojik gelişmeler vasıtasıyla bugün tersine işlemeye başlamıştır. Batı tipi sanayileşme insanın üretim-tüketim ve mekân algısını zorunlu olarak değiştirip doğayla bağları kopartan bir kentleşme biçimi ortaya çıkarmıştır. Teknolojik gelişmelerin sonucu olan iletişim araçları ile dijital enformasyon çağı ise 21. yüzyılda bu kopuşun yarattığı tahribatı gidermeye yönelik bir bellek alanının yeniden canlanmasını veya güncellenmesini sağlamaktadır.
Bu makalede söz konusu geleneksel bilgi belleği perspektifinden hareketle 21. yüzyılda dijital ekolojinin bir uzantısı olan sosyal medya kanallarından YouTube üzerindeki tarım ve hayvancılık temalı içerikler konu edilmiştir. Makalenin amacı, tarım ve hayvancılık eksenindeki geleneksel ekolojik bilginin YouTube vasıtasıyla dolaşıma girişini, bu bilginin bir etkileşim aracına dönüşmesini ve sürdürülebilirliği ortaya koymaktır. Makalede, sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemlerinden doküman ve içerik analizi teknikleri kullanılmıştır. Bu çalışmanın evreni geniş tabanlı bir sosyal paylaşım ortamı olan YouTube olurken örneklemi YouTube üzerinden yayın yapan iki kanalla sınırlandırılmıştır. Bu kanallar @NurgulAkdogan ve @orhuntopkaya’dır. Geleneksel medyanın aksine yeni medya ortamlarının etkileşime dayalı bir iletişim ortamı sunması makalede ele alınan konu bağlamında da görülmüştür. Tarım ve hayvancılık özelinde üretim-yetiştirme yöntemleri, araç-gereç yapımı ve kullanımı ile ürün alım-satım tavsiyeleri söz konusu içerikler vasıtasıyla yapılabilmektedir. Makalede ele alınan YouTube’daki tarım ve hayvancılık temalı kanallar üzerinden oluşturulan içeriklerin farkındalık, paylaşım ve etkileşim açısından geniş bir bellek alanına hitap ettiği sonucuna varılmıştır. Dolayısıyla sosyal medyanın ilgili kitleleri belirli bir konu etrafında bir araya getirebilme özelliğinin, tarım ve hayvancılık temalı geleneksel bilgi içeren videolar vasıtasıyla gerçekleştiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kültürel değişim,, Kentleşme,, Dijitalleşme,, Kadın,, Cumhuriyet.

Kaynakça

• AKSOY, İlhan (2017). “Toplumsal ve Siyasal Süreçte Türk Kadını”, Yasama Dergisi, S. 32, s. 7-20.
• ALİBEKİROĞLU, Sertan (2022). “Feminizm Hareketlerinin Güncel Türk Dili Kullanımına Etkileri Üzerine Bir Deneme “, Asia Minor Studies, C. 10, S. 2, s. 196-206.
• AVCI, Cevdet (2020). “Dede Korkut Kitabı’nda Toplumsal Cinsiyet Tipolojisi Üzerine Bir İnceleme”, TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, C. 8, S. 22, s. 117-135.
• AVCI, Cevdet (2023). “Kadın Konulu Karikatürlerde Beden Estetiği: Mizahın Modernizm Eleştirisi Mi?”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, S. 22 (4) , s. 1188-1202.
• BİLECAN, Ennur (2017). “İslamiyet öncesi Türk destanında kadın tipi”. Yüksek Lisans Tezi. Bartın: Bartın Üniversitesi.
• ÇİVRİLİ, Nazlı (2005). “İnkılapların Türk kadını üzerine etkisi (1919-1937)”. Yüksek Lisans Tezi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi.
• ÇOBANOĞLU, Özkul (2023). “Cumhuriyetimizin Yüzüncü Yılında Türk Halk Bilimi Çalışmalarının Genel Bir Değerlendirmesi”, Türk Dili Dergisi, C. 72, S. 862, s. 41-77.
• DOĞRAMACI, Emel (1992). “Atatürk ve Kadın Hakları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 8, S. 24, s. 443-450.
• EKİCİ, Metin (2000). “Dede Korkut Kitabı’nda Kadın Tipleri”. Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni. Ankara: AKM Yayınları, s. 139-156.
• ERGİN, Muharrem (2004). Dede Korkut Kitabı. Ankara: TDK Yayınları.
• ERSOY, Ruhi (2007). “Türk Kültürünün Terkip Kabiliyeti Üzerine Bir Deneme”. Kazakistan ve Türkiye’nin Ortak Kültürel Değerleri Sempozyumu, Almatı-Kazakistan, 21-26 Mayıs 2007, s. 59-63.
• FİDAN, Süleyman (2018). “Kına Geleneği Bağlamında Oluşan Sözlü Şiir Ürünlerinin İşlevleri: Gaziantep Örneği.” Asia Minor Studies, AGP Sempozyum Özel Sayısı, s. 275-293.
• GÜLTEPE, Necati (2013). Türk Kadın Tarihine Giriş (Amazonlardan Bâcıyân-ı Rûm’a), İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• GÜNAY, Umay (1989). “Dede Korkut Hikâyelerindeki Karakterlerin Tahlili-I”. Türk Kültürü Araştırmaları, s. 39-55.
• GÜNAY, Umay (1992). “Cumhuriyet Terkibi ve Barış Manço”, Milli Folklor, S. 4, s. 2-3.
• GÜNGÖR, Erol (2011). Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik. Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• HAYTA, Necdet ve Uğur Ünal, (2020). Osmanlı Devleti'nde Yenileşme Hareketleri (17. Yüzyıl Başlarından Yıkılışa Kadar). Gazi Kitabevi: Ankara.
• KADERLİ, Zehra (2023.) “Eleştirel Folkloristik Bağlamında Kadın Bedeninin Gerçek Yaşam Deneyimine Yönelik Performatif İmkânları”, Millî Folklor, S. 137, s. 48-60.
• KAFESOĞLU, İbrahim (1987). Türk Bozkır Kültürü. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• KAFESOĞLU, İbrahim (2011). Türk Millî Kültürü. Ötüken Neşriyat: İstanbul.
• KIRKPINAR, Leyla (2001). Türkiye'de Toplumsal Değişme ve Kadın. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• KÖKSEL, Behiye (2011). “Orhon Yazıtları'nda Kadın”, Humanities Sciences, S. 6 (2), s. 331-341.
• OCAK, Ahmet Yaşar (2021). Türkler, Türkiye ve İslam. İstanbul: İletişim Yayınları.
• OCAK, Ahmet Yaşar (2016). Türk Sufliliğine Bakışlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• ÖZDARICI, Öznur (2011). “Dîvânü Lûgat-İt-Türk’te Kadın ve Kadına İlişkin Unsurlar”, Sosyal Bilimler, C 1, S 1, s. 127-156.
• SELÇUK, Havva (2014). Türk Tarihinde Kadın ve Savaş. Konya: Çizgi Kitabevi.
• ŞAHİNER, Ahmet Emin (2023). “Türk Kültüründe Silah ve Hegemonik Erkeklik Sembolü Olarak Silahın Kullanımı”, Asia Minor Studies, C.11 S.2, s.162-174.
• TERZİ, Ayşe (2012). “Türk Siyaset Kültüründe Kadınların Rolü”. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, C. 1, S. 1, s. 17-24.