Türkiye'nin İnsani Yaşam Endeksi Verilerinin Doğrudan Yabancı Yatırımlar Üzerindeki Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 69 - 82, 29.06.2021

Elif Baykal , Sinem Cece , Halil Yorulmaz

https://doi.org/10.51524/uhusbad.827749

Öz

İnsani Gelişme Endeksi ülkeler için yaşam süresinin uzunluğunu, ülkedeki okur-yazar insanların oranını, ülkenin eğitim seviyesini ve yaşam seviyesini ölçmeye yönelik hazırlanan bir ölçümdür. 1990 yılından beri İnsani Gelişme Endeksi (İGE) her yıl, Birleşmiş Milletler Gelişme Programı (UNDP) tarafından yayınlanmaktadır. Türkiye, İnsani Gelişme Raporlarının yayınlanmaya başladığı 1990 yılından beri raporlarda ve endekslerde yer almaktadır. İnsani Gelişme Endeksi ülkelerin gelişmişlik düzeylerine ait verileri göstermektedir. Ayrıca ülke ekonomisindeki etkinin bireylerin yaşam niteliğini ne derece etkilediğini göstermektedir. Ülkeler insani gelişmişlik düzeylerini arttırmak için çaba sarf etmektedir ve ülkeye yapılan Doğrudan yabancı yatırımlar da bu çabalardan bir tanesidir. Doğrudan yabancı yatırımların gerçeklemesinde yatırım yapılacak ülkenin sosyal ve ekonomik koşulları öneme sahiptir. Çünkü Doğrudan yabancı yatırımların ülkelere teknoloji transferini arttıracağı, sanayi sektöründe verimlilik sağlayacağı, yüksek kalitedeki ürünlerin üretim maliyetlerini düşürerek üretimi arttıracağı, hizmetin ve bilgi paylaşımını kolaylaştıracağı ve bunların ise ihracatı artırarak istihdamı ve refahı olumlu yönde etkileyeceği ifade edilmektedir. Literatürde DYY’ın en önemli belirleyicilerinin yatırım yapılacak ülkenin ekonomik değişkenleri ve refah düzeyi olduğu görülmektedir. Türkiye DYY sermaye açısından sektörel çeşitlik ve sahip olduğu jeopolitik konumu nedeniyle sermaye girişlerini olumlu yönde etkileyen bir ülkedir. Ayrıca gelişmekte olan bir ülke olması ve İnsani Yaşam Endeksinde olumlu gelişim göstermesi açısından da dünya ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmanın amacı, İnsani Yaşam Endeksi verilerinin Türkiye’ye yapılan Doğrudan Yatırımlar üzerinde ne derecede etkili olduğunu ortaya koymaktır. Bu çalışmada, güncel İnsani Yaşam Endeksi ve Doğrudan yabancı yatırım verileri kullanılarak literatür taraması yapılmış son 22 yılın Türkiye için geçerli olan İnsani Yaşam Endeksi verileri ve DYY verileri kıyaslanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Doğrudan Yabancı Yatırım, İnsani Gelişme, Ekonomi, İnsani Gelişme Endeksi, Sermaye

Kaynakça

• Acar, M. (2016), Doğrudan Yabancı Sermayenin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Örneği, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (13), 92–105.
• Artan, S., Hayaloğlu, P. (2015), Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Kurumsal Belirleyicileri : OECD Ülkeleri Örneği, Ege Akademik Bakış, 15(4), 551–64.
• Aydemir, C., Arslan, İ., Uncu, F. (2012), Doğrudan Yabancı Yatırımların Dünya’daki ve Türkiye’deki Gelişimi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (23), 69–104.
• Başar, S., Eren, M., Eren, M. (2015), Ülkelerin İnsani Gelişmişlik Endeksi Değişkenlerine Göre Etkinliklerinin İncelenmesi, International Conference On Eurasian Economies (2015), 846–54.
• Baykal, E., Özgül, E., Özdemirci, F., & Yazıcı, T.(2019), Küreselleşmenin Türkiye Sigorta Sektöründeki Etkileri: Şirketlerin Ortaklık Yapısı ve Pazar Payları. Yönetim Ekonomi Edebiyat İslami ve Politik Bilimler Dergisi, 4(1), 100-130.
• Baykal, E. (2020). A Comparison About Eudaimonic Wellbeing in Authentic and Spiritual Leadership. Uluslararası Hukuk ve Sosyal Bilim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 61-73.
• Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, (2018), İnsani Gelişme Endeksleri ve Göstergeleri : 2018 İstatistiksel Güncellemesi İnsani Gelişme Endeksi ( İGE ).
• Bolat, B. A., Arıcıgil, Ç. Ç. (2007), İnsani Gelişme İndeksi Bileşenleri Açısından Gelişmekte Olan Ülkelerin Diskriminant Analizi Ile Karşılaştırılması, T.C. Kültür Bakanlığı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, 223–34.
• Çağlar, A., Keten, N. D. (2018), İllerin İnsani Gelişme Endeksinin Veri Zarflama Analizi İle Ölçülmesi, Ege Akademik Bakış, 18(4), 565–578. https://doi.org/10.21121/eab.2018442987
• Demir, Y. (2005), Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Etkisinin Türkiye Bağlamında Test Edilmesi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 34, 152–61.
• Doğan, E. M., Tatlı, H. (2014), İnsani Gelişme ve İnsani Yoksulluk Bağlamında Türkiye’nin Dünyadaki Yeri, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(1), 99–124.
• Gürses, D. (2009), İnsani Gelişme ve Türkiye, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21), 339–350.
• Kar, M., Tatlısöz, F. (2008), Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi, KMU İİBF Dergisi, 10(14), 1–23.
• Kaya, A. (2018), Finansal Piyasalardaki Gelişmelerin İnsani Gelişmişlik Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 20(2017), 169–80.
• Kizilaslan, N., Karaömer, M. (2013), İnsani Gelişme Endeksinin Türkiye Açısından İncelenmesi, Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, (3), 47–58.
• Türk, Ş., Berköz, L. (2015), Yabancı Yatırımların Yerseçimini Etkileyen Faktörler: Türkiye Örneği, Mimarlık, Planlama ve Tasarım, 6(2), 59–72.
• Türkiye Kalkınma Bankası AŞ. (2003), Dünyada ve Türkiyede Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları.
• Uluslararası Yatırımcılar Derneği (2018), Uluslararası Doğrudan Yatırımlar 2017 Yılsonu Değerlendirme Raporu.
• UNDP (2018), Human Development Indices and Indicators, 2018 Statistical Update.
• UNDP Türkiye (2018), İnsani Gelişme Endeksleri ve Göstergeleri : 2018 İstatistiksel Güncellemesi İnsani Gelişme Endeksi (İGE).
• UNDP Türkiye (2018), İnsani Gelişme Endeksleri ve Göstergeleri: 2018 İstatistiksel Güncellemesi, 2018 İstatistiksel Güncellemesi hakkında ülkelere ilişkin açıklama notları Türkiye.
• Vergil, H., Ayaş, N. (2009), Doğrudan Yabancı Yatırımların İstihdam Üzerindeki Etkileri: Panel Veri Analizi, İktisat İşletme ve Finans, 24(275), 89–114.
• Yapraklı, S. (2006), Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Belirleyicileri Üzerine Ekonometrik Bir Analiz, D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi 2, 23–48.
• Yılmaz, M. (2008), Gelişmekte Olan Ülkelerde Doğrudan Yabancı Yatırımlar- Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.