Musevilerin Yılbaşı Bayramına Simgesel Bir Yaklaşım: Antakya’da Roş Aşana

Yıl 2022, , 122 - 139, 30.06.2022

Kadriye Şahin

https://doi.org/10.35235/uicd.1121516

Öz

Museviler uzun yıllardır Antakya’da yaşayan cemaatlerden birisidir. Bu araştırmanın amacı Antakya’da yaşayan Musevilerin zaman algısı ve inançları bağlamında simgesel yaklaşımla ritüellerini analiz etmektir. Bayramlar dini kimliği sürdüren, öteki ile sınırları çizen simgesel birçok geleneğin etrafında kurallara bağlanmış ritüellerdir birisidir. Roş Aşana Musevilerin Yılbaşı Bayramı olup, eylül ayının ikinci haftasında kutlanır. Yeni bir yıla giriş bu bayramda yapılması zorunlu olan simgesel birtakım davranış ve tüketim geleneklerini içinde barındırır. Alan araştırması yöntemi kullanılan çalışmada, katılımlı gözlem ve derinlemesine görüşme teknikleri ile elde dilen bulgular simgesel bir yaklaşımla betimlenmeye çalışılmıştır. Din ve yemek arasındaki ilişkiler cemaat tarafından kutsal veya tabu olan yiyecek ve içeceklerin işlevi üzerinden ortaya konmuştur. Bu cemaatler dinsel inançlar ve uygulamalar doğrultusunda yiyecek ve içecekleri tabusal veya kutsal bir alana dönüştürmektedir. Bu alan dinsel inançlar ve uygulamalar ışığında yiyecek ve içeceklere yeniden simgesel anlam yüklemekle oluşturulmaktadır. Yiyecek ve içeceklerin simgesel anlam ağı, söz konusu dinsel cemaatler, kutsal kitaplar, dini liderler, sözlü gelenekler aracılığıyla kültürel belleğin oluşmasından ve dinsel ritüellerin birer nesnesi haline getirilmelerinden oluşmaktadır. Sonuç olarak, Antakya’da yaşayan Musevilerin dinsel kimlikleri ve yiyecekler ile kurdukları simgesel bağın “Musevilik” kimliğinin sürdürülmesinde son derece önemli olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Antakya, Museviler, Roş Aşana, Simge, Ritüel

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

A Symbolic Approach to the Jewish New Year: Rosh Hashanah in Antakya

Öz

Jews are one of the communities that have lived in Antakya for many years. The aim of this research is to analyze the rituals of the Jews living in Antakya with a symbolic approach in the context of their time perception and beliefs. Religious festivals are rituals framed by rules around many symbolic traditions maintaining religious identity and drawing boundaries with the other. Rosh Hashanah is the Jewish New Year’s Day and is celebrated in the second week of September. The start of a new year includes a number of symbolic behaviors and consumption traditions that are obligatory in this festival. In this study, in which the field research method was used, the findings obtained by participatory observation and in-depth interview techniques were tried to be described with a symbolic approach. The relations between religion and food are revealed through the functions of sacred or taboo foods and beverages which are considered sacred by the community. These communities transform foods and beverages into a taboo or sacred field in line with their religious beliefs and practices. This field is created by re-attaching symbolic meanings to foods and beverages in the light of religious beliefs and practices. The symbolic meaning network of foods and beverages consists of the formation of cultural memory through religious communities, holy books, religious leaders, and oral traditions and of making them objects of religious rituals. In conclusion, it can be said that the religious identities of the Jews living in Antakya and the symbolic bond they establish with food is extremely important in maintaining the "Judaism" identity.

Anahtar Kelimeler

Antioch, Jews, Rosh Hashanah, Symbol, Ritual

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Kaynakça Alalu, S. vdğr. (2001). Yahudilikte kavram ve değerler. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş.
• Anar, T. (2013). Türk edebiyatında edebiyat kanonu: Kanon, kanona girmek ve kanona müdahale. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (1), 40-78.
• Anderson, E. N. (2005). Everyone eats: Understanding food and culture. New York and London: New York University Press.
• Anderson, J.N.D. (1960). The World's religions. London: The Inter-Varsity Fellowship.
• Assmann, J. (2001). Kültürel bellek: Eski yüksek kültürlerde yazı, hatırlama ve politik kimlik. (Ayşe Tekin, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Atay, T. (2004). Din hayattan çıkar antropolojik denemeler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ay, Ş. (2011). İsrail ve Yahuda krallıkları üzerine düzenlenen Asur seferleri. History Studies, 3(1), 1-14. doi: http://dx.doi.org/10.9737/hist_269
• Aydın, F. (2004). Yahudilik. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Benjamin, T., ve Petachia, R. (2013). Ortaçağda iki Yahudi seyyahın İslam dünyası gözlemleri. (N. Aslantaş, Çev.). İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Besalel, Y. (2001). Yahudilik ansiklopedisi (I-III. Cilt). İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş.
• Çetin, B. (2010). Antakya (Hatay) nüfusunun 1940-2008 yılları arasındaki gelişimi ve temel özellikleri. Hatay Araştırmaları-1, Antakya: Antakya Belediyesi Yayınları, 179-226.
• Chesneau, J. (2012). D’Aramon seyahatnamesi. (I. Erverdi, Çev.) İstanbul: Dergah Yayınları.
• Çiftçi, H. (2019). Yahudilik’te zaman ve takvim (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Cohen, A. B. (2021). You can learn a lot about religion from food. Current Opinion in Psychology, 40, 1- 5. doi: 10.1016/j.copsyc.2020.07.032
• Della Corte, V., Del Gaudio, G., and Sepe, F. (2018). Ethical food and the kosher certification: A literature review. British Food Journal, 2270-2288.
• Diker, M. ve Çolpan Erkan, N. (2017). Kent kimliğinde ibadet yapıları: Antakya örneği. Planlama. 27(2), 180-192. doi: 10.14744/planlama.2017.74755
• Downey, G. (1961). History of Antioch in Syria from Seleucus to the Arab conquest. New Jersey: Princeton University Press.
• Durkheim, E. (2005). Dini hayatın ilkel biçimleri. (F. Aydın, Çev.), İstanbul: Ataç Yayınları.
• Edwell, P. (2007). Between Rome and Persia. London: Routledge.
• Eliade, M. (2003). Dinsel İnançlar ve düşünceler tarihi: Taş devrinden Eleusis Mysteria’larına (1. cilt). (Ali Berktay, Çev.), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Eng, D. E. (2018). The Antioch assumption: Did Jews and gentiles actually worship together in Antioch? Evangelical Review of Theology, 42(3), 268-279.
• Eskiocak, Z. (2013). XIX. yüzyılda Hatayın idari, sosyal, kültürel ve ekonomik yapısı (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Feinberg, D., and Crosetto, A. (2011). Cookbooks: preserving Jewish tradition. Judaica Librarianship, 16(1), 149-172. doi: https://doi.org/10.14263/2330-2976.1010.
• Filiz, A. (2019). Eski Ahit Torada Yer Alan Ibrahim Anlaşmasına Görevaat Edilmiş Topraklarve İsrail Devlet Inşası (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Geertz, C. (1975). The Interpretation of Cultures, Londra:Hutchinson.
• Gell, A. (2000). Time and social anthropology. In AZimuth (Vol. 2, pp. 251-268). North-Holland.
• Gerlach, S. (2007). Türkiye günlüğü 1573-1576. (T. Noyan, Çev.) İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Graetz, H. (2009). History of the Jews: From the earliest period to the death of Simon the Maccabee (135 BC E). (Bella Löwy, Editor). Cosimo, Inc.
• Jacoby, D. (2009). The Jewish communities of the Byzantine world from the tenth to the mid-fifteenth century: Some aspects of their evolution. Jewish Reception of Greek Bible Versions. Studies in Their Use in Late Antiquity and the Middle Ages, 157-181.
• Kara, A. (2004). XIX. Yüzyılın ilk Yarısında Antakya (1800-1850) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kara, A. (2004). XIX. yüzyılın ilk yarısında Antakya’da gayrimüslimlerin sosyo-ekonomik durumları. Journal of Academic Studies, 6(22), 35-50.
• Kitab-ı Mukaddes. (1995). Kitab-ı Mukaddes Şirketi. İstanbul.
• Kolutek, M. ve Kalaycı, İ. (2019). Salnamelere göre Antakya kazası’nda eğitim (h. 1316-1326/ m. 1898-1908). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 12(66), 357-368. doi: https://doi.org/10.17719/jisr
• Kraeling, C. H. (1932). The Jewish Community at Antioch. Journal of Biblical Literature, 51(2), 130-160. doi: https://doi.org/10.2307/3259099
• Kurt, A. O. (2007). Erken dönem Yahudi tarihi: Yahudiliğin mimarı Ezra. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Liliane Zerbib (Kazes), (Çev.) (2007). Roş Aşana. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş.
• Magemizoğlu, G. (2021). The Jews of Antioch in modern times. Australian Journal of Jewish Studies, (XXXIV), 24-43.
• Mathews, S. (1899). Antiochus Epiphanes and the Jewish State. The Biblical World, 14(1), 13-26.
• Meijers, D. (1987) The Structural Analysis of the Jewish calendar and its political Implications. Anthropos 82(4/6), 603-10.
• Mennel, S., Murcott, A. and Otterloo, A. H. Van (1992). The Sociology of Food Eating, Diet and Culture. London: Sage Publications.
• Merdol, T. K. (2012). Beslenme antropolojisi I. Ankara: Hatiboğlu Yayınları.
• Oflazoğlu, S. (2017). Antakya Arap Yahudileri ve göç süreçleri: Leh leha. Asi gülüşlüm: Ah güzel Antakya. (H. Mertcan, Derleyen), İstanbul: İletişim Yayinları, 179-195.
• O’neil, W.M. (2001) Zaman ve Takvimler, Çev. Çiğdem Öndem, İzdüşüm yayınları, İstanbul.
• Özdemir, R. (1994). Osmanlı döneminde Antakya'nın fizikî ve demografik yapısı 1709-1860. Belleten. 58(221), 119-158.
• Poole, G. (2003). “Reel Meals: Food and Public Dining, Food and Sex, Food and Revenge”, Ed. W. Kalaga ve T. Rachwal. Viands, Wines And Spirits: Nourishment and (in) Digestion In The Culture of Literacy: Essays In Cultural Practice. Uniwersytetu Slaskiego içinde. Katowice: Wydawn, 9-30.
• Regenstein J.M. (2020) Kosher and Halal: How They Affect Muslim and Jewish Dietary Practices. In: Meiselman H. (eds) Handbook of Eating and Drinking. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-14504-0_158
• Şahin, K. (2003). Antakya geleneksel yemek kültürünün beslenme antropolojisi açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Şahin, K. (2010). Dini kimliğin inşasında kutsal ve tabu olan yiyecek ve içeceklerin işlevleri: Antakya örneği (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Şahin, K. (2017). Ethnography of naming as a religious identity: Case of Antakya. (S. Oflazoglu, Ed.), Qualitative versus Quantitative Research, 29-42.
• Sered, S. S. (1988). Food and holiness: Cooking as a sacred act among Middle-Eastern Jewish women. Anthropological Quarterly, 129-139. doi: 10.2307/3317789
• Shaw, S. J. (2008). Osmanlı İmparatorluğu’nda ve Türkiye Cumhuriyeti’nde Yahudiler. (M. Sobutay, Çev.), Istanbul: Kapı Yayınları.
• Sivrioğlu, U. T. (2015). Bizans İmparatorluğu’nda Yahudiler (MS 330-1453). History Studies. 7(2), 99-132.
• Stein, H. F. (2009). The fear of infanticide and filicide in the emotional journey from Rosh Hashanah through Yom Kippur. Journal of psychohistory, 37(1), 45-58.
• Stein, L., and Isaacs, R. H. (2017). Let’s Eat: Jewish food and faith. Washington: Rowman & Littlefield. Suano, M. (2005). İlk ticari imparatorluklar: Tarih öncesinden İÖ yak. 1000’lere. Tarih Boyunca Akdeniz Uygarlıkları, (Abulafai David, Edt. - Nurettin Elhüseyni, Çev.) İstanbul: Oğlak yayıncılık, 67-98.
• Tambiah, S. J. (2002). Büyü, bilim, din ve akılcılığın kapsamı. (U. C. Akın, Çev.), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Tekin, M. (1993). Hatay tarihi. Antakya: Hatay Kültür, Turizm ve Sanat Vakfı Yayını.
• Tekin, O. (1995). Eski Yunan tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Topakkaya, A. (2012). Eski Ahit’te zaman. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 165-178.
• Türk, H. (2010). Nusayrîlerde hızır inancı. Turkish Culture & Haci Bektas Veli Research Quarterly, (54), 225-242.
• Türk, H. ve Şahin, K. (2014). Antakya geleneksel yemek kültürü. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 1-17.
• Tutar, A. (2000). Osmanlı döneminde Antakya’nın nüfusu ve dini yapisi (1860-1921). Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5, 71-79.
• Üçeçam Karagel, D. (2018a). Hatay ili yerleşme coğrafyası-I yerleşmelerin kuruluşu, gelişmesi ve idari coğrafya özellikleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Üçeçam Karagel, D. (2018b). Hatay ili yerleşme coğrafyası-II yerleşme tipleri, dağılışı ve meskenler. Ankara: Pegem Akademi.
• Vidro, N. (2021). Al-Qirqisānī’s account of historical Jewish calendars and its dependence on the commentary on Genesis by Saʿadya gaon: a study of Kitāb al-Anwār VII.1. Ginzei Qedem, 17, 11-49.
• Wiesenberg, E. (1962). Elements of a lunar theory in the mishnah, Rosh Hashanah 2: 6, and the Talmudic complements thereto. Hebrew Union College Annual, 33, 153-196.
• Whitrow, G.J. (1998). Time in History: Views of Time From Prehistory to the Present Day, Oxford University Press, Oxford. s. 23–24 Wolff, H. W. (1974). Anthropology of the Old Testament. (Translated from the German by M. Kohl, Translated by), Philadelphia: S.C.M. Press. Yıldırım, N. (2018). Antiocheia’dan Antakya’ya bir kent adinin serüveni üzerine analizler. Cappadocia Journal of History and Social Sciences. 10, 150-162). doi: 10.18299/cahij.189
• Yıldırım, N. ve Temizkan, M. (2017). Seleukoslar döneminde yaşanan Suriye savaşlari üzerine bir inceleme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 14(39), 117-131.
• Yıldırım, Ş. (2019). Osmanlıdan Cumhuriyete kültürel miras: Antakya örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Yılmaz, M. F. (2020). Salnâmelere göre XIX. asrın II. yarısında Antakya’da idârî ve sosyo-ekonomik durum (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Zeitlin, S. (1943). Saadia Gaon: Champion for Jewish unity under religious leadership. The Jewish Quarterly Review New Series. 33(3), 365-401. doi: https://doi.org/10.2307/1451988
• Zenner, W. P. (1998). Sklare memorial lecture, 1997 the ethnography of diaspora; studying syrian jewry. Contemporary Jewry, (19), 151-174.
• Zenner, W. P. (2000). A global community: the Jews from Aleppo, Syria. Detroit: Wayne State University Press.
• Zetterholm, M. (2003). The formation of Christianity in Antioch: a social-scientific approach to the separation between Judaism and Christianity. Londra: Routledge.