A Clasical Solution Proposal for A Contemporary Problem and an Evalution from The Eye of Ozgecan Aslan Murder, Injuctional Arrest and Human Rights

Yıl 2020, , 9 - 28, 26.06.2020

Murat Erten

https://doi.org/10.35235/uicd.489383

Öz

While Dede Congi Efendi sorting the differences of authority between vali (governor) and kâdı (judge) in the process of justice quest mentions tedbiren hapis (injunctional arrest) as an enforcement of crime prevention. According to this principle one who does not commit a crime yet or who habbits to commit crimes can arrest temporarily before have a new one, his/her personel costs bornes by the state and justice hopes him/her amends morally during the process of injunctional arrest. However the crime does not commited yet. Therefore on the one hand there will be human rights problems that emerge from an uncommitted crime and on the other hand like murder of Özgecan Aslan who was kidnapped while she was at public transport, offenced, homicided and burnt after killed. These kinds of violence acts need some injunctions in term of community security. From the point of view of human rights suspects have fair judgement and punishment rights, aggrieveds have rights to live, to be safe, to travel freely by themselves and society has a right to have a peacefull life. Especially persons who are addicted and have mental diseases should be followed legally and they might arrest for the peace of society by not outraged their names, honors and personel rights.

Anahtar Kelimeler

Dede Congi Efendi, Injunctional Arrest, Arrest, Human Rights, Violence, Crime-Punishment Balance

Çağdaş Bir Probleme Klasik Bir Çözüm Önerisi Özgecan Aslan Vakası, Tedbiren Hapis Ve İnsan Hakları Bağlamında Bir Değerlendirme

Öz

Dede Cöngî Efendi vali ile kâdının yetkileri arasındaki farkları sıralarken, tedbiren hapis cezasından söz eder ve bunun adalet arayışı sürecinde suçu önleyici uygulamalardan biri olduğunu vurgular. Buna göre henüz suç işlememiş veya bir suçu işlemeyi alışkanlık edinmiş bir kimse, yeni bir suçu işleyip yeni mağdurlar yaratmadan evvel devlet gözetimine alınır, kişisel masrafları devletçe karşılanır ve gözetim altında tutulduğu süre içerisinde ahlâken düzelmesi beklenir. Fakat suç fiili henüz işlenmemiştir ve işlenmemiş bir suç için öngörülecek bu hükmün ortaya çıkaracağı insan hakları problemleri bir yana, toplu taşım aracındayken kaçırılan, saldırıya uğrayan, öldürülen ve öldükten sonra yakılarak ortadan kaldırılmaya çalışılan Özgecan Aslan ve benzeri şiddet vakaları ortaya çıktıkça, toplum güvenliği açısından bu türden tedbir mekanizmalarına ne denli ihtiyaç olduğu görülmektedir. İnsan hakları açısından bakıldığında, şüpheli şahısların yargı ve ceza sürecinde sahip olduğu haklar kadar, mağdurların yaşama, güvende olma, serbestçe seyahat etme ve toplumunsa genel anlamda huzurlu yaşam hakları vardır. Özellikle psikolojik problemleri ve madde bağımlılığı olan kimselerin çeşitli kanallardan takip edilmesi ve isimleri, onurları ve diğer kişilik hakları zedelenmeden gözetim altında tutulmaları, toplum huzuru açısından önem arz etmektedir. Dolayısıyla Dede Cöngî Efendi’nin bu tedbir önerisi tartışmalı olduğu kadar düşündürücüdür.

Anahtar Kelimeler

Dede Cöngî Efendi, Tedbiren Hapis, İnsan Hakları, Şiddet, Suç-Ceza Denkliği

Kaynakça

• Akgündüz A. (1994). ‘Dede Cöngî’ maddesi, TDV İslâm ansiklopedisi, C.9. İstanbul.
• Alî Omar el- (2018). “et-Ta‘zîr bi’s-sicn”, Türkiye ilahiyat araştırmaları dergisi, C.2, S.1
• Ansay S. Ş. (2002). Hukuk tarihinde islâm hukuku. (4. basım). Ankara: Turhan Kitabevi.
• Beccaria C. (2016). Suçlar ve cezalar hakkında. (6. basım), S, Selçuk. (Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Belgesay M. R. (1963). Kur‘ân hükümleri ve modern hukuk, mevzuat, içtihatlar, tatbikat. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Brockelmann C. (1937). Geschichte der arabischen litteratur-erster supplementband, C.1. Leiden: E. J. Brill.
• Erten M. (2011). Tercüme-i siyâsetnâme’nin tahlili ve değerlendirmesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Erten M. (2015). “Dede cöngî siyâsetnâme’sinde kâdının ve valinin siyasal görevleri: Hukuk-siyaset ilişkisi üzerine bir karşılaştırma”, S.4. Gümüşhane: Mavi atlas gümüşhane üniversitesi edebiyat fakültesi dergisi.
• Erten M. (2017). “Siyâsetnâme’yi modern hukuk teorileriyle yeniden okumak”, Uluslararası Amasya Âlimleri Sempozyumu (21-23 Nisan 2017, Amasya), C.2, Ş, Özdemir ve A, Gün. (Ed.). Uluslararası amasya âlimleri sempozyumu bildiriler kitabı. Ankara: Kitabek Yayınları.
• Gündoğan G. ve Günay M. (2004). İnsan hakları ve eğitimi. İzmir: İlya Yayınevi.
• Güriz A. (1992). Hukuk başlangıcı. (3. basım). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Güriz A. (2011). Hukuk felsefesi. (9. basım). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Haber 7 haber sitesi, (19.02.2015). http://www.haber7.com/guncel/haber/1298415-ozgecan-aslan-katili-suphi-altindoken-kimdir, erişim tarihi: 06.11.2018.
• Hürriyet gazetesi, (30.09.2015). http://www.hurriyet.com.tr/gundem/ozgecanin-katili-suphi-altindokeni-esi-bosadi-30197031, erişim tarihi: 06.11.2018.
• İnsan hakları evrensel bildirgesi (10 Aralık 1948), (1996), 10-26. İstanbul: Say Yayınları.
• İnsan haklarının ve temel özgürlüklerinin korunmasına ilişkin sözleşme (4 Kasım 1950), (1996), 28-73. İstanbul: Say Yayınları.
• İşkence ve başka zalimce, insanlık dışı veya onur kırıcı davranış ya da cezaya karşı sözleşme (9 Aralık 1975), (1996), 77-114. İstanbul: Say Yayınları.
• Korkmaz F. ve Kurban Y. (2017). “İslâm ceza felsefesi açısından hapis cezası üzerine düşünceler”, Uluslararası İslâm Ceza Hukuku Sempozyumu (30 Nisan-03 Mayıs 2015, Antalya), İslâm ceza hukuku tebliğler kitabı; C.1, A, Akcan. (Haz.). İstanbul: Lale Yayıncılık.
• Kur‘ân-ı Kerîm (ilgili sûre ve âyetler)
• Lewis B. (1993). İslâm’ın siyasal söylemi. Ü, Oskay. (Çev.). İstanbul: Cep Kitapları.
• Milliyet gazetesi. (15.04.2018). http://www.milliyet.com.tr/suphi-altindoken-in-eski-karisi-gundem-2227675/, erişim tarihi: 06.11.2018.
• Nev’izâde Atâî (1989). Şakâik-i nûmâniyye ve zeyilleri-hadâiku’l-hakâik fî tekmileti’ş-şakâik. A, Özcan. (Haz.). İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Par, K. (2016). Habertürk gazetesi, (24.04.2016). https://www.haberturk.com/gundem/haber/1229581-suphi-altindokenin-annesi-gazete-haberturke-konustu/43Kübra Par/Gazete Habertürk, erişim tarihi: 06.11.2018.
• Sabah gazetesi, (15.02.2015). https://www.sabah.com.tr/yasam/2015/02/15/ozgecanin-katili-o-vahseti-en-ince-detaylarina-kadar-boyle-anlatti, erişim tarihi 06.11.2018.
• Şekerci O. (1996). İslâm ceza hukukunda ta‘zîr suçları ve cezaları. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat.
• Şirvânî H.H. (1965). İslâm’da siyâsî düşünce ve idâre. K, Kuşçu. (Çev.). Ankara: Nur Yayınları.
• T24 haber sitesi, (11.11.2015). https://t24.com.tr/haber/ozgecan-aslanin-katil-zanlisinin-eski-esi-ben-de-olebilirdim-ama-maalesef-olmedigime-sevinemedim,316115, erişim tarihi: 06.11.2018.
• Tercüme-i siyâsetnâme (1275). Şeyhulislâm Meşrepzâde Ârif Efendi. (Çev.)., (Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Selim Ağa Kütüphanesi, Hüdâyi Efendi Koleksiyonu, No: 858), İstanbul: Maarif Matbaası.
• TGRT haber sitesi, (11.02.2015). http://www.tgrthaber.com.tr/gundem/ozgecan-aslan-olumunun-3-yili-ozgecan-nasil-olduruldu-ozgecan-aslan-kimdir-225863, erişim tarihi: 06.11.2018.
• Trablûsî Alau’d-Dîn Ebu’l-Hasan Alî b. Halîl et- (1300). Mu’inu’l-hükkâm fî mâ yetereddedu beyne’l-hasmeyn mine’l-ahkâm. Bûlâk, Mısır: Matbaatı’l-Mîriyye.
• Troper, M. (2011). Hukuk felsefesi. I, Ergüden. (Çev.). Ankara: Dost Yayınevi.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1941). Osmanlı devleti teşkilâtına medhâl. İstanbul: Türk Tarih Kurumu Yayınları, Maarif Matbaası.
• Wacks, R. (2015). Hukuk felsefesine kısa bir giriş. E, Arıkan. (Çev.). İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Zehra, M. E. (1973). İslâm hukuk metodolojisi-fıkıh usûlü. A, Şener. (Çev.). Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.