Taşrada Soylulaştırma: Sivas İşhanı Köyü-Eğri Köprü Mahallesi

Yıl 2019, , 162 - 179, 27.12.2019

Meltem Yılmaz Bilecen

https://doi.org/10.35235/uicd.565740

Öz

Soylulaştırma
olgusu, günümüzde kent ve kentle ilgili disiplinler tarafından sıklıkla incelenen
bir araştırma konusudur. Özellikle post-endüstriyelleşen kentler üzerinden
tartışılan olgu Türkiye’de sınırlı bir çerçevede ve büyük kentler üzerinden
incelenmektedir. Bu çalışmada ise henüz büyük şehir statüsü kazanamamış,
sanayileşme basamaklarını tamamlayamamış, Sivas ili özelinde, bir köy
örneğinden hareketle, soylulaştırmanın işleyiş biçimi ve gündelik hayattaki
karşılığı betimlenmeye çalışılmaktadır. Çalışmanın inceleme alanı olarak Sivas
İşhanı Köyü seçilirken sürecin açıklanması için Philip Clay’in (2008) dörtlü
basamaklandırmasının yanı sıra, iletişim sürecinin çözümlenmesi için Yılmaz
Bilecen’in (2019) onlu kodlamasından faydalanılmıştır.

İşhanı
Köyü’nde soylulaştırma süreci, köyün ekenek alanı olan, tepe kısmında
TOKİ’lerin yapılması ile son birkaç yıl içerisinde başlamaktadır. İşhanı
Köyü’nün ekenek alanı olmaktan çıkan araziler günümüzde “lüks konutların” yer
aldığı bir semte dönüşmüştür. Beyaz yakalı ve orta sınıfta yer alan kişilerin
yaşamayı tercih ettiği mahallenin üst kısmı, ilk kez oturuma 2007 yılında
yoksul aileler için yapılan TOKİ konutlarıyla birlikte açılmıştır.
Soylulaştırmada öncü rolü üstlenen akademisyenler çevredeki diğer sitelere
doğru yayılım gösterirken farklı gelir grupları aynı alan içerisinde birlikte
yaşamaya başlamış ve akademisyenler kültürel dönüşümü hızlandırmıştır.
Çalışmada bu dönüşüm gündelik hayata yansımaları ile birlikte tartışılmaktadır.

Çalışmada
yöntem olarak son on yıldır mahallede yaşanarak gerçekleştirilen doğrudan
gözlemin yanı sıra, yüz yüze gerçekleştirilen mülakatlarla; köylüler, mahallede
yaşayanlar ve muhtarlarla görüşülmüş ek olarak Sivas Belediyesi’ne ait faaliyet
raporları ve mahallede yer alan duvar yazıları incelenmiştir. Görüşmeler yarı
yapılandırılmış mülakat tekniği ile gerçekleştirilirken diğer materyaller
niteliksel metin analizinden hareketle incelenmiştir.

Çalışmanın
sonucunda görülmüştür ki, hızla gerçekleştirilen soylulaştırma Clay’in
soylulaştırma modeli uyumlu bir şekilde hareket edilmekte ve Yılmaz Bilecen’in
geliştirdiği kodlarla uyumlu sonuçlar içermektedir. İşhan Köyü’nde
soylulaştırma süreci, köyün ekenek alanı olan, tepe kısmında TOKİ’lerin yapılması
ile son birkaç yıl içerisinde başlamaktadır. İşhan Köyü’nün ekenek alanı
olmaktan çıkan araziler günümüzde “lüks konutların” yer aldığı bir semte
dönüşmüştür. Beyaz yakalı ve orta sınıfta yer alan kişilerin yaşamayı tercih
ettiği mahallenin üst kısmı, ilk kez oturuma 2007 yılında yoksul aileler için
yapılan TOKİ konutlarıyla birlikte açılmıştır. İlk dönemlerinde alt yapı ve
ulaşım sorunlarının yaşandığı mahalleye KARDEŞLER TOKİ ya da İŞHAN TOKİ olarak
hitap edilmiş ve lokasyon konutlar üzerinden tanımlanmıştır. Siteye bir yıl
sonra yeni blokların, çarşının eklenmesi ve ardından üniversiteye yakınlığından
dolayı Akademisyenler Sitesi ve villalarının, bekarlar için sadece kiralama
yoluyla ikamet edile bilinen stüdyo tipi dairelerin yapılması ve öğrenciler
için yurt açılması gibi etmenlerle soylulaştırma süreci hızlanmıştır.
Saçaklanarak yerleşim alanın altına ve üstüne doğru ilerleyen konut stoku
TOKİ’leri çevreleyip, ekenek alanı tahrip ederken, mahallede konut fiyatları ve
kiralar yükselmiş özellikle, on yılını dolduran kiracılar için süreç sorunları
da beraberinde getirmiştir. Soylulaştırmada öncü rolü üstlenen akademisyenler
çevredeki diğer sitelere doğru yayılım gösterirken farklı gelir grupları aynı
alan içerisinde birlikte yaşamaya başlamış ve akademisyenler kültürel dönüşümü
hızlandırmıştır. Çalışmada bu dönüşüm gündelik hayata yansımaları ile birlikte
tartışılmaktadır.

Çalışmada yöntem olarak son on yıldır mahallede yaşanarak
gerçekleştirilen doğrudan gözlemin yanı sıra, yüz yüze gerçekleştirilen
mülakatlarla; köylüler, mahallede yaşayanlar ve muhtarlarla görüşülmüş ek
olarak Sivas Belediyesi’ne ait faaliyet raporları ve mahallede yer alan duvar
yazıları incelenmiştir. Görüşmeler yarı yapılandırılmış mülakat tekniği ile gerçekleştirilirken
diğer materyaller niteliksel metin analizinden hareketle incelenmiştir.

Çalışmanın sonucunda görülmüştür ki, hızla gerçekleştirilen
soylulaştırma Clay’in soylulaştırma modeli uyumlu bir şekilde hareket edilmekte
ve Yılmaz Bilecen’in geliştirdiği kodlarla uyumlu sonuçlar içermektedir.

Anahtar Kelimeler

Köy, Soylulaştırma, İletişim Süreçleri, İşhanı

Gentrification from Country: Sivas İşhanı Köyü-Eğri Köprü Mahallesi

Öz

The
phenomenon of gentrification is a research
subject which is frequently studied in urban and urban-related disciplines
nowadays. In particular, it is discussed over post-industrialized cities and in
a limited framework over large cities in Turkey. In this study, it was aimed to
describe the way gentrification functions and its equivalent in daily life
through the case of a village in Sivas province, which has not yet achieved
metropolitan status and has not completed the steps of
industrialization. İşhanı village of Sivas was selected as the study area
of the research. In the study, the traces of gentrification were followed using
the decimal coding of Yılmaz Bilecen (2019) and the quadruple cascading of
Philip Clay (2008).

In
İşhanı Village, the process of gentrification has started in the last few years
with the construction of TOKİ (housing development administration) houses on
the hillside which is the cropland of the village. The lands, which are no
longer the cropland of İşhanı Village, have now turned into a neighborhood
where "luxury houses" are located. While academicians who had the
leading role in gentrification spread towards other sites in the neighborhood,
different income groups began to live together in the same area and accelerated
a cultural transformation. In the study, this transformation was discussed with
its reflections on daily life.

In the
study, villagers, neighborhood residents and neighborhood representatives were
interviewed in addition to observations made by living in the neighborhood for
the past ten years and face-to-face interviews performed, and the activity
reports of Sivas Municipality and the wall writings in the neighborhood were
examined. As a result of the study, it was observed that gentrification was
realized rapidly in harmony with the gentrification model of Clay and included
results compatible with the codes developed by Yılmaz Bilecen.

Anahtar Kelimeler

Village, Gentrfication, Communication Process, Sivas, TOKİ, İşhanı

Kaynakça

• Alyakut, G. (2018), Kırsal Mimarlık Mirasının Korunmasında Turizmin Etkisi: Çanakkale - Adatepe Köyü, http://acikerisim.fsm.edu.tr:8080/xmlui/handle/11352/2727#sthash.2FkJCOeg.dpbs, Erişim Tarihi: 13.04.2019Basaran, A., Sakarya, İ. (2012), Kırsal Soylulaştırma Ve Turizmin Kırsal Yerleşimlere Etkileri: Adatepe Ve Yeşilyurt Köyleri 1, https://www.researchgate.net/profile/Arzu_Basaran-U ysal/publication/304525172_KIRSAL_SOYLULASTIRMA_VE_TURIZMIN_KIRSAL_YERLESIMLERE_ETKILERI_ADATEPE_VE_YESILYURT_KOYLERI_1/links/57723cfb08ae0b3a3b7f0f40.pdf, Erişim Tarihi: 13.04.2019DeSena, J. (2009) Gentrification and Inequality in Brooklyn The New Kids on The Block. United Kingdom: Lexington BooksDwiparna C., Parthasarathy D. (2010), Rising Urban Aspirations in the Gentrified Textile Mill Areas of Mumbai: Urbanism Redefined in the Inner City Space, ttps://www.academia.edu/24652843/Rising_Urban_Aspirations_in_the_Gentrified_Textile_Mill_Areas_of_Mumbai_Urbanism_Redefined_in_the_Inner_City_Space Erişim tarihi: 12.02.2019Fujitsuka, Y. (1992), Burgeon of Gentrification in Nishijin, Kyoto, DOI: 10.4200/jjhg1948.44.495Glass, R. (2010) Aspects of Change.ed. B.-S. Japonica. içinde, Gentrification Debate. s. 19-27. London and New York: Routledge.İslam, T. (2009), Devlet Eksenli Soylulaşma Ve Yerel Halk: Neslişah Ve Hatice Sultan Mahalleleri (Sulukule) Örneği, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.İslam, T. (2003), İstanbul'da soylulaştırma Galata örneği, (Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.Lees, L., Slater, T., Wyly, E. (2008) Gentrification. London and New York: RoutledgeMaurasse, J. D. (2006). Listening to Harlem, Gentrification, Community and Business. London and New York: Routledge.Smith, N. (1979) Toward a Theory of Gentrification A Back to The City Movement by Capital, not People. Journal of the American Planning Association, 4(45), s. 538-548. doi:10.1080/01944367908977002Tuncer,T., İslam, T. (2017), Yeni Bir Soylulaştırma Formu Olarak Öğrencileştirme (Studentification): Bosna-Hersek Mahallesi’nde (Konya) Değişen Mahalle İçi Dinamikler, https://www.journalagent.com/planlama/pdfs/PLAN-77698-RESEARCH_ARTICLE-TUNCER.pdfYılmaz Bilecen, M. (2019) Soylulaştırma Sürecinin İletişim Metinleri Üzerinden Analizi: 1980-2015 Dönemi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.Yenigül, S. B. (2016). Kırsal Soylulaştırma: Soylulaştırma Sürecinin Kırsaldaki Yansımaları. Mimarlık Dergisi: http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=405&RecID=4025 adresinden alındZukin, S. (1982) Loft Living Culture and Capital Urban Change. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.Zukin, S. (2000) Naked City. United Kingdom: Blackwell Publishers.https://www.facebook.com/groups/745751752485101/, Erişim Tarihi: 15.03.2019http://sivas.bel.tr/Files/PDF/2007Faaliyet.pdf, Erişim Tarihi: 15.03.2019http://www.sivaspostasi.com.tr/haber/hic_bir_seyi_tek_basiniza-256.html, Erişim Tarihi: 15.03.2019