“Kumalık” Olgusunun İlk Eş ve Kuma Üzerinden Yankısı

Yıl 2020, , 353 - 380, 25.12.2020

Sümeyra Alan , Sevgi Yeşilyurt

https://doi.org/10.35235/uicd.793931

Öz

İslâmiyet’ten önce Türklerde ailenin meydana gelmesi, toplumsal bir görev olan evlilik yoluyla gerçekleşmekte olup bekârlık ayıp sayılırdı. Bu dönemlerde genelde evlilik tipi tek eşli evlilik olup çok eşli evliliğe ender rastlanmakta ve bu daha çok yöneticiler arasında görülmekteydi. Devlet yöneticisi olan kağanlar birden fazla evlilik yapar, kağanların bu evliliklerinden olan hanımlarından ilki baş hatun olarak görülürdü. İkinci sırada bir eş konumunda olan kuma ise gerçek kadından oldukça farklıydı. Kumanın aileye katılması bir eş gibi değil hatunun kız kardeşi tarzında olmuş, kumaların çocukları babalarının servetinden pay alamamışlardır. Eski Türk toplumlarından başlayarak günümüze kadar süregelen “kumalık” olgusunun günümüzde gerek toplumsal çekincelerden gerekse durumun yarattığı psikolojik etkiler nedeniyle eskilere nazaran azaldığını görmekteyiz. Kumalığın nedenleri arasında; ekonomik nedenler, sahipsizlik, çaresizlik, fakirlik, çok nüfusa sahip olma, erkek çocuk isteğindeki vazgeçilmez arzular ve ailedeki çalışan sayısının artırılması gibi nedenler sıralanabilmektedir. Bu nedenlerin yarattığı sonuçların kişiler üzerindeki etkileri tarafımızca çalışılmaya değer görülmüştür. Saha çalışmasına dayalı hazırladığımız çalışmamızda kumaya ve ilk eşe sorulacak çeşitli sorularla kişilerin ruh halleri, evliliğe bakışları, kendi değerlerini sorgulama, toplumdaki yer ve statüleri, aile içinde gördüğü değer ve bunların psikolojilerine yansımaları tespit edilecek “kuma” kavramı kadınların gözünden değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kumalık, çok eşlilik, çok eşliliğin nedenleri, kumalığın bireyler üzerindeki etkisi

“Fellow Wife” Phenomenon Echo Through First Wife and Fellow Wife

Öz

Before Islam, the formation of the family in Turks was realized through marriage, a social duty, and celibacy was a shame. In these periods, the marriage type was monogamous and polygamous marriage was rarely seen and this was seen among the managers. The khans, who were the state administrators, had more than one marriage, and the first of the wives of the khans was seen as the first women. The fellow wife, who is in a second position, is quite different from the first woman. The participation of the fellow wife in the family was not like a wife, but in the style of the first wife’s sister, and the children of the fellow wife could not get a share of their father's wealth. We can see that the “fellow wife” phenomenon, which has started from ancient Turkish societies to the present day, has decreased compared to the old times due to both social reservations and the psychological effects of the situation. Among the reasons of the fellow wife; economic reasons, lack of ownership, helplessness, poverty, having a large population, indispensable desires in the desire of boys and increasing the number of employees in the family. The effects of these causes and their consequences on individuals were considered worthy of study by us. In our study, which is based on fieldwork, the concept of “fellow wife” will be evaluated from the eyes of women with various questions to be asked to the wife and first wife to determine their moods, their views on marriage, questioning their own values, their place and status in society, their value in the family and their reflections on their psychology.In this context, this article shall firstly focus on the arguments of Marxist and radical feminists on the sameness and the difference, especially in the second wave. Second, the question of gender and identity of the third wave feminism shall be discussed. This comparison of ideas and the suggested arguments shall show us how/where we should see multiple inequalities with the intersectionality theory. Moreover, with the perspective of intersectionality this comparision shall allow us to analyze the analytical axes in which the differences cause inequality. In addition, the specifity of the article is that it reconsiders the concept of neo-racism with intersectionality and reveals the multifaced categories and differences that cause inequality. Eventually, the main purpose of the article is to explain intersectionality in parallel with its theoretical development, to explore its academic fuctionality of the theory and to expound inequalities, categories and their social, cultural and political results in different empirical cases and levels. 

Anahtar Kelimeler

Fellow Wife, Polygamy, Causes Of Polygamy, Effect of Fellow Wife on İndividuals

Kaynakça

• Akyüz, J. (2005). Evlenme Sözleşmesinin Önemli Bir Ögesi Olan “Mehir” Hakkında Bazı Düşünceler-Some Thougths about the matter of “Mehir”; an Essential Part at the Agreement of Marriage. Tarih Araştırmaları Dergisi, 24(37), ss. 213-230.
• Akyüz, Ç. (2018). Berdel Evliliği Üzerine Kalitatif Bir Araştırma Mardin Örneği. Folklor Akademi Dergisi, 1(1), ss. 17-34.
• Arat, R. R. (1979). Kutadgu Bilig I (Metin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. (TDK Yay. 458.)
• Argunşah, M., Güner, G. (2015). Codex Cumanicus. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Arslan, Y. (2016). Türkiye’de Ezidi Sığınmacı Kadınların Sorunları Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma: Batman ve Diyarbakır Kamp Örnekleri. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 19(2), ss. 31-63.
• Atan, Ş. Ü. (2016). Töre ve Namus Cinayetleri. Turkiye Klinikleri Obstetric-Women's Health and Diseases Nursing-Special Topics, 2(2), ss. 67-73.
• Aydın, E. (2012). Orhon Yazıtları, Köl Tegin, Bilge Kağan, Tonyukuk, Ongi, Küli Çor. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Bilgili, N., Vural, G. (2011). Kadına Yönelik Şiddetin En Ağır Biçimi: Namus Cinayetleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(1), ss. 66-72.
• Clauson, S. G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish.
• Çelik, İ. A., Vural, F. (2018). Suriyeli Mülteci Kadınların Kuma Dramı: Kilis İli Örneği. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(14), 341-382.
• Eckmann, J. (2014). Mahmūd bin ‘Alí, Nehcü’l-Ferādís, Uştmaĥlarnıŋ Açuq Yolı (Cennetlerin Açık Yolu) (Yay. Hamza Zülfikar, Semih Tezcan), (Dizin-Sözlük: Aysu Ata), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları (AKDTYK. TDK Yay. 518.)
• Gülensoy, T. (2018). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Gümrükçüoğlu, S. O. (2013). İslâm Aile Hukukunda Kadının Mehir Hakkına Toplumun Bakış Açısı Üzerine Bir Değerlendirme. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(4), ss. 223-256.
• Işık, R., Sakallı-Uğurlu, N. (2009). Namusa ve Namus Adına Kadına Uygulanan Şiddete İlişkin Tutumlar Ölçeklerinin Öğrenci Örneklemiyle Geliştirilmesi. Türk Psikoloji Yazıları, 12(24), 16-24.
• Kapusuzoğlu, G. (2015). Çin Kaynaklarına Göre Türk Kültür Çevresinde Evlenme ve Cenaze Gelenekleri. DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, 34(58), ss. 507-522.
• Karasoy, Y. (1998). Şiban Han Divânı (İnceleme-Metin-Dizin-Tıpkıbasım). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. (AKDTYK. TDK Yay. 614.)
• Kargı-Ölmez, Z. (1996). Ebulgazi Bahadır Han Şecere-i Terâkime (Türkmenlerin Soykütüğü). Ankara: Simurg Yayınları.
• Sezen, L. (2005). Türkiye’de Evlenme Biçimleri. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 11(27), ss. 185-195.
• Schönig, C. (2000). Mongolische Lehnwörter im Westoghusischen (Vol. 47). Otto Harrassowitz Verlag.
• Tezcan, M. (1976). İlkel Toplumlarda Başlık Parası Geleneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 9(1), ss. 415-426.
• Turan, A. (1991). Törelerimizde “Kalın” (Başlık) Adeti. Milli Folklor, 2.
• TMEN Doerfer, G. (1963-1975). Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen. VOK XVI und XIX-XXI. Wiesbaden
• Yalçınkaya, F. (2019). Modern Çağın Kumaları: Metresler ve Türkiye’de Yayınlanan Diziler. Folklor Akademi Dergisi, 2(1), ss. 33-52.
• Yalız, E. (2013). Kadının Adı Yok (Doctoral dissertation, Ted Ankara Koleji Vakfı Özel Lisesi).
• Yıldız, D. (2018). Sosyo-Kültürel Faktörler Bağlamında Erken Evlilikler (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Yüce, N. (2014). Ebul Kasım Carullah Mahmud bin Omar bin Muhammed bin Ahmed ez-Zamahşeri el-Hvarizmi, Mukaddimetü’l Edeb: Harizmi Türkçesi ile Tercümeli Şuşter Nüshası. 3. Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. (AKDTYK. TDK Yay. 535.)
• Uğurlu, N. S., Akbaş, G. (2013). Namus Kültürlerinde “Namus” ve “Namus Adına Kadına Şiddet”: Sosyal Psikolojik Açiklamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 16(32), ss. 76.