Okul Öncesi Dönem (3-6 Yaş) ve İlkokul Dönemi (7-11 Yaş) için Annelik Bekçiliği Ölçeği’nin (ABÖ) Uyarlanması: Anne ve Baba Formu

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 7, 34 - 53, 26.06.2021

Hilal Karabulut

https://doi.org/10.35235/uicd.828666

Cited By: 1

Öz

Annelik bekçiliği kavramı, babalığı etkileyen faktörler arasında çok önemli bir yere sahiptir. Alanda nispeten yeni olan annelik bekçiliği kavramı, ülkemizde çok daha yeni bir kavramdır ve halen bu konuda pek çok eksiklikler bulunmaktadır. Bu çalışma ile Fagan ve Barnett’in (2003) ortaya koyduğu Annelik Bekçiliği Ölçeği’nin (ABÖ), okul öncesi dönemde (3-6 yaş aralığı) ve ilkokul döneminde çocuğu olan (7-11 yaş aralığı) hem anneler hem de babalar için ayrı ayrı Türkçe’ye uyarlamasını gerçekleştirmek hedeflenmiştir. Çalışmanın katılımcıları 3-6 yaşında okul öncesi kuruma giden ve 7-11 yaşında ilkokula giden çocuğu olan, evli annelerden ve babalardan oluşmaktadır (okul öncesi için 156 anne ve baba, ilkokul dönemi için 214 anne ve 202 baba). Okul öncesi dönemde çocuğu olan annelerin yaş ortalaması 34.05 (SS=5.22) ve babaların yaş ortalaması 37.17’dir (SS=5.95). Çalışmanın katılımcılarını oluşturan ilkokul döneminde çocuğu olan annelerin yaş ortalaması 34.89 (SS=5.03) ve babaların yaş ortalaması 38.85’tir (SS=5.11). Gerçekleştirilen doğrulayıcı faktör analizi ve güvenirlik analizleri sonucunda, Okul Öncesi Dönem Annelik Bekçiliği Ölçeği-Anne Formu ile Okul Öncesi Dönem Annelik Bekçiliği Ölçeği-Baba Formu’nun ve İlkokul Dönemi Annelik Bekçiliği Ölçeği-Anne Formu ile İlkokul Dönemi Annelik Bekçiliği Ölçeği-Baba Formu’nun istatistiksel açıdan geçerli ve güvenilir olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca hem okul öncesi hem de ilkokul dönemi için anne ve baba formları arasında olumlu yönde anlamlı ilişki olduğu görülmüştür. Ölçeklere yönelik betimsel istatistikler de bulgular kısmında sunulmuştur. Uyarlanan ölçeklerle ilgili bulgular literatür çerçevesinde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Annelik Bekçiliği Ölçeği, Okul Öncesi, İlkokul Dönemi, Doğrulayıcı Faktör Analizi

Adaptation of Maternal Gatekeeping Scale (MGS) for Preschool Period and Primary School Period: Mother and Father Form

Öz

The concept of maternal gatekeeping has an very important position among factors that effect fatherhood. Maternal gatekeeping is a relatively new concept in the field, newer concept in our country and currently there is so many deficiencies in this area. This study aims to make adaptation of Maternal Gatekeeping Scale -developed by Fagan and Barnett (2003)- in Turkish for mother and fathers have children at preschool (3-6 age range) and also primary school (7-11 age range). Participants are married mothers and fathers whose child is at preschool and primary school (for preschool 156 mother and 156 father, for primary school 214 mother and 202 father). Mothers’ (have preschooler) mean of age was 34.05 (SD=5.22) and fathers’ mean of age was 37.17’dir (SD=5.95). Mothers’ (have child at primary school) mean of age was 34.89 (SD=5.03) and fathers’ mean of age was 38.85 in this study (SD=5.11). As a result of the confirmatory factor analysis and reliability analysis, it is determined that Maternal Gatekeeping Scale-Mother Form and Maternal Gatekeeping Scale-Father Form for primary school period, and Maternal Gatekeeping Scale-Mother Form and Maternal Gatekeeping Scale-Father Form for primary school period were valid and reliable statistically. Also there are positive and significant correlations between mother and father forms for both preschool period and primary school period. Descriptive statistics for scales were presented in results section. The results of the scales were discussed as part of literature.

Anahtar Kelimeler

Maternal Gatekeeping Scale, Preschool, Primary School, Confirmatory Factor Analysis, Confirmatory Factor Analysis

Kaynakça

• Akgöz Aktaş, G. (2017). Baba katılımı ve çocuk uyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi: anne bekçiliği ve evlilik uyumunun etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Akgöz Aktaş, G. ve Aydın, A. (2020). Babaların gözünden anne bekçiliği: bir ölçek uyarlama çalışması. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(16), 3565-3590.
• Akgöz Aktaş, G. ve Aydın, A. (2020b). Anne bekçiliği ölçeği anne formunun Türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 23(45), 63-75.
• Allen, S. M. ve Hawkins, A. J. (1999). Maternal gatekeeping: mothers’ beliefs and behaviors that inhibit greater father involvement in family work. Journal of Marriage and the Family, 61, 199-212.
• Aydın, A. ve Akgöz Aktaş, G. (2017). Anne bekçiliği üzerine bir derleme. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 24(3), 283-292.
• Cabrera, N. J. ve Bradley, R. H. (2012). Latino fathers and their children. Child Development Perspectives, 6(3), 232-238.
• Coley, R. L. ve Morris, J. E. (2002). Comparing father and mother reports of father involvement among low-income minority families. Journal of Marriage and Family, 64, 982-997
• Çoban, İ. (2017). The effect of maternal gatekeeping on shared past conversations through father involvement (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• DeLuccie, M. F. (1995). Mothers as gatekeepers: a model of maternal mediators of father involvement. The Journal of Genetic Psychology, 156(1), 115-131.
• Fagan, J. ve Barnett, M. (2003). The relationship between maternal gatekeeping, paternal competence, mothers’ attitudes about the father role, and father involvement. Journal of Family Issues, 24(8), 1020-1043.
• Gaunt, R. (2008). Maternal gatekeeping: antecedents and consequences. Journal of Family Issues, 29(3), 373-395.
• Gazi, T. (2019). Annelik bekçiliği ve evlilik uyumunun baba katılımı ve baba–ergen ilişkilerindeki rolünün incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Hauser, O. (2012). Pushing daddy away? A qualitative study of maternal gatekeeping. Qualitative Sociology Review, 8(1), 35-59.
• Hawkins, A. J. ve Dollahite, D. C. (1997). Beyond the role-inadequacy perspective of fathering. Alan J. Hawkins ve David C. Dollahite (Ed.), Generative fathering: beyond deficit perspectives içinde (s. 3-16). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Karabulut, H. (2017). Ergenlerin saldırgan davranışları, baba katılımı ve baba katılımının yordayıcıları arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Karabulut, H. ve Şendil, G. (2017). Annelik bekçiliği ölçeği’nin (ABÖ) Türkçe’ye uyarlanması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(61), 686-699.
• Kulik, L. ve Sadeh, I. (2015). Explaining fathers’ involvement in childcare: an ecological approach. Community, Work & Family, 18(1), 19-40.
• Kurşun, G. (2019). Baba katılımı ve annelik bekçiliği davranışının algılanan baba kabul-reddi ile ilişkisininin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Lamb, M. E. (1986). The changing roles of fathers. M.E. Lamb (Ed.), The father’s role: Applied perspectives içinde (s. 3-27). New York: A Wiley-Interscience Publication.
• Makusha, T. ve Richter, L. (2016). Gatekeeping and its impact on father involvement among black south africans in rural kwazulu-natal. Culture, Health & Sexuality, 18(3), 308-320.
• McBride, B. A., Schoppe, S. J., Ho, M. H. ve Rane, T. R. (2004). Multiple determinants of father involvement: an exploratory analysis using the PSID-CDS data set. R. D. Day ve M. E. Lamb (Ed.), Conceptualizing and measuring father involvement içinde (s. 321-340). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Parke, R. D. (1995). Fathers and families. Marc H. Bornstein, (Ed.), Handbook of parenting volume 3 status and social conditions of parenting içinde (s. 27-63). Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Parke, R. D., Coltrane, S., Borthwick-Duffy, S., Powers, J., Adams, M., Fabricius, W., Braver, S. ve Saenz, D. (2004). Assessing father involvement in Mexican-American families. R. D. Day ve M. E. Lamb (Ed.), Conceptualizing and measuring father involvement içinde (s. 17-38). Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Parke, R. D., Dennis, J., Flyr, M. L., Morris, K. L., Leidy, M. S. ve Schofield, T. J. (2005). Fathers: cultural and ecological perspectives. T. Luster ve L. Okagaki (Ed.), Parenting: An Ecological Perspective içinde (s. 103-144). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Pekel Uludağlı, N. (2017). Baba katılımında etkili faktörler ve baba katılımının baba, anne ve çocuk açısından yararları. Türk Psikoloji Yazıları, 20(39), 70-88.
• Pekel Uludağlı, N. (2018). Are uninvolved fathers really incompetent and unsatisfied? Testing the mediator role of father involvement from fathers’ perspectives. European Journal of Developmental Psychology, 1-14.
• Puhlman, D. J. ve Pasley, K. (2013). Rethinking maternal gatekeeping. Journal of Family Theory & Review, 5, 176-193.
• Puhlman, D. J. ve Pasley, K. (2017). The maternal gatekeeping scale: constructing a measure. Family Relations, 66(5), 824-838.
• Schope-Sullivan, S. J., Brown, G. L., Cannon, E. A., Mangelsdorf, S. C. ve Sokolowski, M. S. (2008). Maternal gatekeeping, coparenting quality, and fathering behavior in families with infants. Journal of Family Psychology, 22(3), 389-398.
• Schoppe-Sullivan, S. J., Altenburger, L. E., Lee, M. A., Bower, D. J. ve Dush, C. M. (2015). Who are the gatekeepers? Predictors of maternal gatekeeping. Parenting, 15, 166–186.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks.
• Tamis-Le Monda, C. ve Cabrera, N. (2002). Multidisciplinary Perspectives on Father Involvement: An Introduction. C. Tamis-LaMonda ve N. Cabrerra (Ed.), Handbook of father involvement içinde (s. xi-xviii). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Tu, Y. C., Chang, J. C. ve Kao, T. F. (2014). A study on the relationships between maternal gatekeeping and paternal involvement in taiwan. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 122, 319-328.
• Ünlü-Çetin, Ş. (2019). Baba katılım program örneği. Ş. Ünlü-Çetin (Ed.), Erken çocukluk gelişimi ve eğitiminde baba katılımı içinde (s. 187-205). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Van Egeren, L. A. (2000). The parental regulation inventory. East Lansing: Michigan State University. Unpublished manuscript.