Karacakılavuz Dokumalarının Coğrafi İşaret ve Kültürel Miras Bağlamında Değerlendirilmesi ve Belgeleme Çalışması

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 8, 179 - 198, 25.12.2021

Ayşem Yanar Kardelen Arin

https://doi.org/10.35235/uicd.961749

Cited By: 1

Öz

Karacakılavuz, Tekirdağ’ın önemli dokuma merkezlerinden biridir. Yöreye ilk yerleşim Bulgaristan'ın bazı köylerinde bulunan Türkler tarafından göç yoluyla gerçekleşmiştir. Karacakılavuz’a yerleşen halk, tarım ve hayvancılıkla uğraşarak geçimlerini sağlamış, tarım ve hayvancılığın yanı sıra gündelik ihtiyaçlarını karşılamak ve aynı zamanda çuval, beşik, heybe, yaygı gibi ürünleri ek gelir sağlamak amacıyla geleneksel dokuma üretimini sürdürmüşlerdir. Yöreye özgü dokumalar meşe ve gürgen ağaçlarından yapılan dört çerçeveli tezgahlarda dokunmaktadır. Nazarlık, seccade, minder yüzü, heybe, çanta, giyim gibi kullanım alanı bulunan Karacakılavuz dimi dokumaları, yatay, dikey, serpme, merkezi ve mihraplı olmak üzere beş farklı kompozisyonu bulunmaktadır. Karacakılavuz dokumaları bölgenin coğrafi işaret alan ikinci ürünüdür. Coğrafi işaretli ürünler geleneksel olmaları, tanınırlıklarını yerel ve tarihsel değerlerle kazanmaları nedeniyle özgün ürünlerdir. Bu ürünlerin yasal ve etkin yollarla korunması yöre ekonomisine katkı sağlamaktadır. Bununla birlikte etkin bir korumayla kültürel mirasın korunmasına yardımcı olarak ürünlerin özgünlüklerinin sürdürülmesi sağlanabilmektedir.

Bu çalışmada Karacakılavuz yöresinde üretilen dokumanın yapım tekniği ile dokunan dokumaların bazı fiziksel özellikleri, motif ve desen özellikleri belgeleme yoluyla tespit edilerek sergilenme yöntemlerine yönelik örnekler verilmiştir. Ayrıca Karacakılavuz dokumalarının coğrafi işaretli kültürel miras ögesi olarak önemi değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

kültürel miras, koruma, coğrafi işaret, tekstil, karacakılavuz dokumaları

Evaluation and Documentation of Karacakılavuz Weavings in the Context of Geographical Indication aAnd Cultural Heritage

Öz

Karacakılavuz is one of the important weaving centers of Tekirdağ. The first settlement in the region was made by Turks living in some villages of Bulgaria through immigration. The people who settled in Karacakılavuz dealt with agriculture and animal husbandry; in addition to agriculture and animal husbandry, they continued traditional weaving production in order to meet their daily needs and at the same time to provide additional income for products such as sacks, cradles, saddlebags and rugs. Local weavings are woven on looms made of oak and hornbeam trees. Karacakılavuz weavings are the second product of the region to receive geographical indications. Geographical indicated products are unique because they are traditional and gain their recognition with local and historical values. The protection of these products in legal and effective way contributes to the local economy. In addition, it can be ensured that the authenticity of the products is maintained by helping to protect the cultural heritage through effective conservation. In this study, some physical properties and pattern features of the weavings produced in the Karacakılavuz region are determined by documentation and examples of their display methods are determined. In addition, the significance of Karacakılavuz weavings is evaluated as a geographically indicated material through cultural heritage values.

Anahtar Kelimeler

Cultural Heritage, Conservation, Geographical Indication, Textile, Karacakılavuz Weavings

Kaynakça

• Aksoy, E. “İstanbul’daki Devlet Müzeleri ve Özel Müzelerin Reklam Stratejileri Açısından Değerlendirilmesi”. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, 2016.
• Akpınarlı, F.; Tozun, H. (2008). Tekirdağ Karacakılavuz Dokumalarının Teknik ve Motif Özellikleri. Gazi Üniversitesi I. Ulusal El Sanatları Sempozyum Bildirileri. Gazi Üniversitesi Türk El Sanatları Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, Ankara, s:11–14.
• Arıoğlu, İ. E. ve Atasoy, Ö. A., (2015). Somut Olmayan Kültürel Miras Kapsamında Geleneksel El Sanatları ve Kültür ve Turizm Bakanlığı, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic (10)16:109-126.
• Başaran, F. N., (2018). Anadolu Geleneksel Bez Dokumacılığından Bazı Örnekler ve Günümüzdeki̇ Durumu, Arış Halı, Dokuma ve İşleme Sanatları Dergisi, Sayı 13, ss. 14-25.
• Başaran, F. N., Yarmacı,H. (2017). Karacakılavuz Dokumalarının Teknik, Renk ve Kompozisyon Özellikleri. UMYOS 6.International Vocational Schools Symposium Student-Centered Approaches in Vocational Education. 18-20 Mayıs 2017, Bosnia & Herzegovina. s: 19-27.
• Doğan, B. (2015). Coğrafi İşaret Korumasının Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Önemi. Social Sciences, 10 (2), 58-75.
• Dural Tasouji, C. (2013). Bir Hafıza Mekânı Olarak Müze: Ankara Etnografya Müzesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 3 (1), 129-143.
• Madran, B. (1999). Müze Türleri Yeniden Müzeciliği Düşünmek. Y.T.Ü. Yayınları, İstanbul.
• Messenger, M. P. ve Smith, S. G. (2010). Cultural heritage management: a global perspective. USA: University Press of Florida.
• Özsoy, T. (2015). Coğrafi İşaretlemenin Katma Değer Oluşturmada Bir Araç Olarak Kullanımı. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24 (2), 31-46.
• Polat, E. (2017). Turizm ve Coğrafi İşaretleme: Balıkesir Örneği. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 1 (1), 17-31. Singhal, S. (2008). Geographical indications and traditional knowledge. Journal of Intellectual Property of Law, 3, 732-738.
• Suna, B. ve Uçuk, C. (2018). Coğrafi İşaret ile Tescil Edilmiş Ürüne Sahip Olmanın Destinasyon Pazarlamasına Etkisi, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(3), 100-118.
• Taş, Ela. Karacakılavuz Dimi Dokumaları. İstanbul: Karacakılavuz Belediyesi Kültür Yayını, 2012. Tekirdağ Arkeoloji ve Etnografya Müzesi Tanıtım Broşürü.
• Yanar, A (2012). Türkiye’de Geleneksel Turistik Hediyelik Eşyanın Sürdürülebilirliği. Yayımlanmamış Bütünleşik Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yanar,A. Karadeniz,C. (2020). Coğrafi İşaretli El Sanatı Ürünlerine Müzeografik Bir Yaklaşım ve Ankara Örneği. Ankara Araştırmaları Dergisi. 8(2), 269-283.
• Kaçar, F. (2012). Tekirdağ Karacakılavuz Dokumaları. Ankara Üniversitesi Ev Ekonomisi (El Sanatları) Anabilim Dalı Dönem Projesi, Ankara.
• Keser, F. (2020). Karacakılavuz Dokumaları. https://www.derstekstil.name.tr/karacakilavuz-dokumalari.html Erişim Tarihi: 15.02.2021.
• Sarıoğlu, Esin. ve Yıldız, Dilber. (2017). “Karacakılavuz Dokumalarının Günümüz Tekstiline Uyarlanması”. İdil Sanat ve Dil Dergisi. 6/31 (2017): 1089-1110. https://www.idildergisi.com/makale/editor/20042017000326.pdf (Erişim Tarihi: 03.04.2021).
• Mercin, L. (2006). Müzeler ve Toplum. https://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/Yrd.-Do%c3%a7.-Dr.-Levent-MERC%c4%b0N-M%c3%9cZELER-VE-TOPLUM.pdf Erişim Tarihi: 01.04.2021.
• Dipnot Kaynakça 1. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/tekirdag/kulturatlasi/karacakilavuz-efsanesi
• 2. https://www.suleymanpasa.bel.tr/mahalle/Karacak%C4%B1lavuz--58
• 3. http://www.tekirdag.gov.tr/karacaklavuz-kilim-dokumalari, Erişim Tarihi: 25.02.2021.
• 4. 555 sayılı Kanun Hükmünde Kararname https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/4.5.555.pdf Erişim Tarihi: 25.03.2021.
• 5. Tescil ve başvuru sayıları https://www.ci.gov.tr/Statistics/RegistrationAndApplication, Erişim Tarihi 30.03.2021
• 6. Tescil belgesi. https://www.ci.gov.tr/cografi-isaretler/detay/38592 Erişim Tarihi: 31.03.2021
• 7. Tekirdağ Arkeoloji ve Etnografya Müzesi Tanıtım Broşürü (2021).