Dijital Ağlarda Suça Övgü: Göçmen Kaçakçılığının Toplumsal Farkındalığına Yönelik Sosyal Medya Üzerinden Bir Analiz

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 9, 10 - 24, 30.06.2022

Pınar Bayram

https://doi.org/10.35235/uicd.996831

Öz

Türkiye, jeopolitik konumu nedeniyle uluslararası literatürde transit ülke olarak değerlendirilmektedir. Ülkede yaşanan transit göç hareketliliği, göçmen kaçakçılığı suçunu tetiklemektedir. Devlet aleyhine bir suç olarak tanımlanan göçmen kaçakçılığı hukuken yaptırıma bağlansa da suça engel olunamamakta ve pek çok göçmen, göç yollarında maddi ve manevi kayıplar yaşayarak mağdur edilmektedir. Çalışmanın amacı, göçmen kaçakçılığına yönelik toplumsal farkındalığı sosyal medya üzerinden ölçmektir. Bu nedenle yazılı, görsel ve dijital kanallarda göçmen kaçakçılığı yaptığını itiraf eden Ö.K.’nın güvenlik görevlilerince yakalandığı haberine verilen sosyal medya tepkilerine odaklanılmıştır. Çalışma, Türkiye’de ulusal ölçekte yayın yapan haber ajanslarının (DHA, İHA) resmi sosyal medya hesaplarından (Facebook ve Twitter) paylaştığı ilgili habere yapılan yorumlar, tematik içerik analizi yöntemiyle incelemiştir. Analiz sonuçlarına göre sosyal medya kullanıcıları göçmen kaçakçılığı eylemini; vatana hizmet (%29), iş/meslek (%18), suç (%5) ve yardım (%3) temaları altında tarif etmişlerdir. Emoji (%7) ve etiketleme (%13) mesajları dışında göçmen kaçakçısına (kendisini deşifre ettiği için) hakaret edilmiş (%7), bırakılması için gerekli mercilere çağrıda bulunulmuş (%13) ve güvenlik birimlerince yakalanması eleştirilmiştir (%5).
Analiz sonuçlarına göre sosyal medyada göçmen kaçakçılığına yönelik farkındalığın gelişmediği aksine işlenen suçun normalleştirildiği dahası övülerek teşvik edildiği saptanmıştır. Örneklem grupta yer alan ajanslar başta olmak üzere haber sitelerinin takipçi sayıları göz önünde bulundurulduğunda bu paylaşımların geniş kitlelerle (takipçiler ve maruz kalanlar) etkileşime geçtiği gerçeği göz ardı edilmemelidir. Bu nedenle haber ajansları gibi basın yayın kuruluşlarının sosyal medyaya haber yayınlamakla kalmayıp habere yapılan yorumları incelemeleri dahası göçmen kaçakçılığının suç olduğuna ilişkin bilgilendirici metinler ve suçun sonuçlarına dair haber örnekleri paylaşmaları önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gazetecilik, Göç, Dijital iletişim, iletişim araştırmaları, siyaset sosyolojisi

Praise for Crime in Digital Networks: An Analysis on Social Media for Social Awareness of Immigrant Smuggling

Öz

Turkey is considered as a transit country in the international conjuncture. Irregular migrants who want to immigrate to European countries are using Turkey as a passageway. Transit migration mobility triggers migrant smuggling in the country. Smuggling of migrants, defined as a crime against the state, is legally sanctioned. Despite that fact, crime couldn’t be prevented. Many immigrants have been victimized by experiencing material and moral losses on their migration routes. Moreover, these dangerous journeys endanger of many immigrants. Therefore, it is necessary to raise awareness about migrant smuggling. The aim of the study is to evaluate awareness of migrant smuggling through social media. The sample of the research is the reactions to the immigrant smuggling news shared on social media. In the news, a person named Ö.K. is caught by security officers. Working in broadcast news agencies in Turkey (DHA, İHA) official social media accounts have been examined. The responses given to the news shared on the Facebook and Twitter accounts of the news agencies were analyzed using thematic content analysis method. According to the results of the research examining 150 posts, social media users described the migrant smuggling act as follows: service to the homeland (29%), job / profession (18%), crime (5%) and assistance (3%). Apart from emoji (7%) and tagging (13%) messages, the migrant smuggler (7%) was insulted (7%), the authorities were called to release him (13%), and his capture by the security units was criticized (5%).

According to the analysis results, awareness of migrant smuggling has not developed in social media. On the contrary, the crime of smuggling has been normalized and praised. News sites such as agencies in the sample group have a large number of followers and their posts interact with large audiences (followers and exposure). For this reason, press organizations such as news agencies should examine the comments made on the news they share on social media. It is recommended that they share informative texts that indicate that migrant smuggling is a crime in accordance with ethical publishing. Thus, social awareness can be created through social media users. This awareness can be a step towards prevention of the victimization of irregular migrants.

Anahtar Kelimeler

Journalism, Digital Communication, Communication Studies, Political Sociology, Migration

Kaynakça

• ‘Avrupa’nın yarısını ben gönderdim’ diyen göçmen kaçakçısı yakalandı. (2020a, Mart 1). Mart 18, 2021 tarihinde Hürriyet: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/avrupanin-yarisini-ben-gonderdim-diyen-gocmen-kacakcisi-yakalandi-41458586 adresinden alındı
• “Avrupa’nın ayrısını ben gönderdim” diyen göçmen kaçakçısı yakalandı. (Facebook Durum güncellemesi). (2020, Mart 1).
• İhlas Haber Ajansı (İHA): https://www.facebook.com/ihacomtr/posts/2395519367216938 adresinden alınmıştır
• “Avrupa’nın ayrısını ben gönderdim” diyen göçmen kaçakçısı yakalandı. (Tweet). (2020, Mart 1). İhlas Haber Ajansı (İHA): https://twitter.com/ihacomtr/status/1234087775764393986 adresinden alınmıştır
• “Avrupa’nın yarısını ben gönderdim” demişti! Gözaltına alındı. (Facebook durum güncellemesi) . (2020, Mart 1). Demirören Haber Ajansı (DHA) : https://www.facebook.com/search/posts/?q=avrupanin%20yarisini%20ben%20g%C3%B6nderdi%CC%87m%20dha adresinden alınmıştır
• “Avrupa’nın yarısını ben gönderdim” demişti! Gözaltına alındı. (Tweet). (2020, Mart 1). Demirören Haber Ajansı (DHA): https://twitter.com/dhainternet/status/1234123972226228224 adresinden alınmıştır
• Ahmedi, M., & Wohn, D. Y. (2018). The Antecedents of Incidental News Exposure on Social Media. Social media+Society(4), 1-8.
• Alp, H. (2018). Suriyeli Sığınmacılara Yönelik Ayrımcı Ve Ötekileştirici Söylemin Yerel Medyada Yeniden Üretilmesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 5(15), 22-37.
• Attride-Stirling, J. (2001). Thematic Networks: An Analytic Tool For Qualitative Research. Qualitative Research, 1(3), 385-405. Avrupa’nın yarısını ben gönderdim' diyen göçmen kaçakçısı tutuklandı. (2020b, Mart 1). Mart 28, 2021 tarihinde NTV: https://www.ntv.com.tr/turkiye/avrupanin-yarisini-ben-gonderdim-diyen-gocmen-kacakcisi-tutuklandi,mwHIJ_f_A06guFeuX3esnQ adresinden alındı
• Bayındır Goularas, G., & Sunata, U. (2015). Türk Dış Politikasında Göç ve Mülteci Rejimi . Moment Dergi, 2(1), 12-40.
• Bayraktar, K. (2012). Göçmen kaçakçılığı suçu. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(2), 57-74.
• Bayram, Y. (2015). Bir Hak İhlali Olarak Ötekileştirme: Gazetelerin Üçüncü Sayfa Haberlerinde Suriyeli Sığınmacıların ‘Öteki’ Temsili . Güvenlik Çalışmaları Dergisi, 17(3).
• Braun, V., & Clarke, V. (2019). Psikolojide Tematik Analizin Kullanımı. S. N. Şad, N. Özer, ve A. Atlı (Çev.). Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – Journal of Qualitative Research in Education, 7(2), 873-898.
• Çavuş, T. (2020a). Göçmen Kaçakçılığı: Göçmen-Kaçakçı İlişkisi Çerçevesinde Bir Değerlendirme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(69), 729-740.
• Çavuş, T. (2020b). Türkiye’de Göçmen Kaçakçılığı: Edirne İl Göç İdaresi Geri Gönderme Merkezi Örneği. (Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul).
• Çaykara, Y. H. (2019). İtalya ve Türkiye'de Göçmen Kaçakçılığı (Doktora Tezi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara). Deaths by Route. (2021, Haziran 02). Haziran 12, 2021 tarihinde International Organization for Migration: https://missingmigrants.iom.int/region/mediterranean?migrant_route%5B%5D=1376&migrant_route%5B%5D=1377&migrant_route%5B%5D=1378 adresinden alındı
• Demirören Haber Ajansı (DHA). (2020a, Mart 1). “Avrupa’nın yarısını ben gönderdim” demişti! Gözaltına alındı. Mart 28, 2021 tarihinde Tweet: https://twitter.com/dhainternet/status/1234123972226228224 adresinden alındı
• Demirören Haber Ajansı (DHA). (2020b, Mart 1). “Avrupa’nın yarısını ben gönderdim” demişti! Gözaltına alındı. Mart 28, 2021 tarihinde Facebook Durum Güncellemesi: https://www.facebook.com/search/posts/?q=avrupanin%20yarisini%20ben%20g%C3%B6nderdi%CC%87m%20dha adresinden alındı
• Deniz, T. (2014). Uluslar Arası Göç Sorunu Perspektifinde Türkiye. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 181 (181), 175-204. https://dergipark.org.tr/en/pub/tsadergisi/issue/21491/230375 adresinden alınmıştır
• Digital in 2021 Global Overview Report. (2021). Mayıs 27, 2021 tarihinde We Are Social: https://wearesocial.com/digital-2021 adresinden alındı
• Göker, G., & Keskin, S. (2015). Haber Medyası ve Mülteciler: Suriyeli Mültecilerin Türk Yazılı Basınındaki Temsili. İletişim Kuram ve Araştırma Dergis(41).
• Gölcü, A., & Dağlı, A. N. (2018). Haber Söyleminde ‘Öteki’yi Aramak: Suriyeli Mülteciler Örneği. Akdeniz İletişim Dergisi.
• Güçlü, A. (2020). Göçmen Kaçakçılığı Kuramlarında Çok Boyutlu Yaklaşımların Gerekliliği. Göç Araştırmaları Dergisi, 6(2), 216-259.
• İhlas Haber Ajansı (İHA). (2020a, Mart 1). “Avrupa’nın ayrısını ben gönderdim” diyen göçmen kaçakçısı yakalandı. Mart 28, 2021 tarihinde Tweet: https://twitter.com/ihacomtr/status/1234087775764393986 adresinden alındı
• İhlas Haber Ajansı (İHA). (2020b, Mart 1). “Avrupa’nın ayrısını ben gönderdim” diyen göçmen kaçakçısı yakalandı. Mart 28, 2021 tarihinde Facebook Durum Güncellemesi: https://www.facebook.com/ihacomtr/posts/2395519367216938 adresinden alındı
• İnsan kaçakçısı: Avrupa’nın yarısını ben gönderdim. (2020, Şubat 29). https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/insan-kacakcisi-avrupanin-yarisini-ben-gonderdim-5653721/ adresinden alınmıştır
• Kangal, Z. T. (2019). Göçmen Kaçakçılığı Suçu. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 21(2), 221-277.
• Özbey, K. (2020). Sınırların Gölgesinde Göç:“Daha” Filmi Bağlamında Göçmen Kaçakçılığı Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi(15), 401-430.
• Özdemir, F., & Öner Özkan, B. (2016). Özdemir, F & Öner-Özkan, B. Türkiye’de sosyal medya kullanıcılarının Suriyeli mültecilere ilişkin sosyal temsilleri. Nesne, 4(8), 227-244. Nesne, 4(8), 227-244.
• Sarılar, N. B. (2018). Türk Basınında, Ana Akım Medyada Mülteci/Sığınmacı Temsili. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi. Sayın, H. (2010). Uluslararası Hukuk ve Türk Hukuku Bakımından Göçmen Kaçakçılığı, İnsan Ticareti, Cinsel Sömürü Suçları ve Bunlarla Mücadelede Uluslararası İşbirliği (Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul). Mart 12, 2021 tarihinde http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/45672.pdf adresinden alındı
• Sever, H. (2012). Sosyal öğrenme teorileri ışığında yasadışı göç ve etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(1), 51-66.
• Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine Ek Kara, D. v. (2003, Ocak 30). Resmi Gazete (Sayı: 25014). : https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2003/02/20030204.htm#1 adresinden alınmıştır
• Şen, F. (2017). Bir ‘Öteki’ Olarak Mülteciler: Suriyeli Mültecilerin Anaakım Ve Alternatif Medyada Temsili. Atatürk İletişim Dergisi, 12.
• Tunç, A. Ş. (2015). Mülteci Davranışı ve Toplumsal Etkileri: Türkiye’deki Suriyelilere İlişkin Bir Değerlendirme. TESAM Akademi Dergis, 29-63.
• Türk Ceza Kanunu. (2004, Eylül 26). Resmi gazete (Sayı: 5237).: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/10/20041012.htm adresinden alınmıştır
• Vural, D. G. (2007). Uluslararası göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti. Şubat 15, 2021 tarihinde (Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta): https://silo.tips/download/uluslararasi-gmen-kaakilii-ve-nsan-tcaret adresinden alındı
• Yakalanan Düzensiz Göçmenler (İlk 10 Uyruk). (2021, 22 Nisan). Nisan 25, 2021 tarihinde İçişleri Bakanlığı: https://www.goc.gov.tr/duzensiz-goc-istatistikler adresinden alındı
• Yiğittepe, L., & Çaykara, Y. H. (2019). Göç ve Göçmen Kaçakçılığı Suçları: Türkiye ve İtalya Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(1), 83-92.
• Yıllara Göre Geçici Koruma Kapsamındaki Suriyeliler. (2021). Haziran 01, 2021 tarihinde İçişleri Bakanlığı, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü: https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 adresinden alındı
• Yıllara Göre Yakalanan Göçmen Kaçakçıları. (2021, Nisan 30). Mayıs 2, 2021 tarihinde İçişleri Bakanlığı: https://www.goc.gov.tr/duzensiz-goc-istatistikler adresinden alındı