Çinli Düşünür Mo Zi’nın Savaş Üzerine Argümanları

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 12, 294 - 313, 31.12.2023

Havva Erşahin

https://doi.org/10.35235/uicd.1379802

Öz

Antik Çin’de Savaşan Beylikler Döneminde yaklaşık olarak M.Ö. 470-391 yılları arasında yaşayan Mo Zi, Çin felsefesinin en etkili düşünürleri arasında yer almaktadır. Savaşan Beylikler Dönemi, Doğu Zhou Hanedanlığının merkezi otoritesinin azalmasıyla birlikte, beylikler arasında yaşanan hakimiyet mücadeleleri ile belirlenmiş bir dönemdir. Toplumun büyük bir karmaşaya düştüğü bu yıllarda Mo Zi, kesin bir savaş karşıtlığı ile toplumu yeniden düzene kavuşturmayı amaçlamıştır. Bu bağlamda, savaşın gerekçeleri üzerine fikirler ortaya koyan Mo Zi, kesin bir biçimde saldırı savaşlarına karşı çıkmıştır. Bu karşıtlık, beyliklerin birbirlerini işgal etmesini ve güçlü olanların daha zayıf olanların kaynaklarını sömürmesini engellemeyi amaçlamıştır. Savaşların sona ermesi için büyük çaba gösteren Mo Zi, halkı bir tiranın elinden kurtarmak için yapılan savaşlar ile saldırılara karşı koymayı hedefleyen savunma savaşlarını ise “haklı savaş” kategorisinde değerlendirmektedir. Çünkü bu savaşlardan ilki, Göğün emri ile masum bir halkı zulümden kurtarmak için yapılmaktadır. Savunma savaşı ise topraklarına ve insanlarına saldırılan bir beyliğin, teslim olmak yerine yenilgiyi dahi göze alarak varlığını koruma çabası olarak görülmektedir. Bu çalışmada, düşünürün kendi adı ile anılan “Mo Zi” kitabında yer alan ve “Savaş Karşıtlığı” başlığı altında toplanan üç bölüm esas alınarak Çinli düşünürün savaş karşıtı görüşleri ile siyasi amaçlar doğrultusunda yapılan savaşların ne zaman haklı görüldüğü ve hangi koşullarda zor kullanımının kısıtlandığı ile ilgili bir tartışma yürütülecektir.

Anahtar Kelimeler

Antik Çin Felsefesi, Mo Zi, Savaş Karşıtlığı, Haklı Savaş, Mohizm

Çinli Düşünür Mo Zi’nın Savaş Üzerine Argümanları

Öz

In the Warring States Period of Ancient China, Mo Zi, who lived approximately between 470-391 BCE, emerges as a prominent figure in Chinese philosophical thought. The epoch of the Warring States was characterized by the diminishing central authority of the Eastern Zhou Dynasty, leading to incessant power struggles and dominion conflicts among the various vassal states. Within the context of significant social upheaval, Mo Zi ardently advocated for a pronounced anti-war ethos, with a vision to reestablish social harmony. Within this framework, Mo Zi, presenting ideas on the justifications for war, has firmly opposed offensive wars. This juxtaposition seeks to prevent the principalities from annexing one another and aims to inhibit the more potent entities from exploiting the resources of the weaker ones. Mo Zi, who has exerted significant effort towards the cessation of wars, regards wars aimed at liberating people from a tyrant as well as defensive wars targeting resistance against invasions as “just wars”. He posited that the former were orchestrated under a divine mandate to salvage the unoffending from oppression, whereas the latter represented the valor of a state opting for resistance rather than capitulation, even when confronted with prospective defeat. In this study, drawing upon the three chapters titled “Against War” in the philosopher’s eponymous work “Mo Zi”, we aim to explore the Chinese philosopher's anti-war views, the circumstances under which wars for political objectives are deemed justifiable, and the conditions limiting the use of force.

Anahtar Kelimeler

Ancient Chinese Philosophy, Mo Zi, Condemning War, Just War, Mohism

Kaynakça

• Fraser, C. (2016). The Mozi and Just War Theory in Pre-Han Thought. Journal of Chinese Military History, 5(2), 135-175.
• Fung, Yulan. (2009). Çin felsefesi tarihi. (F. Aydın. Çev.). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Hui C. L. (2025). Mohist Arguments on War. Chinese Just War Ethics. (ss. 226-249). Routledge: New York.
• Keay, J. (2011). Çin tarihi. (N. Kars Tayanç ve D. Tayanç. Çev.). İstanbul:İnkılap Kitabevi.
• Knoblock, John and Jeffrey Riegel, J. (2013). Mozi: A study and translation of the ethical and political writings. China Research Monograph 68. Berkeley: Institute of East Asian Studies.
• Lao Zi. (2021). Tao te ching. (S. Özbey. Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
• Li, Shenlong 李生龍. (Ed.). (2014). Yeni açıklamalar ile “Mo Zi” 新譯墨子讀本. Taipei: Sanmin Shuju.
• Twitchett, D., & Loewe, M. (Eds.). (1986). The Cambridge History of China (The Cambridge History of China). Cambridge: Cambridge University Press. doi:10.1017/CHOL9780521243278
• Van Els, P. (2013). How to End Wars with Words: Three Argumentative Strategies by Mozi and His Followers. (ss. 69-95). The Mozi as an Evolving Text. Leiden, The Netherlands: Brill.
• Van Norden, Bryan W. (2011). Introduction to classical Chinese philosophy. Indianapolis: Hackett.
• Wong, B., & Loy, H. C. (2004). War and ghosts in Mozi’s political philosophy. Philosophy East and West, 54(3), 343–363.
• Wu, Zhaoji 吴兆基.(Ed.). (2000). Tarih kayıtları史記. Hefei: Huangshan Shushe Chuban Faxing.
• Yan, Hong-Sen. (2007). Reconstruction Designs of Lost Ancient Chinese Machinery. Springer.
• Lü Ailesinin İlkbahar ve Sonbahar [Vakayinameleri] (呂氏春秋), https://ctext.org/lv-shi-chun-qiu/dang-ran/zh, son erişim tarihi: 14.12.2023.
• Han Feizi 韩非子, Xianxue 显學, https://ctext.org/hanfeizi/xian-xue, son erişim tarihi: 14.12.2023.
• Han Tarihi (Han Shu 漢書), Yiwenzhi 藝文志, https://ctext.org/han-shu/yi-wen-zhi, son erişim tarihi: 14.12.2023.
• Üç Miao Kabilesi (三 苗https://baike.baidu.com/item/%E4%B8%89%E8%8B%97/1247116 , son erişim tarihi: 14.12.2023.
• Zhuang Zi 莊子, Tian Zia 天下, https://ctext.org/zhuangzi/tian-xia, son erişim tarihi: 14.12.2023.