Turks in the Propaganda Grip of British Intelligence: An Analysis of Toynbee's The Murderous Tyranny of the Turks

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 14, 262 - 282, 31.12.2024

Ayfer Özçelik , Seda Yolaç Nennioğlu

https://doi.org/10.35235/uicd.1577782

Öz

This article focuses on The Murderous Tyranny of the Turks, a booklet written by the British historian Arnold J. Toynbee in 1917 as part of the propaganda activities against the Ottoman Empire in Britain during World War I. The anti-Turkish and anti-Islamic sentiment, which had been on the rise during the reign of Prime Minister Gladstone in the United Kingdom, was entrenched by a group of his followers, the majority of whom were members of the political, bureaucratic and intellectual circles of the Liberal Party. One of the representatives of this dominant view, which turned into a state policy in the process, was the historian Arnold J. Toynbee, who was firmly committed to the belief in the superiority of Christianity and British identity.
Toynbee studied history at Oxford College, one of the prestigious educational institutions in England, and after graduation, he started working as an academic at Balliol College, also a prestigious school. On the other hand, the British historian, who managed to attract the attention of senior British government officials at a young age with his successful education and brilliant career, worked as a permanent employee of Wellington House (British War Propaganda Office), an extension of the British intelligence service, which was established in 1914 as part of the policy of defaming the Ottoman Empire and Germany.
Upon the request of Wellington House, he wrote anti-Turkish and pro-Armenian publications between 1915 and 1917. In one of these publications, The Murderous Tyranny of the Turks, Toynbee, by including the allegations that the Turks committed atrocities against the Christians under their hegemony, especially the Armenians, and systematically massacred them, denigrated the Turkish and Muslim identity in a derogatory manner, whereas he praised the Armenians and other Christians whom he characterized as oppressed. In this booklet, the author, who expanded his propaganda network in parallel with the British state policy in 1917, portrayed Muslim Arabs and Kurds as the Ottoman victimized subjects of this propaganda. On the other hand, the British historian also mentioned Germany, one of Britain's biggest rivals, and included Germany in the smear campaign with his emphasis on the Turkish-German alliance.
Toynbee's The Murderous Tyranny of the Turks, which, in addition to his academic identity, gained fame with his duties within the British state and his propaganda writing, is quite remarkable in terms of analyzing Britain's Turkish policies at the beginning of the 20th century and deserves to be examined in this context.

Anahtar Kelimeler

England, Ottoman Empire, Arnold J. Toynbee, Propaganda, The Murderous Tyranny of the Turks.

İngiliz İstihbaratının Propaganda Kıskacında Türkler: Toynbee'nin The Murderous Tyranny of the Turks Kitapçığı Üzerinden Bir Analiz

Öz

Bu makale, I. Dünya Savaşı sırasında İngiltere’de Osmanlı Devleti’ne karşı yürütülen propaganda faaliyetlerinin bir parçası olarak İngiliz tarihçi Arnold J. Toynbee tarafından 1917’de kaleme alınan The Murderous Tyranny of the Turks adlı kitapçığı konu edinmektedir. İngiltere’de Başbakan Gladstone döneminde yükselişe geçen Türk ve İslam karşıtlığı, onun takipçileri olan, çoğunluğunu Liberal Parti’ye yakın siyaset, bürokrasi ve aydın çevrelerinden kimselerin oluşturduğu bir grup tarafından yerleşik hale getirilmiştir. Süreç içerisinde devlet politikasına dönüşen bu hâkim görüşün temsilcilerinden biri de Hristiyanlık ve İngiliz kimliğinin üstünlüğü inancına sıkıca bağlı olan tarihçi Arnold J. Toynbee’dir.
İngiltere’nin saygın eğitim kurumlarından Oxford Collage’de tarih eğitimi alan Toynbee, buradan mezuniyetinden sonra da itibarı yüksek diğer bir kuruluş, Balliol Collage’de akademisyen olarak göreve başlamıştır. Öte yandan başarılı eğitim hayatı ve parlak kariyeri ile genç yaşta üst düzey İngiliz devlet yetkililerinin dikkatini çekmeyi başarmıştır. Nitekim Toynbee İngiliz istihbarat servisinin bir uzantısı olan ve 1914’te İttifak Devletleri'ne, özellikle de Almanya ve Osmanlı Devleti’ne karşı karalama faaliyetleri üretmek üzere kurulan Wellington House’un (İngiliz Savaş Propaganda Ofisi) kadrolu elemanı olarak çalışmıştır. Gerçekten de “sözlerin mermi, kitle iletişim araçlarının da silah haline geldiği” (Çakı, 2018, s.113) I. Dünya Savaşı’nda, yoğun bir propaganda mücadelesi de söz konusu olmuştur.
Bu bağlamda Toynbee, Wellington House’dan gelen talep üzerine 1915-1917 arasında Türk karşıtı ve Ermeni yanlısı yayınlar kaleme almıştır. Bunlardan biri olan The Murderous Tyranny of the Turks’ adlı kitapçıkta, Türk-Müslüman kimliğini aşağılamak ve Hristiyan dünyasını kışkırtmak için Türklerin başta Ermeniler olmak üzere hegemonyası altındaki Hristiyanlara karşı vahşet uyguladığı, onları sistemli bir şekilde katlettiğini iddia etmiştir. Buna karşın mazlum olarak nitelediği Ermeniler ve diğer Hristiyanlardan övgüyle söz etmiştir. Adı geçen kitapçıkta aynı zamanda 1917 yılı İngiliz devlet politikasının gereği olarak, Müslüman Arap ve Kürtleri de söz konusu propagandanın ağına alınmıştır. Önceleri benzer ajitasyon faaliyetlerinde ve yayınlarında aşağılanan, en hafifinden görmezden gelinen Müslüman Arap ve Kürtler, yeni politikalar çerçevesinde, yazar tarafından artık Osmanlı mağduru sömürülen- ezilen özneler olarak gösterilmiştir. Öte yandan aynı kitapçıkta, İngiltere’nin en büyük rakiplerinden biri olan Almanya da Türk-Alman ittifakı üzerinden ağır eleştiriye tabi tutulmuştur.
Akademik kimliğinin yanı sıra İngiliz devleti içerisindeki görevleri ve propaganda yazarlığı ile şöhret kazanan Toynbee’nin üzerinde yeterince durulmayan ancak, en az Mavi Kitap’taki kadar yoğun bir Türk karşıtlığının işlendiği The Murderous Tyranny of the Turks, İngiltere’nin 20. Yy. başındaki Türk politikalarını analiz etmek bakımından oldukça dikkat çekici olup, bu bağlamda incelenmeyi hak etmektedir.

Anahtar Kelimeler

İngiltere, Osmanlı Devleti, Arnold J. Toynbee, Propaganda, The Murderous Tyranny of the Turks.

Kaynakça

• Başbakanlık Özel Kalem Müdürlüğü. (17.11.1962). Fon: 30-01-0-0, Kutu No: 7, Dosya No: 42, Gömlek No: 20.
• Armaoğlu, F. (2018). 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1914-1995), İstanbul: Kronik Kitap.
• Armaoğlu, F. (2020). 19. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1789-1914), İstanbul: Kronik Kitap.
• Başak, T. (2008). İngiltere’nin Ermeni Politikası (1830-1923), İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Black, J. (2017). İngiltere Tarihi, (A. Yıldız, Çev.), Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Çabuk, M. (2021). İngiltere’nin I. Dünya Savaşı’nda Orta Doğu’daki Propaganda Faaliyetleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Katz, D. S. (2021). İngilizlerin Gözünde Türkiye 1776-1923, (N. Elhüseyni, Çev.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları,
• Lewis, B. (2021). Modern Türkiye’nin Doğuşu, (B. B. Tuna, Çev.), Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Öke, M. K. (1991). Ermeni Sorunu 1914-1923 (Devletin Dış Politika Araç Alternatifleri Üzerine Bir İnceleme), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Özdemir, H. (2005). Arnold Toynbee’nin Ermeni Sorununa Bakışı, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayını No: 34.
• Shaw, S. J. (2021). Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı İmparatorluğu –Ermeniler-, (Ş. Dinlenç, Çev.), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Toynbee, A. J. (1915). Nationalty and the War, London & Toronto: J. M. & Sons Ltd.
• Toynbee, A. J. (1917). The Murderous Tyranny of The Turks, Londra & New York & Toronto: Hodder & Stoughton.
• Toynbee, A. J. (1999). Türkiye: Bir Devletin Yeniden Doğuşu I, (K. Yargıcı, Çev.), İstanbul: Çağdaş Matbaacılık ve Yayıncılık, İstanbul.
• Toynbee, A. J. (2000). Türkiye: Bir Devletin Yeniden Doğuşu II, (K. Yargıcı, Çev.), İstanbul: Çağdaş Matbaacılık ve Yayıncılık.
• Toynbee, A. J. (2000). Türkiye: Bir Devletin Yeniden Doğuşu III, (K. Yargıcı, Çev.), İstanbul: Çağdaş Matbaacılık ve Yayıncılık.
• Toynbee, A. J. (2005). Hatıralar: Tanıdıklarım, (D. Öktem, Ter.), İstanbul: Klasik Yayınları.
• Toynbee, A. J. (2005). Hatıralar: Tecrübelerim, (Ş. Bıyıklı, Çev.), İstanbul: Klasik Yayınları,
• Toynbee, A. J. (2007). Türkiye’de ve Yunanistan’da Batı Meselesi, (Dr. K. M. Orağlı, Çev.), İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Güzel, C. (2001). Sömürgeci Söylem ve Sinema: Kültürel Yanlılığın Yeniden Sunumu. Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler 1, (D. Derman, Yay. Haz.), (M. Behlil, Der.), (ss. 81-90). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• İnce Erdoğan, D. (2021). The Manchester Guardian Gazetesi’nde Anadolu’nun 1921 Yılının İlk Üç Ayı, Millî Mücadele 1921, (İ. Bozkurt & U. Karabulut Ed.), (ss. 19-34). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Özçelik, A. (2021). Osmanlı-İngiliz İlişkilerinde Kırılmaya Yol Açan Bir Metin: W. E. Gladstone’un “Bulgarian Horrors and Question Of the East Adlı Kitapçığında Türkler, Dr. Nevzat Gündağ’a Vefa: Tarih, Kültür ve Sanat Yazıları, (Y. Kılıç & E. Haytoğlu, Ed.), (ss. 469-490) İstanbul: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Özçelik, A. ve S. Yolaç Nennioğlu. (2022). İngiliz Ermenistan Komitesi ve Travel and Politics in Armenia Adlı Propaganda Kitabı, Bir Ömür Tarihle Yaşamak: Prof. Dr. Refik Turan, (ed. N. Hayta. M. A. Çakmak vd. Ed.), (ss. 495-509). Ankara: Berikan Yayınevi.
• T. Ömer. (2019). Historical Myths in Our Region War Propaganda Against the Ottoman Empire During the First World War, (ss. 51-69). İslamabad: Fake News, ed. IRS Research Team.
• Avşar, S. (2002). Birinci Dünya Savaşında İngiliz Propaganda Faaliyetleri ve Osmanlı Devleti, Atatürk Dergisi, 3(2), 121-141.
• Bal, R. (2013/2). Propagandadan Hakikate Bir Tarihçinin Dramı: Arnold Joseph Toynbee, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 12(24), 61-91.
• Bıyıklı, Ş. Çeviri: Yunanperest Çılgınlık ve Helenseverlik, Dil ve Edebiyat. Araştırmaları, (17), 291-316.
• Çakı, C. (2018). Birinci Dünya Savaşı’nda Propaganda Amaçlı Kullanılan Posterlerin Korku Çekiciliği Bağlamında İncelenmesi: Büyük Britanya Örneği, Atatürk İletişim Dergisi (15), 111-136.
• Doğru, T. E. (2022). Arnold Joseph Toynbee: Hayatı ve Osmanlı Modernleşmesi Üzerine Görüşleri, AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 10(30), 112-124.
• Dursunoğlu, İ. (2016). Sosyal Darwinizm, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 210-221.
• Türker, S. (2013). Hellenophilia’dan Hellenomania’ya: Helenseverlik’ten Helen-Saplantısı’na, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (30), 97-103.
• Yuca, İ. S. (2016). Tarihçi Arnold Toynbee'nin 1948 Türkiye Seyahati ve Yeni Türkiye Hakkındaki İzlenimleri, Asia Minor Studies, 4(7), 177-192.
• Kabakcı, E. (2012). Toynbee, Arnold J., İslam Ansiklopedisi, 41, Türkiye Diyanet Vakfı İstanbul: Yayını.
• https://www.toynbeehall.org.uk/, (Erişim Tarihi: 22.08.2024).
• https://www.britannica.com/biography/Arnold-J-Toynbee, (Erişim Tarihi: 25.08.2024).