BAŞARISIZ DEVLET OLGUSU ÜZERİNDEN ARAP BAHARININ LİBYA’YA ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 1 - 17, 03.12.2021

Derya SÜRMELİOĞLU PARLAR

https://doi.org/10.51763/uid.980295

Öz

2010’da Tunus’ta başlayan ve oradan diğer bölge ülkelerine yayılan Arap Baharının doğrudan etkilediği ülkelerden birini Libya oluşturmuştur. Daha fazla demokrasi ve özgürlük söylemiyle başlayan Libya halk hareketi 2011’de Muammer Kaddafi’nin devrilmesiyle sonuçlanmıştır. Ancak rejim değişikliği Libya’ya beklenen demokrasi, özgürlük ve istikrar ortamını henüz getirmemiştir. İktidar için rekabet eden farklı grupların karşı karşıya geldiği, 2011’den itibaren kendini hissettiren iç savaşla Libya, bölgesel ve bu şekilde uluslararası barışa risk oluşturmaktadır. Bu uzantıda 2011’den beri devam eden istikrarsızlıkla Libya, başarısız devlet indekslerinde hep üst sıralarda yer almaktadır. Arap Baharının Libya istikrarını hangi yönde etkilediğini başarısız devlet olgusu üzerinden açıklamak bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Nitel yöntem uygulanan çalışmada yapılan veri analizleri sonucunda Arap Baharının Libya’da beklenen istikrar ve barış ortamını henüz yaratmadığı ortaya konulmuştur. Libya örneği üzerinden okunduğunda Arap Baharında olduğu gibi halkın demokrasi ve özgürlük taleplerinin yarattığı her otoriter iktidar değişikliğinin her zaman ülkelere doğrudan barış ve istikrar getirmediği, ülkeleri daha da kırılgan hale getirebildiği ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Başarısız devlet, Libya, Arap Baharı, Libya iç savaşı

Kaynakça

• Abdessadok, Z., (30 Mayıs 2017) “Libya Today: From Arab Spring to Failed State”, Aljazeera, https://www.aljazeera.com/features/2017/5/30/libya-today-from-arab-spring-to-failed-state, (03.03.2021).
• Bag, M., (20 Ocak 2021) “BM, Yabancı Savaşçıların Libya’dan Çekilmesi için Cumartesi Gününe Kadar Süre Verdi”, Euronews, https://tr.euronews.com/2021/01/20/bm-yabanc-savasc-lar-n-libya-dan-cekilmesi-icin-cumartesi-gunune-kadar-sure-verdi, (19.03.2021).
• Bağbaşlıoğlu, T., (2018) “Ulus-Devlet Kurgusunun Başarısız Bir Versiyonu”, Social Sciences Studies Journal, 4(20): 2843-2849.
• Bağcı, H. ve Erdurmaz, S. (2017) “Libya and Turkey’s Expansion Policy in Africa”, e-journal of International Relations, 8(2): 38-52.
• Cafiero, G. ve Wagner, D. (06 Nisan 2015) “Four Years After Gaddafi, Libya is a Failed State”, Foreign Policy in Focus, https://fpif.org/four-years-after-gaddafi-libya-is-a-failed-state/, (01.02.2021).
• Ceviz, N., (2011) “Libya Tarihine Kısa Bir Bakış”, Ortadoğu Analiz, 3(27): 80-90.
• Chtatou, M., (30 Nisan 2017) “Is Libya A De Facto Failed State?”, Eurasiareview, https://www.eurasiareview.com/30042017-is-libya-a-de-facto-failed-state-analysis/, (10.02.2021).
• Çelikpala, M., (10 Temmuz 2020) “Akdeniz’de Libya Düğümü”, Perspektif, https://www.perspektif.online/akdenizde-libya-dugumu/, (17.02.2021).
• Deutsch Welle, (06 Ocak 2020) “İç Savaştan Enerji Oyununa: Libya’daki Denklem”, https://www.dw.com/tr/i%C3%A7-sava%C5%9Ftan-enerji-oyununa-libyadaki-denklem/a-51907387, (17.02.2021).
• Deutsch Welle, (05 Şubat 2021) “Libya’da Geçici Birlik Hükümeti Seçildi”, https://www.dw.com/tr/libyada-ge%C3%A7ici-birlik-h%C3%BCk%C3%BCmeti-se%C3%A7ildi/a-56473875, (19.03.2021).
• Deutsch Welle, (16 Mart 2021) “Libya’da Geçici Hükümet Görevi Devraldı”, https://www.dw.com/tr/libyada-ge%C3%A7ici-h%C3%BCk%C3%BCmet-g%C3%B6revi-devrald%C4%B1/a-56891876, (10.05.2021).
• Deutsch Welle, (14 Nisan 2021) “Yunanistan ile Libya Deniz Yetki Alanlarını Görüşecek”, https://www.dw.com/tr/yunanistan-ile-libya-deniz-yetki-alanlar%C4%B1n%C4%B1-g%C3%B6r%C3%BC%C5%9Fecek/a-57199511, (05.06.2021).
• Deutsch Welle, (01 Haziran 2021) “İkinci Libya Konferansı 23 Haziran’da Berlin’de”, https://www.dw.com/tr/ikinci-libya-konferans%C4%B1-23-haziranda-berlinde/a-57748312, (10.07.2021).
• Deutsch Welle, (17 Temmuz 2021) “Libya’dan Yabancı Savaşçı Açıklaması”, https://www.dw.com/tr/libyadan-yabanc%C4%B1-sava%C5%9F%C3%A7%C4%B1-a%C3%A7%C4%B1klamas%C4%B1/a-58297087, (19.07.2021).
• Doğan, G. ve Durgun, B. (2012) “Arap Baharı ve Libya: Tarihsel Süreç ve Demokratikleşme Kavramı Çerçevesinde Bir Değerlendirme”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,1(15): 61-90.
• Euronews, (25 Aralık 2020) “Hafter: Tüm Kuvvetlerimizi Libya’daki Türk Güçlerini Kovmak İçin Savaşa Hazır Olmayı Çağırıyorum”, https://tr.euronews.com/2020/12/25/hafter-tum-kuvvetlerimizi-libya-daki-turk-guclerini-kovmak-icin-savasa-haz-r-olmaya-cag-r-, (19.03.2021).
• Euronews, (20 Ocak 2021) “Libya’da Seçimden Önce Anayasa Referandumu İçin Taraflar Arasında Anlaşma”, https://tr.euronews.com/2021/01/20/libya-da-secimden-once-anayasa-referandumu-icin-taraflar-aras-nda-anlasma, (19.03.2021).
• FFP, (2017) “Fragile States Index Methodology And Cast Framework”, The Fund For Peace, USA.
• FFP, (2019) “Fragile States Index Annual Report 2019”, The Fund For Peace, USA.
• FFP, (2020) “Fragile States Index Annual Report 2020”, The Fund For Peace, USA.
• FFP, (t.y.) “Fragile States Index”, https://fragilestatesindex.org/comparative-analysis/, (19.03.2021).
• FFP, (t.y.) “What Does State Fragility Mean?”, https://fragilestatesindex.org/frequently-asked-questions/what-does-state-fragility-mean/, (19.03.2021).
• Güneş, B. (2018) “Libya İç Savaşı ve Kriz Yönetimi”, Güvenlik Bilimleri Dergisi, 7(2): 263-291.
• Helman, G. B. ve Ratner, S. R., (1992-93) “Saving Failed States”, Foreign Policy, 89: 3-20.
• Human Rights Watch, (2020) “World Report 2020: Events of 2019”, Human Rights Watch, USA.
• Huria, S., (2009) “Failed States and Foreign Military Intervention: The Afghanistan Imbroglio”, Institute of Peace and Conflict Studies, 67: 1-8.
• Institute For Economics and Peace, (2009) “Global Peace Index 2009: Methodology, Results and Findings”, Institute For Economics and Peace, Sydney.
• Institute For Economics and Peace, (2020) “Global Peace Index 2020: Measuring Peace in ac Complex World”, Institute For Economics and Peace, Sydney.
• Mezran, K. (2018) “Unsustainable Instability in Libya”, Istituto Affari Internazionali (IAI), 18(3): 1-5, ISSN: 2532-6570.
• Newman, E. (2007) “Weak States, State Failure and Terrorism”, Terrorism and Political Violence, 19: 463-488.
• Öğüt, S., (2013) “Başarısız Devlet Kavramının İncelenmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 19(3): 163-177.
• Özalp, O. N., (2014) “Uluslararası İlişkilerde Başarısız Devletler Sorunsalı ve Bu Sorunsalın Uluslararası Hukuka Etkileri”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 72(1), 2014: 349-362.
• Telli, A. (2020) “Başarısız Devlet Terminolojisi Üzerinden Arap Baharını Okumak: Libya, Mısır ve Suriye”, Gaziantep Üniversitesi Journal Of Social Sciences, 19(3): 1271-1285.
• Thürer, D. (1999) “The “Failed State” and International Law”, International Review of the Red Cross, 836: 1-10.
• Yaycı, C. (2011) “Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasında Libya’nın Rolü ve Etkisi”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, 7(14): 17-41.